سه شنبه, ۲۳ بهمن, ۱۴۰۳ / 11 February, 2025
این «نادر» است كه می جنگد
پس از چند سال فتنه‌گری افاغنه در ایران وضعیت به شكلی شده بود كه مشابه آن را می‌توان در فرانسه بعد از انقلاب كبیر دید. غرب و شمال غرب توسط روسها و عثمانیها و كل ایران توسط افغانها تصرف شده بود و نواحی جنوب شرقی نیز از سوی امپراتوری هند تسخیر شده بود. در شمال شرقی نیز بنا به عادت همیشگی خوانین بخارا و خیوه به دست یازیدن به مرزهای ایرانی كه دیگر هویت واقعی نداشت مشغول بودند. طهماسب دوم عنوان بی‌مسمای شاه را یدك می‌كشید و در اردبیل و اطراف آن مستقر بود. ظهور نادر به این آشفتگی‌های سیاسی و استقرار ثبات سلطنت منجر شد. نادرشاه پس از استقرار به تخت بنا به نسبت شاهان بزرگ به توسعه روابط با دول معظم اروپایی و آسیایی پرداخت اما در جایی هم كه مجبور می‌شد از جنگ با همسایگان ابایی نداشت. روابط خارجی ایران در دوره نادر حایز اهمیت بسیار است. در وهله اول نادرشاه به دفع افغانها پرداخت كه حدود هشت سال به ایران حكومت كرده بودند. محمود افغان در سال ۱۱۳۴ اصفهان را تصرف كرد و پس از او اشرف به سلطنت رسید. اما نادر نقشه‌های افغانها را نقش بر آب كرد. نادرشاه كه پیش از سلطنت به
طهماسب قلی‌خان معروف و سپهسالار كل طهماسب دوم بود افغانها را در سه نبرد دامغان و سپس مورچه خورت و نزدیك شیراز شكست داد و اشرف در حین فرار كشته شد. نادر در ۱۱۴۲ وارد اصفهان شد و طهماسب دوم را به تخت سلطنت صفوی نشاند. به همین علت ما از روابط ایران و افغانستان سخنی نمی‌گوییم. زیرا در مدت كوتاهی تمام خاك آنان ضمیمه قلمرو ایران شد.
روابط ایران و انگلیس
روابط ایران و انگلیس در روابط بین هند شرقی و مسكو با ایران نمود داشت. آن هم بطور عمده در زمینه واردات ماهوتهای انگلیس و پارچه‌های پنبه‌یی و كتانی هند به ایران و صدور آن به اروپا بود، وگرنه در این دوره نه سفیری به ایران آمد و نه سفیری به انگلیس رفت.
در برخی شهرها چون اصفهان، فارس، مشهد، كرمان و بندرعباس تعدادی نمایندگی فروش دایر شده بود. روابط اعضای شركت تحت تاؤیر روابط و سیاست‌های حكمرانان جنوبی ایران قرار داشته و
هم و غم نادر مصروف بر ایجاد یك نیروی دریایی قوی در جنوب و همكاری با كمپانی هند شرقی بوده است! به همین علت كمپانی مذكور بطور مثال از بیگلربیگی شیراز در سال‌های ۷-۱۷۳۶ (۴۹-۱۱۴۸) تسهیلاتی شامل اعزام نماینده به گمرك ایران برای نظارت بر عدالت تعرفه كالا از سوی ایران، معافیت عمومی كالاهای تجاری انگلیس از پرداخت عوارض گمركی، اعلام معافیت كالای انگلیسی از پرداخت مالیات راهداری، رفتار محترمانه با افراد انگلیسی، اجازه استفاده و صدور مشروبات الكلی و... را گرفت.تقریبا تمامی این تسهیلات كه «رقم» خوانده می‌شود با تنفیذ شاه قدرت اجرایی پیدا می‌كرد.
رضاقلی میرزا نیز كه معروف بود انحصار ابریشم ایران را در اختیار دارد، امتیازاتی برای شركت بازرگانی مسكوی داد كه به موجب آن تقریبا تمام ایران محل واردات كالاهای آنها باشد و در مورد صدور كالاهای ایران به خارج نیز ممانعتی در كار نباشد و ایرانیان همه گونه مساعدت از جمله فروش و اجاره خانه نیز انجام دهند.حوزه عمل سوداگران شركت مسكوی انگلیس بیشتر صفحات شمالی ایران اعم از شیروان و آذربایجان تا مازندران و گیلان و مشهد و قزوین و همدان بوده است و یكی از نمایندگان معروف آنها جانس هانوی بود. حوزه عمل شركت هند شرقی به رشت نمی‌رسید زیرا هانوی در بازارهای آن اؤری از منسوجات انگلیسی نمی‌دید. بیشتر تجار این خطه ارمنی بودند كه آنان نیز در خدمت تاجران فرنگی بودند. او به مشهد رفت تا بتواند آنجا را تحت نفوذ تجاری شركت قرار دهد. اما با مشكلاتی مثل حمله طوایف غارتگر و مهاجم ازبك و تركمان مواجه شد. غالب كالاهای این شركت كه از راه كرمان و خلیج فارس به بلخ، مشهد، بخارا و خوارزم می‌رفت شامل ماهوت، پارچه، نخ، فاستونی و... بود كه به وسیله هندی‌ها وارد ایران می‌شد. با این احوال شركت مسكوی با حدود ۱۵۰ عضو دخیل در فعالیت‌های بازاریابی از ۱۷۴۳ تا ۱۷۴۹ حدود ۹۴ هزار گیره ابریشم وارد كرده اما از ۱۷۴۲ تا ۱۷۴۶، ۱۷۵ هزار گیره كالا به ایران صادر كرده است.در هنگام حمله لطیف‌خان (دریاسالار ایران) بر بصره شركت هند شرقی به پیروی از سیاست كشور متبوعش كشتی‌های خود را در خدمت ترك‌ها قرار داد تا بلكه جلوی قدرت نوپای ایران در آبهای خلیج فارس و اقیانوس هند را بگیرد.به غیر از هانوی كه گزارشاتی درباره دوران سلطنت نادرشاه نوشته، آون فیلیپس نماینده كمپانی هند شرقی و پس از او ویلیام كاكل گزارشات بسیار معتبری در این خصوص داده‌اند. كاكل تا فوریه ۱۷۳۷ (۱۱۵۰ ه.ق) در ایران حضور داشت و از این رو ناظر بر وقایع سلطنت طهماسب دوم، عباس سوم و نادرشاه بود. یكی دیگر از اشخاص نیز كه گزارشات روابط ایران و انگلیس را داده فریزر بوده كه كتاب تاریخ نادرشاه را نوشته است.
