سال سیل

پاییز معمولاً در همه جای دنیا فصل انتشار کتاب های تازه و تحرک در فضای ادبی است و بسیاری از ناشرها آثار مطرح و تاثیرگذار خود را بعد از پایان تعطیلات تابستان و بازگشت زندگی به روال عادی عرضه می کنند نتایج نهایی بسیاری از جوایز ادبی هم در این فصل اعلام می شود

پاییز معمولاً در همه جای دنیا فصل انتشار کتاب های تازه و تحرک در فضای ادبی است و بسیاری از ناشرها آثار مطرح و تاثیرگذار خود را بعد از پایان تعطیلات تابستان و بازگشت زندگی به روال عادی عرضه می کنند. نتایج نهایی بسیاری از جوایز ادبی هم در این فصل اعلام می شود.

انتشار رمان جدید مارگرت اتوود از حادثه های ادبی دنیای نشر انگلیسی زبان در پاییز امسال است. «سال سیل» که سپتامبر به بازار می آید، رمانی ششصد صفحه یی است که انتشارات رندوم هاوس در امریکا و انتشارات بلومزبری در انگلستان همزمان آن را منتشر می کنند. مارگرت اتوود به مناسبت انتشار رمان جدیدش سفر تبلیغاتی سه ماهه یی به شش کشور ایالات متحده، کانادا، انگلستان، هلند، آلمان و اتریش انجام می دهد. این سفر تبلیغاتی از جمله شامل برنامه های ادبی همراه با موسیقی، خواندن بخش هایی از کتاب توسط مارگرت اتوود روی صحنه و سرودخوانی همراه با موسیقی است. برخی از این برنامه ها به جمع آوری اعانه برای چند سازمان زیست محیطی مانند انجمن حیات پرندگان کمیاب اختصاص دارد.

«سال سیل» مکمل یکی از آخرین رمان های اتوود «اوریکس و کریک» است که در سال ۲۰۰۳ منتشر شد. «اوریکس و کریک» در دنیایی اتفاق می افتد که بیماری مهلکی جمعیتش را تقریباً نابود کرده است و روایت آن، مانند ادامه اش «سال سیل»، به جلو و عقب حرکت می کند، بین زندگی ازهم پاشیده بازمانده ناامیدی به نام «آدم برفی»، و بازگشت هایی به زندگی پیشین او در قالب جیمی در زمانه یی که بی شباهت به زمانه ما نیست. «سال سیل» را نمی توان مقدمه یا ادامه «اوریکس و کریک» دانست؛ بیشتر گسترش رویدادهایی است که قبل از آن و همزمان با آن روی می دهد. این رمان در همان آینده یی اتفاق می افتد که زمان رمان «اوریکس و کریک» است، ولی بر شخصیت های متفاوتی متمرکز است. طرح داستانی آن حول گروهی مذهبی به نام باغبانان خداوند می چرخد که در «اوریکس و کریک» اشاره کوتاهی به آنها شده، ولی در این رمان نقش عمده دارند. باغبان های خداوند روی بام صاف زاغه ها سبزیجات می کارند و پیرو مذهبی زیست محیطی هستند که به تقدس دنیای طبیعی و موجودات آن باور دارد. در کیش آنها علم و طبیعت و مذهب تلفیق می شود و مثل همه گروه های مذهبی، اصول اعتقادی و آیین ها و قدیس های خود را دارند. سرودهای مذهبی خاصی هم دارند که چهارده تای آنها در رمان آمده است. زمانه و موجودات به سرعت دستخوش تغییر بوده اند و قراردادهای اجتماعی هم مانند وضعیت محیط زیست روز به روز بیشتر تحلیل می روند. «آدم یک»، رهبر مهربان باغبانان خداوند، از مدت ها پیش وقوع فاجعه یی طبیعی را پیش بینی کرده که زمین را به آن صورتی که می شناسیم تغییر خواهد داد.

