جرج اورول و رمان سیاسی

«بزرگ ترین آرزویم این بوده که نویسندگی سیاسی را به هنر تبدیل کنم »

«بزرگ ترین آرزویم این بوده که نویسندگی سیاسی را به هنر تبدیل کنم.» این جمله جرج اورول را دوستدارانش در بنیاد جایزه اورول سرلوحه کار خود قرار داده و جایزه یی بنیان نهاده اند که هر سال در دو حوزه روزنامه نگاری سیاسی و رمان سیاسی اهدا می شود. قریب به یک سال هم هست که این بنیاد وبلاگی از خاطرات او به راه انداخته و روزانه یک قسمت از خاطرات جرج اورول را که مربوط به همان روز در ۷۰ سال پیش است در این وبلاگ منتشر می کند.

جرج اورول در کنار کار روزنامه نگاری، یکی از تاثیر گذارترین نویسندگان رمان سیاسی در عصر حاضر است. تجربه سیاسی مهم زندگی اش شش ماهی بود که در ۱۹۳۷ در میان نیروهای جمهوریخواه داوطلب مخالف فرانکو در اسپانیا گذراند و در جریان این مبارزات مجروح شد.

در اسپانیا بود که برای اولین بار به سوسیالیسم اعتقاد پیدا کرد و نفرتی پایدار از نظام های سیاسی استبدادی در دلش خانه کرد. «یادی از کاتالونیا» که گزارشی از این دوره از زندگی او در اسپانیاست، در ۱۹۳۸ منتشر شد. «مزرعه حیوانات» را در اواسط ۱۹۴۴ نوشت، ولی انتشار این طنز تلخ درباره تجربه شوروی به دلیل تعلل ناشر و فشارهای پنهان یک جاسوس روس که در وزارت اطلاعات انگلستان کار می کرد تا آگوست ۱۹۴۵ به تاخیر افتاد و این کتاب زمانی انتشار یافت که چند ماهی بود اورول همسرش را از دست داده و زندگی اش دستخوش تلاطم شده بود. اورول در سال های پایانی عمر که وضعیت سلامتی اش رو به وخامت می گذاشت، به نوشتن آخرین و مهم ترین اثرش، «۱۹۸۴»، پرداخت که انتشار آن در ۱۹۴۹ برایش موفقیتی جهانی، هرچند دیرهنگام به ارمغان آورد. رمان «۱۹۸۴» از رمان های تاثیر گذار معاصر و الهام بخش نویسندگان و سینماگران مختلف بوده است. ماجرای رمان در جامعه خیالی ویرانی اتفاق می افتد که لندن پس از جنگ را تداعی می کند.

همه در سایه «برادر بزرگ» زندگی می کنند. همه جا پرده های تلویزیونی مراقب اعمال و رفتار انسان ها هستند تا به پلیس افکار خبر دهند. بر این جهان سه شعار حکمفرماست؛ «جنگ صلح است. آزادی بردگی است. جهل قدرت است.»

خاطرات جرج اورول که از نهم آگوست ۲۰۰۸ در وبلاگ خاطرات او منتشر می شود، در ۱۹۳۸ و در راه مراکش آغاز می شود و خواننده از طریق این خاطرات می تواند دوران بهبودی او را در مراکش پس از مجروح شدن در جنگ داخلی اسپانیا، بازگشتش را به انگلستان و عقایدش را درباره افتادن اروپا به دامان جنگ دنبال کند. این خاطرات در ۱۹۴۲، سه سال پس از آغاز جنگ جهانی دوم، به پایان می رسد و دو بخش دارد. در بخش خانگی این خاطرات با چهره عمدتاً نا آشنایی از اورول روبه رو می شویم که کنجکاوی فراوانش محدود است به گیاهان، حیوانات، نجاری و اینکه مرغ ها چند تا تخم گذاشته اند.

در خاطرات سیاسی او که به سه بخش «مراکش»، «پیش از جنگ» و «دوران جنگ» تقسیم می شود، با همان اورولی روبه رو می شویم که مشاهدات سیاسی و تفکر انتقادی اش الهام بخش نسل های بسیار بوده و خوانندگان زیادی را مجذوب کرده است ولی به طور کلی در خاطرات خانگی و خاطرات سیاسی اورول زندگی قبل از جنگ جهانی دوم و در دوران این جنگ از دیدگاه منحصر به فردی روایت می شود. خاطرات اورول دقیقاً به همان صورت که نوشته شده اند در وب منتشر می شوند، حتی اشتباهات املایی آنها حفظ شده و املای صحیح در کنار اشتباه ها آمده است.

این وبلاگ، علاوه بر خاطرات اورول، شامل تصاویر و اسناد و نقشه های سفرهای اوست و هدفش آشنا کردن طیف وسیع تری از مخاطبان با تجربه ها، نوشته ها و افکار این نویسنده است. جایزه اورول معتبرترین جایزه انگلستان در حوزه نویسندگی سیاسی است و هر سال دو جایزه اهدا می کند؛ یک جایزه کتاب و یک جایزه روزنامه نگاری که به کتاب یا روزنامه نگاری تعلق می گیرند که به نظر داوران آرزوی اورول را برای «تبدیل نویسندگی سیاسی به هنر» به بهترین نحو تحقق بخشیده باشند. این جایزه را برنارد کریک نویسنده زندگینامه اورول در ۱۹۹۳ از محل حق التالیف این کتاب بنیان گذاشت و حامیان آن ریچارد بلر پسر خوانده اورول، رویترز، نشریه «پولیتیکال کوارترلی»، انتشارات بلک ول و بنیاد استانداردهای رسانه ها هستند. هدف جایزه اورول تشویق نویسندگی و تفکر درست در حوزه سیاسی به معنای وسیع است و آثار نامزدها باید از نظر سبک و محتوا کیفیت بالایی داشته باشد.

در مراسم سال ۲۰۰۹ این جایزه که در ۲۳ آوریل در لندن برگزار شد، اندرو براون جایزه کتاب اورول را برای «ماهیگیری در آرمانشهر» به دست آورد. این کتاب روایت عشق نویسنده است به سوئد و هر آنچه سوئدی است، از جمله همسر اولش، ماهیگیری و سوسیالیسم، و از همه مهم تر روحیه برابری که ظاهراً بر سراسر این کشور حاکم است. زائل شدن این عشق هم البته یک سرخوردگی ساده نیست، بیشتر ادراکی غم انگیز است.

جایزه روزنامه نگاری اورول را در سال ۲۰۰۹ پاتریک کاکبرن برای مقالاتش در «لندن ریویو آو بوکز» و «ایندیپندنت» به دست آورد. امسال برای اولین بار جایزه ویژه وبلاگ نویسی در این مراسم اهدا شد که به جک نایت برای وبلاگ «نایت جک- کارآگاه انگلیسی» تعلق گرفت. تونی جوت هم جایزه ویژه دستاورد یک عمر را به دست آورد.

مژده دقیقی