تاثیر معماری شهر کرمان در آلودگی هوا ناشی از گردو غبار

در این پژوهش موقعیت نسبی و مطلق شهر کرمان مورد بررسی قرار گرفته و با بررسی وضعیت شهر کرمان عوامل مؤثری چون معماری, میزان تراکم عمودی, توسعه افقی, طراحی راههای ارتباطی و خیابانهای شهر در جهت بادهای غالب منطقه, موقعیت نسبی شهر کرمان نسبت به عرصه شنهای روان, نسبت به اراضی خشک کویری و اراضی بایر کشاورزی, مناطق کشاورزی و باغداری, مناطق صنعتی, ارتفاعات اطراف مورد بحث قرار گرفته و ارتباط آنها با یکدیگر بررسی شده است

در این پژوهش موقعیت نسبی و مطلق شهر کرمان مورد بررسی قرار گرفته و با بررسی وضعیت شهر کرمان عوامل مؤثری چون معماری، میزان تراکم عمودی، توسعه افقی، طراحی راههای ارتباطی و خیابانهای شهر در جهت بادهای غالب منطقه، موقعیت نسبی شهر کرمان نسبت به عرصه شنهای روان، نسبت به اراضی خشک کویری و اراضی بایر کشاورزی، مناطق کشاورزی و باغداری، مناطق صنعتی، ارتفاعات اطراف مورد بحث قرار گرفته و ارتباط آنها با یکدیگر بررسی شده است. همچنین تاثیر عوامل اقلیمی چون بارندگی، دما و خصوصاً باد و همچنین سیستم های کشاورزی و تخریب اراضی بر ایجاد آلودگی بررسی و مطالعه گردیده است. در بررسی این ارتباط کمیت مورد ارزیابی میزان گرد و غبار ته نشین شده ۲۸ ایستگاه نمونه گیری بوده است. سپس ارتباط میزان نمونه ها در ۱۲ ماه سال ۱۳۸۰ با سرعت متوسط و جهت وزش باد در همین ماهها بررسی گردیده است براساس نتایج حاصل وزن نمونه گردو غبار ته نشین شده تابعی از سرعت باد می باشد.

وزن نمونه ها تابعی از فاصله از حاشیه غربی و شمال شهر نیز می باشد. در مسیرهای مستقیم هم جهت با بادهای غالب میزان گردو غبار و وزن نمونه به شدت بیشتر از مسیرهای انحنادار یا عمود بر جهت است. وجود فضاهای سبز شهری هنگامی که عمود بر مسیر باد و خیابانها باشند تاثیر بسیار بیشتری بر کاهش وزن نمونه دارند. وجود ساختمانهای مرتفع و متراکم در کاهش گردوغبار و کاهش وزن نمونه ها بسیارمؤثر بوده است. وجود تقاطع ها و میدان های وسیع عامل مهمی در انتقال آلودگی از دو جهت شمالی و غربی و افزایش وزن نمونه در مناطق صنعتی و توسعه شهر در همان جهت و در جهت وزش بادهای غالب از عوامل مؤثر در ایجاد آلودگی با مواد خطرناک در شهر کرمان می باشد.

● مقدمه

وجود گرد و غبارهایی که حاوی مقادیری از مواد خطرناک چون ذرات آزبست و سیلیس می باشد در شهر کرمان بغیر از اثرات ظاهری نامطلوب مولد بیماری های خطرناکی چون ناراحتی های ریوی و سرطان می باشد. یافتن راه حل های امکان پذیر و ممکن، خارج از محدوده شعارهای تقریباً غیرعملی چون انتقال نواحی صنعتی، یا ایجاد کمربندهای سبز وسیع و یا تثبیت شنهای روان در مناطق دور دست انگیزه انجام این پژوهش بوده است. از عوامل مهمی که در مبحث آلودگی هوا کمتر بدان توجه می شود رابطه جغرافیای شهری با ایجاد و انتقال آلودگی هوامی باشد. عواملی چون معماری، کمبود تراکم عمودی، توسعه بیرویه افقی در جهت مناطق صنعتی، طراحی غلط راههای ارتباطی و خیابانها در جهت بادهای غالب به همراه موقعیت نسبی شهرها و عوامل اقلیمی به نحو موثری می توانند در انتقال آلودگی هوا نقش داشته باشند.

