خواب واشنگتن برای سازمان ملل

روز ۲۳ سپتامبر ۲۰۰۳ جورج بوش «زنگ بیداری را برای یك سازمان در معرض خطر قدیمی وبی فایده» به صدا در می آورد رئیس جمهوری ایالات متحده در نطق خود در مجمع عمومی, سازمان ملل متحد را «فقط مكانی برای بحث و گفت وگو» خواند و ضرورت اعمال اصلاحات در این نهاد بین المللی ۶۰ ساله را یادآورد شد, اما كمتر كسی حدس می زد كه دو سال بعد نماینده ای را در این سازمان انتخاب كند كه بر اصلاحات آغاز شده از سوی «كوفی عنان» جلوه ای از رفورمیسم آمریكایی بپوشاند و «بولتونیسم» را در سازمان ملل متحد بنیان نهد

«جان بولتون » سومین انتخاب جورج بوش از تبار نومحافظه كاران جنگ طلبی بود كه مثلث نئوكان ها در نهادهای بین المللی را تكمیل می كرد. «كاندولیزا رایس» بر كرسی «كالین پاول» در وزارت امور خارجه نشست، «پل وولفوویس» ریاست بانك جهانی را به دست گرفت و در نهایت، معاون سابق وزارت امور خارجه در امور كنترل تسلیحاتی راهی نیویورك شد تا به عنوان سفیر ایالات متحده در سازمان ملل متحد بر روند اصلاحات فراگیر این نهاد نظارت و بلكه دخالت كند. گرچه دو انتخاب دیگر بوش هم از گزند انتقاد مصون نماند، اما معرفی بولتون به سازمان ملل متحد عملاً با دور زدن سنای آمریكا به علت بن بست سیاسی تصمیم گیری در آن امكان پذیر شد.بولتون ۵۶ ساله در مارس ۲۰۰۵ از سوی جورج بوش به عنوان سفیر آمریكا در سازمان ملل معرفی شد اما مخالفت اعضای دموكرات و یك عضو جمهوریخواه كمیته روابط خارجی با نامزدی وی موجب شد تا این انتخاب تا ماه آگوست سال جاری به درازا كشد. برای انتخاب بولتون به رأی تمامی ۱۰ عضو جمهوریخواه كمیته نیاز بود، اما «جورج ووینوویچ» سناتور جمهوریخواه اعلام كرد كه نامزدی وی را تأیید نمی كند و به صرف هشت دموكراتی پیوست كه گزینه بولتون برای نمایندگی آمریكا در سازمان ملل متحد را انتخابی اشتباه می دانستند استدلال دموكرات ها جهت مخالفت این بود كه مواضع صریح انتقادآمیز وی از سازمان ملل متحد مناسبات آمریكا با این نهاد بین المللی را درگیر چالش كرده و راهیابی یكی از مدافعان جنگ عراق كه در آن به اعتبار سازمان ملل ضربه وارد شد به این سازمان حاوی پیام های ناخوشایندی از جانب واشنگتن برای مجامع جهانی است. «جوزف بایدن» بلندپایه ترین دموكرات عضو كمیته خارجی انتخاب بولتون را به «رها كردن میشی در مغازه چینی فروشی» تشبیه كرد و برخی دیگر از مخالفین، حضور وی در سازمان ملل متحد را به قرار دادن روباهی در لانه مرغان تعبیر كردند. در مقابل، مدافعین با این استدلال كه در موسم اصلاحات سازمان ملل متحد وجود فردی با مشخصات بولتون و مواضع وی مفید و بلكه ضروری است، خواهان رأی مثبت اعضای كمیته روابط خارجی به سفیر عبوس آمریكا شدند. اما اعضای دموكرات مجلس سنای آمریكا از پاسخ های بولتون در جلسات استماع دادگاه كه برای تأیید او برگزار شده بود، قانع نشدند.