اکنون این فاجعه اتفاق افتاده و بیشتر حیات بشر را نابود کرده است. تنها دو زن زنده مانده اند؛ رن رقاصه جوانی که در کلوب شبانه یی محبوس شده، و توبی یکی از باغبانان خداوند که در باشگاه سلامتی مجللی گیر افتاده است. در این بین، گونه های حیات حاصل از مهندسی ژنتیک به سرعت تکثیر می شوند؛ ترکیب های شیر/ گوسفند، گوسفند موهر با موی انسان، خوک هایی با نسوج مغز انسان. در همان حال که «آدم یک» و دار و دسته بی باکش به این دنیای جدید و عجیب قدم می گذارند، رن و توبی که نمی توانند تا ابد محبوس بمانند باید در مورد اقدام بعدی خود تصمیم بگیرند.

رمان جدید اتوود کاملاً مستقل است. با این حال، اولین بار است که اتوود به این صورت به یکی از رمان هایش برمی گردد. خودش درباره این امر می گوید؛ «یک دلیلش این بود که خیلی ها می پرسیدند بعدش چه می شود. می پرسیدند دو دقیقه بعد از پایان «اوریکس و کریک» چه اتفاقی می افتد. من جوابی برای این سوال ها نداشتم، ولی مرا به فکر انداختند. دلیل دیگرش هم این بود که اصل موضوع هنوز ذهنم را مشغول کرده بود.» اتوود همیشه از طبقه بندی داستان علمی- تخیلی احتراز کرده است و «سال سیل» را مانند «اوریکس و کریک» و «داستان ندیمه» در ژانر «داستان ذهنی» قرار می دهد.

واقعیت این است که اتوود هیچ گاه این جهان را ترک نکرده و جهان های دیگر را موضوع داستان هایش قرار نداده، همین امر گمانه زنی هایش را باورپذیرتر و نگران کننده تر می کند، چرا که از حاشیه احتمال دور نیستند. در دنیایی که کسب و کار و حکومت به هم می آمیزد، باروری به امتیازی از آن ثروتمندان تبدیل می شود، و قدرت شرکت های دارویی روز به روز افزون تر می شود، چه اتفاقی ممکن است روی دهد؟

مارگرت النور اتوود نویسنده، شاعر، منتقد و فعال اجتماعی کانادایی که نوامبر آینده ۷۰ ساله می شود، از مهم ترین داستان نویسان معاصر است. بیش از ۴۰ کتاب داستان و شعر و مجموعه مقالات ادبی از او منتشر شده و تاکنون ۵۵ جایزه کانادایی و بین المللی را به دست آورده است. «زن خوراکی»، «داستان ندیمه»، «چشم گربه»، «اîلیاس گریس»، «آدمکش کور» و «اوریکس و کریک» از رمان های مشهور او هستند. اتوود برنده جایزه داستان های علمی -تخیلی آرتور سی. کلارک در ۱۹۹۸ و جایزه ادبی پرنس آستوریاسً اسپانیا در ۲۰۰۸ است و در ۱۹۹۴ نشان شوالیه هنر و ادبیات دولت فرانسه را گرفته است. پنج بار به فهرست نهایی جایزه بوکر راه یافته و یک بار این جایزه را به دست آورده (در سال ۲۰۰۰ برای «آدمکش کور»)، و هفت بار نامزد دریافت جایزه فرماندار کل کانادا شده و یک بار به آن دست یافته است (برای «داستان ندیمه» در ۱۹۸۵). رمان «اîلیاس گریس» او هم در ۱۹۹۶ برنده جایزه گیلر شد. اگرچه اتوود بیشتر به عنوان رمان نویس شهرت دارد، شاعر چیره دستی هم هست و تاکنون ۱۵ دفتر شعر از او منتشرشده است. افسانه ها و داستان های پریان که از کودکی به آنها علاقه داشته، الهام بخش بسیاری از اشعار او بوده اند.

مژده دقیقی