رابطه ایران و هلند
هلند پس از پرتغال و اسپانیا سومین قدرت اروپایی بود كه بر خلیج‌فارس پا گذاشت. هلندی‌ها هیچ‌گاه در صدد استیلای ارمن در خلیج‌فارس نبوده و تنها در صدد سوداگری بودند. هلندی‌ها برخلاف انگلیس از مساعدت دریایی و نظامی ایران چندان دریغ نمی‌ورزیدند و حتی كمك‌هایی نیز انجام می‌دادند. دیگر اینكه آنان به واسطه اقامت طولانی‌شان آشنایی بیشتری با منطقه داشته‌اند.هانوی در توفیقات خود بر تجارت ادویه اشاره می‌كند و می‌گوید چون هلندی‌ها تنها در زمینه ادویه تبحر داشتند در همه آسیا رخنه كردند. برای تاسیس نیروی دریایی، یك هلندی به نام سارو آمده و آگاهی‌های تجاری خویش را در باب توسعه منابع ؤروتی ایران و ساختن كشتی‌های لازم به خدمتش عرضه داشت. هانوی پس از مشاهده بازارهای گیلان می‌گوید تمام پارچه‌های مصرفی این منطقه وسیع و بزرگ، هلندی است و ولان ارمنی به عنوان واسطه در خدمت آنان اقدام می‌كنند. هلندی‌ها هم مانند انگلیسی‌ها تابع سیاست توسعه‌طلبانه محلی و مركزی نبودند. هلندی‌ها اعتبار كافی در اختیار دلالان ارمنی قرار داده‌بودند تا به فعالیت در صفحات شمالی ایران بپردازند. اما وجود رقیبانی چون انگلیس و روس و زیادی عرضه بر تقاضا ركود فعالیت را به‌وجود آورده بود. بطوری كه در سال ۱۱۵۸ (۱۷۴۵) عده زیادی از خارجی‌ها به كشور خود بازگشتند. یادداشت‌های روزانه هانوی حاكی از نفوذ و قدرت سیاسی بازرگانی هلندی‌ها بود. بطور مثال در زمانی كه حكمفرمایی طهماسب نادرخان، از محصلان هلندی مقیم بندرعباس هر كدام ۲۵ تومان ولی از دلالان انگلیسی ۱۵۰ تومان دریافت می‌داشتند. بازرگانی هلندی‌های بتدریج متنوع‌تر شد. در گزارش دیگری از ورود دو كشتی هلندی گفته می‌شود كه یكی ۴۵۰ تن و دیگری ۸۰۰ تن ظرفیت داشته و شكر، نبات، ادویه و ادوات طبی وارد كردند. بطوركلی موقعیت هلندی‌ها از موقعیت انگلیسی‌ها ممتازتر بود.
روابط ایران و فرانسه
نخستین رابطه بین ایران و فرانسه در زمان لویی سیزدهم و صدارت كاردنیال زیشیلیو به‌وجود آمد. این روابط بتدریج ادامه پیدا كرد و در اواخر دوران صفوی، بسیار گسترش پیدا كرد. نفوذ فرانسه در ایران به علاوه نفوذ كاپوچین‌ها كه از دوره زیشیلیو بر ایران آمده بودند با آمدن هیات‌مبلغین یسوعی در حومه مسیحی‌نشین اصفهان (جلفا) و شیراز به سال ۱۶۵۳ـ۱۰۶۳ افزایش یافت. پس از تشكیل كمپانی هند شرقی بلافاصله ۳ نماینده كمپانی و دو فر ستاده لویی چهاردم به دربار شاه اعزام شدند. در نهایت شاه‌سلطان حسین صفوی، محمدرضا بیگ را به دربار لویی چهاردم برگزید و قراردادی به نام ذولتین بسته شد كه به سود فرانسه بود. اما حمله افغانها این معاده را تحت‌الشعاع قرارداد. مهمترین نماینده تجاری فرانسه در حدود سال ۱۳۴۹ (۱۷۳۶) به نام ژان اوتر وارد ایران شد. او سعی در كسب امتیازاتی داشت اما نادرشاه به دلیل كثرت اشتغالات نظامی یا به دلیل از نظر انداختن عبدالباقی كه واسطه فرانسویان بود فرصتی برای پرداختن به مسائل اقتصادی پیدا نمی كرد. چندی بعد نیز نماینده هند شرقی به بندرعباس وارد شد اما از بخت بد فرانسویان، آن‌هنگام نادرشاه مشغول فتح هند بود. با وساطت بیگلربیگی فارس كشتی فرانسوی ۲۵۰تنی برای كمك به فروش محصولات خود اعم از شكر، فلفل،هل و ... وارد بندرعباس شد.
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست