از بورس چه می دانید

بورس اوراق بهادار, از سویی مركز جمع آوری پس اندازها و نقدینگی بخش خصوصی به منظور تأمین مالی پروژه های سرمایه گذاری بلندمدت است, و از سویی دیگر, مرج رسمی و مطمئنی است كه دارندگان پس اندازهای راكد می توانند در آن محل مناسب و ایمن وجوه مازاد خود را برای سرمایه گذاری در شركتها به كار انداخته یا با خرید اوراق قرضه ی دولت ها و شركت های معتبر, از سود معین و تضمین شده أی برخوردار شوند

بورس اوراق بهادار به معنی یك بازار متشكل و رسمی سرمایه است كه در آن خرید و فروش سهام شركت‌ها یا اوراق قرضه‌ی دولتی یا مؤسسات معتبر خصوصی، تحت ضوابط و قوانین و مقررات خاصی، انجام می‌شود. مشخصه‌ی مهم بورس اوراق بهادار، حمایت قانون از صاحبان پس اندازها و سرمایه‌های راكد و الزامات قانونی برای متقاضیان سرمایه است.

بورس اوراق بهادار، از سویی مركز جمع آوری پس اندازها و نقدینگی بخش خصوصی به منظور تأمین مالی پروژه‌های سرمایه‌گذاری بلندمدت است، و از سویی دیگر، مرج رسمی و مطمئنی است كه دارندگان پس اندازهای راكد می‌توانند در آن محل مناسب و‌‌ایمن وجوه مازاد خود را برای سرمایه‌گذاری در شركتها به كار انداخته‌ یا با خرید اوراق قرضه‌ی دولت‌ها و شركت‌های معتبر، از سود معین و تضمین شده‌أی برخوردار شوند.

● سهم چیست؟

سهم به معنای بخشی از دارایی‌های یك شركت یا كارخانه است. دارنده سهم، به همان نسبتی كه سهام در اختیار دارد، در مالكیت شركت یا بنگاه تولیدی شریك است.

● مزایای سرمایه‌گذاری در بورس

۱) افزایش قیمت سهام

وجود تورم از یك سو و حسن مدیریت در اداره‌ی امور شركت از سوی دیگر، ارزش سهام شركت را بالا می‌برد. به تعبیری دیگر، سرمایه‌گذاری در سهام، صاحبان سرمایه را لااقل در مقابل كاهش قدرت خرید پول محافظت می‌كند.

۲) سود سهام

سود حاصل از فعالیت شركت صادر كننده‌ی سهام در پایان سال به دارندگان سهام تعلق می‌گیرد. طبیعی است كه میزان سود هر شركت بستگی به عوامل مختلفی دارد. مدیریت شركت، تقاضای بازار و اوضاع كلی اقتصادی كشور عواملی هستند كه بر میزان سود تأثیر می‌گذارند.

۳) معافیت مالیاتی

شركت‌هایی كه در بورس تهران پذیرفته می‌شوند، طبق ماده‌ی ۱۴۳ قانون مالیات‌های مستقیم، از پرداخت ۱۰ درصد مالیات (كه به موجب ماده ۱۰۵ همان قانون ۲۵ درصد درآمد هر سال شركت را شامل می‌شود) معاف هستند و طبعا سهامداران به دلیل آنكه،‌‌این‌گونه شركت‌ها مشمول مالیاتی دیگر برای سهامداران نخواهند بود، از‌ این مزایا استفاده می‌كنند، در ضمن فروش سهام و حق تقدم سهام، تنها مشمول نیم درصد مالیات مقطوع است كه از فروشنده سهام اخذ می‌شود.

علاوه بر موارد فوق، طبق تبصره ۴ ماده ۲۴ همان قانون، ۵۰ درصد ارزش سهام متوفی در شركت‌های پذیرفته شده در بورس، از شمول مالیات بر ارث معاف است.

۴) حق رأی و ا عمال مدیریت

صاحبان سهام شركت‌ها، به نسبت تعداد سهامی كه در اختیار دارند، در مجمع عمومی صاحبان سهام حق رأی دارند و می‌توانند در انتخاب مدیران و تعیین خط‌مشی‌‌آینده‌ی شركت مداخله و مشاركت كنند.

۵) تنوع سرمایه‌گذاری

منظور از متنوع كردن سرمایه‌گذاری یك فرد، در یك سبد نگذاشتن همه‌ی تخم مرغها برای كاهش ریسك و زیانهای احتمالی است. تنوع اوراق بهاداری كه در بورس عرضه می‌شود به شخص امكان می‌دهد كه سرمایه‌ی خود را بین سهام گوناگون تقسیم كند.

۶) اطمینان ازمحل سرمایه‌گذاری

شركت‌هایی كه سهام‌شان در بورس اوراق بهادار معامله می‌شود باید شرایط و ضوابط تعیین شده توسط بورس را مراعات كنند. شركت‌هایی كه تقاضای عضویت در بورس را می‌كنند باید شركت سهامی عام بوده و هیچ گونه سهام ترجیحی برای افراد خاص صادر نكرده باشند. شهرت مدیران و صورتهای مالی شركت توسط هیئت پذیرش مورد بررسی قرار می‌گیرد و چنانچه از هر جهت شایستگی ثبت در بورس را داشته باشند، پذیرفته خواهند شد. بدین جهت خریدار سهام آسوده خاطر است كه سهامی كه در بورس معامله می‌شود متعلق به شركتهایی است كه هنگام پذیرش مورد مطالعه‌ی دقیق قرار گرفته‌اند. سهام شركت‌های غیر واقعی، با مدیریت ضعیف و دارای ساختار مالی نامناسب در بورس اوراق بهادار جایی ندارند.