بوش برای خروج از این بن بست با استفاده از حربه قانونی در «قرار تعلیق» دادگاه، بولتون را در زمان تعطیلی كنگره به سمت نمایندگی ایالات متحده در سازمان ملل منصوب كرد و بر این اساس بولتون تا ژانویه ۲۰۰۷ كه زمان شروع كار مجدد كنگره است، در سمت خود باقی خواهد ماند. فرستادن بولتون به سازمان ملل متحد با چنین ترفندی - بدون تأیید سنا- از یك سو نشان دهنده ناامیدی رئیس جمهوری آمریكا از رأی اعتماد به سفیر پیشنهادی خود در سنا و از دیگر سو بیانگر اهمیت انتخاب بولتون به این سمت از سوی كاخ سفید بود، چرا كه جمهوریخواهان سنا ۵۵ كرسی را در اختیار دارند و برای انتخاب بولتون به دوسوم آرا یعنی ۶۰ رأی نیاز بود. همچنین كمیته روابط خارجی سنا هم آرایش ۹ موافق، ۹ مخالف به رغم ۱۰ جمهوریخواه، ۸ دموكرات یافته بود و برای بوش محرز شده بود كه نمی توان به انتظار توافق مجلسیان نشست. بوش با اعلام این حكم غیرمتعارف، مخالفان سیاسی و از جمله دموكرات ها را مسببان استفاده وی از این ترفند قانونی دانست و گفت كه دموكرات ها با توسل به ترفندهای تأخیری شرم آور، وی را ناگزیر كردند كه كنگره را دور بزند. علاوه بر آن به عقیده بوش، اگر سناتورهای آمریكایی بولتون را برای این شغل مناسب می دانند و این سمت آنقدر اهمیت دارد كه نباید گذاشت بیش از این خالی بماند.

