سه شنبه, ۲ بهمن, ۱۴۰۳ / 21 January, 2025
چنگ «نكیسا» عود «باربد»
ساسانیان اقوامی آریایی بودند كه در استان فارس زندگی می كردند. به دلیل داشتن نام ساسان این سلسله به نام جدشان نهاده شد.
ساسانیان آخرین و هفتمین سلسله‌یی بود كه پیش از ظهور اسلام در ایران به حكومت رسیدند و متجاوز از ۴۰۰ سال در این سرزمین حكومت كردند.طبق تمام اسناد و مدارك موجود در آن دوران، دولتمردان حتی شهریاران ساسانی، اغلب از دوستداران موسیقی بودند و حتی بعضی از آنان نیز با موسیقی آشنایی كامل داشتند.
اردشیر ساسانی (اردشیر اول) یا )(اردشیر بابكان) موسس این سلسله بود. این حكومت از سال ۲۲۴ تا سال ۶۲۵ میلادی، ادامه داشت.اردشیر اول: نخستین شهریار ساسانی، موسیقیدان‌ها را در طبقه‌بندی ویژه قرار داد. اردشیر شجاع و چابك بود. با روی كار آمدن او، حكومت پارسیان (حكومت فدرال) از میان برداشته شد و قدرت در دست حكومت مركزی متمركز شد و به این دلیل شكست حكومت مركزی به دست اعراب، به شكست عمومی ایران انجامید، این همان اتفاقی است كه در دوره هخامنشیان رخ داده بود.در این دوره علم و هنر از ارزش زیادی برخوردار بود. ادبیات، نقاشی مانوی، كتاب‌های خداینامه، كتاب هزار و یك شب و صدها اؤر ارزشمند دیگر مربوط به دوره پادشاهی اردشیر بابكان و پادشاهان هنر دوست ساسانی است.
توجه پادشان ساسانی به دانش و ادب و بالا بردن هنرمندان در سطح جامعه باعث شده بود كه آنها براحتی به تحقیقات و خلق آثار هنری زیبایشان بپردازند و به شكوفایی دست پیدا كنند. در تمام دوران ساسانیان مردم همه به علم و هنر علاقه نشان می‌دادند. از آن عصر به عنوان دوره‌یی پر از افتخارات هنری و علمی یاد می‌كنند.
خسرو پرویز در تشخیص آثار هنری و تشویق هنرمندان، انوشیروان در قانون‌گذاری و بهرام گور در چامه‌سرایی، از شاهان حامی پیشرفت دانش و هنر بودند.یكی از مورخان و متفكران مشهور درباره هنر موسیقی قبل از اسلام در ایران می‌نویسد: «موسیقی در نزد ایرانیان قبل از اسلام كاملا مطلوب و محبوب بوده و رواج بسیار داشت و پادشاهان توجه و علاقه زیادی به اهل و فن موسیقی مبذول می‌نمودند و خنیاگران و موسیقیدانان را در دربار پادشاهان ایرانی منزلت و مقامی ارجمند بوده است.»در تمام دوره ۴۳۰ ساله حكومت ساسانیان می‌توان به این نكته رسید كه حدود چهل پادشاه در آن حكومت وجود داشتند كه چهار نفر از آنان تغییراتی در اوضاع موسیقی و موسیقیدانان آن زمان داده‌اند. اولین پادشاه اردشیر بابكان است كه از سال ۲۲۶ میلادی تا ۲۴۱ به حكومتش ادامه داد.
در تاریخ آمده است قبل از اینكه اردشیر به سلطنت برسد، او به دستور اردوان آخرین پادشاه اشكانی در ستورگاه (اصطبل)زندانی شده بود و در همان زمان بخاطر دلتنگی‌اش در قفس تنبور می‌نواخته است.
