مقایسه ی خدمات تلفن همراه پیش پرداختی وپس پرداختی

یکی از علل اصلی و اولیه پیدایش روش ارائه خدمات پیش پرداختی , ایده افزایش تعداد کاربران توسط بهره بردارها بوده است

●افزایش تعداد کاربران

یکی از علل اصلی و اولیه پیدایش روش ارائه خدمات پیش پرداختی ، ایده افزایش تعداد کاربران توسط بهره بردارها بوده است. همان گونه که می‌دانیم ارائه خدمات تلفن همراه ابتدا به صورت پس پرداختی صورت می‌گرفته است و پس از روبه اشباع گذاشتن بازار ارائه خدمات تلفن همراه ، فكر ارائه خدمات پیش پرداختی مطرح شد. هدف اولیه ارائه خدمات تلفن همراه پیش پرداختی گسترش بازار از طریق افرادی بوده که توانایی و یا علاقه استفاده از خدمات تلفن همراه پس پرداختی را نداشتند. در این میان می‌توان به اقشار کم درآمد جامعه، دانش آموزان (‌ به خصوص دانش آموزان دوره‌های دبیرستان ) و همچنین گردشگران اشاره کرد. با ارائه خدمات تلفن همراه پیش پرداختی به این دسته از افراد، بهره بردارها دو هدف کلی را دنبال می‌نمایند. هدف اول و مهم آن است که کاربران خدمات پیش پرداختی در آینده به کاربران خدمات پس پرداختی تبدیل شوند. به عنوان مثال دانش آموزان که درآمد مستقل ندارند،‌ ابتدا با استفاده از خدمات پیش پرداختی ، به استفاده از خدمات علاقمند شوند و در نهایت پس از اشتغال و داشتن درآمد لازم به استفاده از خدمات تلفن همراه پس پرداختی روی آورند. یعنی هدف اصلی تضمین نمودن وجود کاربران خدمات تلفن همراه در آینده و حفظ موقعیت در بازار ارائه خدمات تلفن همراه است.

نکته‌ای که باید بدان توجه نمود علت علاقمند بودن بهره بردارها به تبدیل کاربران خدمات تلفن همراه پیش پرداختی به پس پرداختی است که از جمله آن دلایل می‌توان به بالاتر بودن میانگین درآمد حاصل از هرکاربر خدمات تلفن همراه پیش پرداختی (ARPU)،‌ پایبندی بالاتر این کاربران به بهره بردارهای خود و سایر عوامل اشاره کرد. سایر دلایل و عوامل به صورت کامل در بخش آینده که ضعف‌های خدمات پیش پرداختی نسبت به پس پرداختی را از دیدگاه بهره بردارها بررسی می‌کند، توضیح داده خواهد شد.

هدف دوم که بهره بردارها از افزایش تعداد کاربران خود دنبال می‌کنند، افزایش تعداد تماس ها است که بین مشترکین خدمات به صورت پس پرداختی و مشترکین پیش پرداختی ایجاد می‌شود.

از آنجاییکه مطابق آمار، طول تماس ها و به تبع آن سود حاصل از تماس های مشترکین خدمات پس پرداختی بسیار بیشتر از مشترکین خدمات پیش پرداختی است، هرچه تعداد تماس های مشترکین پس پرداختی بالاتر باشد، درآمد حاصل از ارائه خدمات توسط بهره بردار بالاتر خواهد بود. بنابراین بهره بردارها سعی می‌کنند با افزایش تعداد کاربران پیش پرداختی ، مکالمات ایجاد شده بین این دو دسته را افزایش دهند و درآمد حاصل را به مقدار درآمدهای قبلی خود اضافه نمایند.

در اینجا اشاره به این نکته نیز ضروری است که به دلیل محدودیت‌های فنی، افزایش تعداد کاربران خدمات پیش پرداختی به صورت بی‌نهایت نمی‌تواند انجام شود. بنابراین بهره بردارها بایستی با توجه به محدودیت‌های موجود،‌ ارائه خدمات را به گونه‌ای انجام دهند تا بیشترین سود ممکن را بدست آورند.

هزینه‌های پرسنلی کمتریکی از مزایای ارائه خدمات پیش پرداختی کاهش تعداد افراد لازم برای انجام امور اداری از طرف بهره بردار و به تبع آن صرفه‌جویی در هزینه‌های پرسنلی است. کاهش حجم امور اداری را می‌توان به عدم نیاز به تنظیم قراردادهای مستقل برای هر سیم کارت و همچنین عدم نیاز به صادر کردن فیش‌های ماهیانه برای استفاده از خدمات تلفن همراه مربوط دانست. در روش ارائه خدمات پیش پرداختی برای استفاده از امکانات، کاربر کارتی را تهیه می‌کند و پس از استفاده از کارت و تمام شدن اعتبار آن، برای استفاده مجدد از خدمات اقدام به تمدید یا تهیه کارت جدید می‌نماید.

تهیه کارت جدید یا تمدید کارت قبلی نمی‌تواند از طریق تماس تلفنی با دفتر بهره بردار صورت گیرد. بنابراین هزینه‌های صدور فیش‌های ماهیانه و تنظیم قراردادهای مربوط به ارائه خدمات تلفن همراه پس پرداختی، در این روش حذف می‌شود.