اصلاح طلبی یك مخالف

دموكرات ها با یادآوری دیدگاه های جان بولتون در مورد سازمان ملل متحد، وی را فاقد صلاحیت لازم برای تصدی سمت نمایندگی ایالات متحده در این سازمان می دانستند. مروری بر مواضع اعلام شده بولتون در گذشته و نیز تغییر رویكرد گفتاری وی حین نامزدی این سمت در خصوص سازمان ملل، گویای زاویه دید سفیر جدید واشنگتن در این سازمان است. بولتون پس از فارغ التحصیلی رشته حقوق از دانشگاه «بیل» و مقارن با ریاست جمهوری «رونالد ریگان» راهی «آژانس كمك به رشد بین الملل» وابسته به وزارت امور خارجه شد. او طی دوران ریاست جمهوری «ریگان» و «جورج بوش پدر» در وزارتخانه های امور خارجه و دادگستری در سمت های مختلف مشغول به كار بود. با ورود مستأجرانی دموكرات به كاخ سفید در سال ۱۹۹۲ بولتون به همراه همفكرانش كه امروز حلقه نئوكانها (نومحافظه كاران) نامیده می شوند. راهی مراكز مطالعاتی «آمریكن اینترپرایز» و «نیوآمریكن سنتری» شد. در سال ۲۰۰۰ «جیمز بیكر» رئیس دفتر ریگان كه عامل ورود وی به دستگاه فدرال بود، بولتون را فراخواند تا در فرایند تشكیل دولت نومحافظه كار بوش حضور به هم رساند و در سمت معاونت وزارت امور خارجه آمریكا در مورد كنترل تسلیحاتی ایفای نقش كند. او در این سمت ابتكار رئیس جمهور مبنی بر سیاست ممانعت از تكثیر سلاح های هسته ای را هدایت می كرد و در این زمان بود كه مواضع تندی علیه ایران، سوریه و كره شمالی اتخاذ كرد. وی در ماه مه ،۲۰۰۲ لیبی، سوریه و كوبا را به عنوان دولت های یاغی معرفی كرد، در ژوئن ،۲۰۰۳ ایران به طراحی برنامه تولید سلاح های كشتار جمعی متهم كرد و در جولای ۲۰۰۳ فعالیت های هسته ای سوریه را در كانون توجه دولت آمریكا قرا رداد. بولتون برنامه هسته ای كره شمالی را هم «گوریلی ۴۰۰ كیلویی روی میز» توصیف كرد كه نمی توان آن را نادیده گرفت.بولتون در نوامبر ۱۹۹۹ در مقاله ای، به قدرت گیری كوفی عنان در سازمان ملل متحد پرداخت و ابراز عقیده كرد: «كوفی عنان قدرت جهانی را به دست می گیرد. دبیر كل سازمان ملل ادعا می كند كه این سازمان و شورای امنیت تنها قدرت مشروعی است كه می تواند نیروی نظامی و جنگی را به كار ببرد. حال اگر آمریكا به عنان اجازه دهد كه تفكر وی به راحتی تثبیت شود، دست واشنگتن در حركت های مستقل نظامی كاملاً بسته می شود.» اظهارنظر معروف بولتون در خصوص نهادی كه اكنون در آن حضور دارد، عمق نگاه انتقادی وی را آشكار می كند. او یك بار گفته بود اگر ۱۰ طبقه از ۳۷ طبقه سازمان ملل در نیویورك از بین برود، فرقی نمی كند. به عقیده سفیر جدید آمریكا، سازمان ملل متحد قاطعیت لازم در مقابل كشورهایی مانند ایران و كره شمالی به خرج نمی دهد و از این رو، اجرای اصلاحات بنیادین در این نهاد ضروری است. با این همه، جورج بوش، جان بولتون را آدم صریح اللهجه ای توصیف كرد كه «می تواند كار سازمان ملل متحد را انجام دهد.» كاندولیزا رایس، وزیر امور خارجه آمریكا نیز بولتون را یك مذاكره كننده خوب خواند كه می تواند در سازمان ملل متحد برای آمریكا فوق العاده باشد. این موضوع نشانگر آن است كه نزد دولتمردان كاخ سفید، وقایع جاری در سازمان ملل متحد اهمیت فوق العاده ای یافته است و اصرار بر انتخاب بولتون از اهمیت نقش آفرینی واشنگتن در فرایند اصلاحات در سازمان ملل متحد حكایت می كند. به عقیده رایس سابقه بولتون تعهد او را نسبت به اتخاذ رویكری چند جانبه در سازمان ملل متحد و همچنین اصلاح آن سازمان ثابت می كند. رایس، بولتون را یكی از «سخنگویان قدرتمند اصلاحات» خواند كه همزمان به ایجاد پایگاهی وسیع تر در آمریكا در حمایت از سازمان ملل متحد كمك خواهد كرد. ضرورت ایجاد این پایگاه وسیع حمایتی از آن روست كه به گفته وزیر امور خارجه آمریكا، سازمان ملل متحد نمی تواند بدون انجام اصلاحاتی در سطح مدیریت خود، به عنوان یك نیروی حیاتی در صحنه بین الملل به كار خود ادامه دهد. این در حالیست كه طبق نظرسنجی های انجام شده، ۶۰ درصد آمریكایی ها بر این باورند كه سازمان ملل متحد كارش را ضعیف انجام می دهد و نیاز به اصلاحات دارد. اما این اصلاحات باید به استحكام این سازمان بینجامد و انتخاب بولتون نیز در آن جهت صورت می گیرد كه طبق اعلام رئیس جمهوری دیپلماتی با استعداد و موفق است كه به استحكام سازمان ملل متحد كمك خواهد كرد.آنچه موجب شد تا كاخ سفید، ردای نمایندگی را بر این منتقد صریح اللهجه بپوشاند، از یك سو، به تبدیل شدن سازمان ملل به یكی از عناصر مهم سیاست خارجی واشنگتن مرتبط است و از دیگر سو، وابسته به نقشی است كه آمریكا جهت هدایت این سازمان كه به عقیده آنان، گاه از رسالت خود منحرف می شود بر عهده دارد.

---