● روشها و مواد

هدف از انجام این تحقیق بررسی نحوه تاثیر توسعه معماری شهری بر میزان آلودگی هوای شهر کرمان توسط ذرات معلق در نقاط مختلف آن بوده است.

برای انجام این تحقیق پس از بررسی وضعیت اقلیمی و آب و هوایی کرمان از آنجائیکه موثرترین عامل در انتقال ذرات معلق و ایجاد آلودگی در شهر کرمان باد شناخته شد، اطلاعات کاملی از جهت ، سرعت و فراوانی بادهای ثبت شده در ایستگاه سینوپتیک کرمان در طی یک دوره ده ساله جمع آوری گردید. سپس در مرحله دوم با استفاده از اطلاعات مربوط به صنایع و واحدهای تجاری شهر کرمان مهمترین منابع ایجاد آلودگی و ذرات معلق در هوای شهر کرمان شناسایی شده و موقعیت نسبی آنها در شهر و نواحی اطراف آن مشخص گردید. در مرحله سوم موقعیت منابع احتمالی ایجاد گردوغبار در هوای شهر کرمان شامل شنزارها، اراضی بایر و تحت آیش، تعیین و موقعیت نسبی آنها در نقشه ای مشخص گردید.

سپس برای بررسی ارتباط وضعیت معماری و طراحی شهر و موقعیت نسبی شهر کرمان با میزان ذرات معلق موجود در هوا در نواحی مختلف اقدام به اندازه گیری میزان ذرات معلق موجود در هوا در چندین نقطه در شهر کرمان گردید.

موقعیت ایستگاههای جمع آوری نمونه براساس موقعیت جغرافیایی، وضعیت معماری و کریدورهای ورودی باد، موقعیت منابع آلوده کننده و جهت بادهای غالب به صورتی انتخاب گردید که بتواند بهترین اطلاعات را در اختیار بگذارد . بدین صورت که شهر کرمان به ۵ منطقه شمالی- جنوبی- غربی -شرقی و مرکزی تقسیم گردید برای جمع آوری نمونه ها از جعبه هایی با ابعاد۵۰*۴۰ سانتیمتر و ارتفاع ۲۵ سانتیمتر استفاده شده بود سطح بالایی در جعبه ها به منظور جلوگیری از ورود مواد اضافی (شاخ و برگ و زباله ها) و همچنین به منظور ممانعت از خروج رسوبات به خارج از آن توسط یک پارچه توری با سوراخهایی به ابعاد حدود ۴*۴ میلیمتر پوشانده و محکم شده بود جعبه های جمع آوری رسوبات در فضاهایی بدون سقف به فاصله حداقل ۴متر از دیوار و در ارتفاع بین ۱ تا ۲ متری قرار داده شده بوده است بنابراین مهمترین مسئله مورد توجه رعایت شرایط یکسان برای جمع آوری نمونه ها بوده است. نمونه ها هر یک ماه یکبار جمع آوری و وزن شدند.معیار مقایسه وزن نمونه ها بوده است. چون منظور از این آزمایش مقایسه مقدار میزان ذرات معلق در هوا در نقاط مختلف شهر و بررسی رابطه آن با وضعیت و موقعیت جغرافیایی شهر بوده است کیفیت و ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی نمونه ها مورد سنجش قرار نگرفته است.

نمونه گیری ها به مدت یکسال انجام شده است. در نهایت با مشخص شدن وزن نمونه ها در ایستگاههای مختلف در ماههای مختلف سال ارتباط آن با سرعت و میزان وزش باد در همان ماه بررسی شده است.

در نهایت با در نظر گرفتن مجموعه عوامل سرعت و جهت باد و فاصله از حاشیه شهر، تاثیر وضعیت شهرسازی و موقعیت جغرافیایی شهر کرمان و کریدورهای ورودی هوا بر میزان آلودگی و گردو غبار در نقاط مختلف شهر بررسی شده است و نهایتاً با توجه به نتایج بدست آمده مؤثرترین کریدورها در افزایش آلودگی هوای شهر مورد شناسایی قرار گرفته است و همچنین پیشنهادات لازم وعملی جهت رفع مشکل عنوان و مورد بحث و تفسیر قرار گرفته است.

توسط معین

http://moein-omran.blogfa.com