امکان دریافت پول قبل از ارائه خدمات, در روش ارائه خدمات تلفن همراه پیش پرداختی هزینه ارائه خدمات قبل از استفاده کاربر از تلفن همراه دریافت می‌شود. با توجه به این مطلب، اولاً بهره بردار تلفن همراه نگرانی در مورد احتمال عدم وصول هزینه ارائه خدمات در زمان تعیین شده را ندارد. بسیاری از کاربران تلفن همراه پس پرداختی هزینه استفاده از خدمات را با تاخیر پرداخت می‌نمایند. ثانیاً با احتساب سود حاصل از دریافت زودهنگام هزینه استفاده از خدمات تلفن همراه می‌توان نتیجه گرفت که ارائه خدمات پیش پرداختی از نظر اقتصادی از روش پس پرداختی به صرفه‌تر است.

عدم استفاده کامل از برخی کارت‌ها برخی از کارت‌هایی که توسط بهره بردار برای خدمات پیش پرداختی ارائه شده‌اند، به صورت کامل استفاده نمی‌شوند. به دلیل آنکه کارت‌های توزیع شده مدت اعتبار خاص دارند و پس از مدت اعتبار مذکور استفاده از کارت امکان پذیر نیست. بنابراین هرگاه از تمامی ارزش کارت در این دوره استفاده نشود، مقدار باقی مانده قابل استفاده نخواهد بود. معمولاً تعدادی از کارت‌های فروخته شده به صورت کامل مورد استفاده واقع نمی‌شوند و بنابراین هزینه‌های باقی مانده مانند درآمدی است که به ازای آن، کاربر از شبکه و ظرفیت شبکه تلفن همراه استفاده نکرده است.

این مطلب را می توان با توجه به این نکته که تعداد زیادی از کاربران خدمات تلفن همراه پیش پرداختی تلفن‌های خود را فقط برای در دسترس بودن (و نه ایجاد ارتباط با تلفن‌های همراه دیگران) استفاده می‌کنند، پی برد. همان گونه که اشاره شد به عنوان مثال می‌توان به دانش آموزانی که تلفن همراه را برای در دسترس بودن بکار می‌برند یا شرکت هایی که تلفن همراه پیش پرداختی را در اختیار کارمندان قرار می‌دهد تا در صورت لزوم امكان دسترسی به آنها وجود داشته باشد، اشاره کرد.

بررسی ضعف‌های روش پیش پرداختی نسبت به پس پرداختی از دیدگاه بهره بردارها روش پیش پرداختی نسبت به پس پرداختی دارای ضعف‌هایی است. عمده‌ترین ضعف روش پیش پرداختی میزان كم ترARPU نسبت به روش پس پرداختی است. به گونه‌ایی که از نظر اقتصادی در بازار، درآمد حاصل از هر سه کاربر پیش پرداختی را به صورت سرانگشتی معادل درآمد حاصل از یک کاربر پس پرداختی به حساب می‌آورند. علت این امر به استفاده کمتر و طول مکالمات کوتاه‌تر توسط کاربران خدمات پیش پرداختی است. ARPUکمتر نسبت به پس پرداختی یکی از اصلی‌ترین ضعف‌های روش پیش پرداختی کمتر بودن ARPU آن نسبت به روش پس پرداختی است. ARPU عبارت است از متوسط درآمدی که به ازاء‌ هر کاربر نصیب بهره بردار می‌شود. دلیل پایین بودن آن درپیش پرداختی کمتر بودن طول مکالمات و تعداد مکالماتی است که توسط کاربران پیش پرداختی انجام می‌شود. این نیز خود به دلیل آن است که عمدتاً کاربرانی که این نوع خدمات را انتخاب می‌کنند جزء افراد با درآمد متوسط پایین هستند. به عنوان مثال دانش آموزانی که تلفن همراه فقط برای در دسترس بودن شان در اختیارشان قرار گرفته است، یا کارمندان شرکت‌های بزرگ که برای انجام امور اداری تلفن همراه در اختیار گرفته‌اند. به هر صورت کمتر بودن درآمد حاصل از کاربران پیش پرداختی بزرگترین مشکل برای بهره بردارهایی است که دارای تعداد زیادی کاربران تلفن‌ همراه به صورت پیش پرداختی هستند. در برخی از موارد بهره بردارها برای رفع مشكل فوق اقدام به ارائه خدمات جانبی مانند قابلیت فرستادن پیام کوتاه (SMS) می‌نمایند تا مقداری از کمبود درآمد ناشی از مکالمات را جبران نمایند.

●عدم پایبندی کاربران به یک بهره بردار خاص

کاربران خدمات تلفن همراه به صورت پیش پرداختی ، بدون بستن قرارداد با بهره بردار از خدمات مربوطه استفاده می‌کنند، بنابراین به راحتی می‌توانند در دفعات بعدی که برای استفاده از تلفن همراه اقدام می‌کنند، بهره بردار خود را عوض نمایند. در صورتی که کاربران پس پرداختی به دلیل وجود قرارداد برای عوض کردن بهره بردار طرف قرارداد خود به این سهولت نمی‌توانند اقدام نمایند. عدم پایبندی کاربران به استفاده از خدمات یک بهره بردار خاص باعث می‌شود تا بهره بردارها نتوانند بر روی کاربران خود به صورت دائمی حساب نمایند و احتمال تغییرات شدید در كاهش تعداد مشترکین پیش پرداختی هیچ گاه منتفی نیست. به همین دلیل جریان مالی حاصل از ارائه خدمات پیش پرداختی برای بهره بردارها ممکن است دارای نوسانات شدید باشد. این نوسانات با وارد شدن بهره بردارهای رقیب و ارائه خدمات بهتر و ارزان‌تر توسط آنها به وجود می‌آید و رقابت در این بازار را بسیار سخت می‌کند. بهره بردارها برای مقابله با این پدیده می‌توانند اقداماتی از جمله دادن تخفیف به مشترکین قدیمی ،‌ انجام دهند.

*مراجع دردفترماهنامه موجود است

سید هادی نادمی-حامد فرشباف

---