۷) حق خرید سهام جدیدالانتشار

سهامداران یك شركت در خرید سهم جدید الانتشار همان شركت، نسبت به سایر خریداران اولویت دارند.‌این شركت‌ها در صورت انتشار سهام جدید باید ابتدا آنها را به سهامداران موجود، به نسبت سهام‌شان، عرضه كنند.

● نكات و عوامل مهم در انتخاب اوراق بهادار

سرمایه‌گذار با خرید یك ورقه‌ی بهادار، ریسك (خطر) را می‌پذیرد و بازده به دست می‌آورد. پس مهمترین عواملی كه در تصمیم‌گیری برای خرید اوراق بهادار مؤثر است، بازده و ریسك آن در مقایسه با سایر فرصتهای سرمایه‌گذاری است. به همین ترتیب، بازده و ریسك هر ورقه‌ی بهادار، قابل مقایسه با سایر اوراق است. به عبارتی هدف سرمایه‌گذار منطقی‌‌این است كه از میان اوراق بهادار، ورقه بهاداری را انتخاب كند كه از یك سو، در صورت داشتن ریسك مساوی نسبت به سایر اوراق، بیشترین بازدهی را داشته باشد واز سوی دیگر، در صورت داشتن بازده مساوی نسبت به سایر اوراق، حداقل ریسك را داشته باشد.

باتوجه به منطق یاد شده، برخی نكات كه می‌توانند در انتخاب یك ورقه‌ی سهم از میان اوراق سهام موجود مؤثر باشند، به قرار زیر است. البته‌ این نكات جنبه‌ی عام دارند، بنابراین ممكن است درجه‌ی اهمیت آنها با توجه به نظرگاهها و خط‌مشی سرمایه‌گذاران فرق كند.

۱) قابلیت نقدینگی

قابلیت نقدینگی یك ورقه‌ی سهم به معنای امكان فروش سریع آن است. هر چه سهامی را بتوان سریع تر و با هزینه‌ی كمتری به فروش رساند، قابلیت نقدینگی آن بیشتر است، اوراق بهاداری كه به طور روزانه و به دفعات مكرر معامله می‌شوند، نسبت به اوراق بهاداری كه با تعداد محدود یا دفعات كم معامله می‌گردند، قابلیت نقدینگی بیشتر و در نهایت ریسك كمتری دارند. فهرست پنجاه شركت فعال تر بورس كه هر سه ماه‌ یك بار منتشر می‌شود، راهنمای مناسبی برای انتخاب سهامی است كه از قابلیت نقدینگی برخوردارند.

۲) تعداد سهام در دست عموم

قابلیت نقدینگی یك ورقه‌ی سهم تا حدودی به تعداد سهام در دست عموم بستگی دارد. هر چه تعداد سهامی كه در دست مردم قرار دارد بیشتر باشد، حجم و سرعت گردش معاملات افزایش می‌یابد و بازار قیمت منصفانه و معقول‌تری برای آن پیدا می‌كند. برعكس، هر چه تعداد سهام در دست مردم كمتر باشد، ركود بیشتری بر معاملات سهام حاكم شده و در صورت معامله، قیمتها شكل یك طرفه (صعودی یا نزولی) به خود می‌گیرد. تجربه‌ی شركت‌هایی كه تعداد سهام رایج آنها كم بوده موید‌‌أین نكته است.

۳) تركیب سهامداران

یكی دیگر از معیارهای مطلوبیت یك ورقه‌ی سهم، تركیب سهامداران مؤسسه‌ یا شركت صادر كننده‌ی آن است. تركیب سهامداران كه در واقع تركیب هیئت مدیره آن را تعیین می‌كند، می‌تواند به نفع سهامداران جزء یا سهامداران عمده باشد. در شركتهایی كه اعضای هیئت مدیره‌ی آنها منتخب سهامداران عمده هستند، ممكن است تصمیماتی اتخاذ شود كه بیشتر در راستای هدف‌های سهامدار عمده باشد و در مواردی به نفع سهامدار جزء نباشد.

چنین تصمیماتی در بازارهای كارا، اثر خود را به خوبی در قیمت سهم نشان می‌دهد و البته معمولا تأثیر مهمی بر قیمت سهام نمی‌گذارد، اما در بازارهای غیر كارا كه تا حدودی تحت تأثیر جو بازار قرار می‌گیرد، می‌تواند جهت تغییرات قیمت را یكطرفه كند.

۴) سود آوری

مهمترین عامل برتری یك سهم، قاعدتا" میزان سودآوری آن است. با توجه به‌‌أینكه تعداد سهام منتشره از سوی شركتها با هم متفاوت است، میزان سودآوری یك هم را نسبت سود هر سهم یا (Earning per share) EPS می‌سنجد:

سود هر سهم = مجموع سود خالص قبل از كسر مالیات / تعداد سهام منتشره شركت

سود هر سهم، مبلغ سود به ازای ارزش اسمی سهام را نشان می‌دهد. با توجه به‌‌أینكه ارزش اسمی سهام كلیه‌ی شركتهای پذیرفته شده در بورس تهران ۰۰۰،۱ ریالی است و ممكن است قیمت بازار انواع سهام متفاوت باشد، برای مقایسه‌ی شركتها با یكدیگر، رقم سود نسبت به قیمت بازار، تحت عنوان نسبت E/P سنجیده می‌شود:

بازده جاری سهام =

E / سود هر سهم

P / قیمت بازار سهم

---