آشنایی او به موسیقی باعث می‌شد كه در دوران حكومتش به موسیقی و موسیقیدانان اعم از آوازخوانان و نوازندگان ارج بسیار بگذارد و آنان را در جایگاه خاص قرار دهد.در زمانی كه او درباریان و بزرگان كشور را به طبقات ممتاز تقسیم می‌كرد، به دلیل عشق به موسیقی مقام رامشگران و خنیاگران را ارتقا داد به صورتی كه هم رده با درباریان به شمار می‌آمدند. درباریان را به هفت صنف تقسیم كرده بود كه موسیقیدانان به صنف پنجم رسیده بودند تمام پادشاهان بعد از اردشیر بابكان به این تقسیم‌بندی ارزش نهادند و در تمام دوران سلطنتشان تا قبل از بهرام گور موسیقیدانان را در همان صنف نگه داشتند كه در زمان پادشاهی بهرام گور مرتبه موسیقیدانان به مقام اول رسید.روایت است كه اردشیر رجال دولت را به هفت دسته تقسیم كرده بود. وزرای مخصوص شاه و دربار در صف اول این طبقه‌بندی قرار داشتند. بعد از آنها موبدان بزرگ و قاضی كل و در صف سوم مامورین مهم دولت كه هر كدام در قلمرو خاصی از كشور حكومت می‌كردند به همراه معاونانشان و در رده بعدی خوانندگان و نوازندگان، یا هر كسی كه شغلش مربوط به موسیقی بوده است. آنان را در ردیفی قرار داده بودند كه عالی‌ترین مامورین دولت قرار می‌گرفتند.اردشیر بابكان وزیر مخصوصی برای موسیقی استخدام كرد و همین طور شخصی را به عنوان «خرم‌باشی» برای پرده‌داری عیش و عشرت معین كرد. كار خرم باشی به آن صورت بود كه به فرمان او نوازندگان و خوانندگان پشت پرده در بارگاه سلطنتی به نواختن و خواندن می‌پرداختند و موسیقی مورد علاقه شاه را اجرا می‌كردند.اردشیر برای ندیمان و درباریان بارگاه خود هم درجات و مراتبی را تعیین كرده بود و آنها را به سه دسته تقسیم كرد كه از آن جمله رامشگران بودند و هر طبقه برای او جایگاه خاصی داشت. گروهی از موسیقیدان‌های درجه اول را با شاهزادگان و اسواران مثل دو خط مساوی قرار داده بود و در طبقه سوم هم ظرفا و بذله گویان درباری قرار داشتند.دسته‌یی از رامشگران كه چنگ می‌نواختند و با ساز تنبور آشنا بودند در مقام والاتری قرار داشتند. طبق رسم ایرانی در آن زمان ساززن‌ها (نوازندگان) مهمتر از خنیاگران بودند. یكی از قدیمی‌ترین نویسندگان دوره اسلامی در رساله‌اش از عزیز بودن موسیقی و اهمیت نوازندگان دوره ساسانی نوشته است:«اردشیر دو جوان نویسنده و هوشمند را بر خود گماشته بود تا سخنان او را هنگام بزم، واژه به واژه بنویسند. یكی سخنان او را باز می‌گفت و دیگری می‌نوشت. این دو جوان زمانی چنین می‌كردند كه مستی بر اردشیر چیره شده بود چون بامداد فرا رسید و پرده را بر می‌گرفتند، جوان نویسنده همه آنچه را كه اردشیر هنگام خوابیدن گفته بود برایش می‌خواند، اگر در آنچه می‌خواندند، دستوری بود به نای زنی كه او از دستورش سرتافته بود، نای زن را فرا می‌خواند و به او پاداش می‌داد و به او می‌گفت «تو در آنچه كرده‌یی به راست بوده‌یی و شاه در فرمانی كه داده بود خطا كرده.»در كتاب كارنامه اردشیر بابكان هم آمده است كه اردشیر در هنگام اقامت اجباری در طویله به خواندن آواز و نوای سه‌تار مشغول بوده است.حكیم ابوالقاسم فردوسی نیز در شاهنامه‌اش از سازهای رزمی در دوران اردشیر بابكان نام برده است. بهرام گور (ورهرام یا بهرام پنجم) پانزدهمین شاهنشاه ساسانی بود كه از سال ۴۲۹ تا ۴۳۸ میلادی حكومت كرد. او در جوانی به تحصیلات و علم پرداخت. به حیره رفت تا نزد «نعمان نحمی» دانش‌های مختلف را بیاموزد. او در كنار علوم مختلف به تعالیم موسیقی هم پرداخت. در دوران فرمانروایی او موسیقیدانان جایگاه والاتری پیدا كرده بودند. اولین كار بهرام پس از نشستن بر تخت شاهی آن بود كه به وضعیت موسیقیدانان و سرایندگان رسیدگی كند. می‌گویند در زمان او مردم موظف بودند كه نیمی از روز را به كاركردن بپردازند و نیمی دیگر را به رامشگری و شادی مشغول باشند.علاقه بهرام گور به موسیقی آنچنان بوده كه در داستان‌هایی كه كم و بیش در ایران جنبه افسانه‌یی دارد از آن حكایت‌ها می‌كنند. در قصرش هزاران نوازنده و خواننده بود، با گرفتن ایالت سند از پادشاه هند، از آنان درخواست كرد كه رامشگران آن سرزمین را به ایران بفرستند و گروهی نوازنده و رقصنده به نام لولی و لوری و سوری (كابلی) از هند به ایران آمدند تا ایرانیان از موسیقی و آواز آنها استفاده كنند.این موسیقیدانان هنری در روستاهای ایران در كوچه و بازارش راه می‌افتادند و برای مردم ترانه می‌خواندند و آنها نغمه‌های خاص كشورشان را به گوش ایرانیان می‌رساندند.
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست