آزادی آیت الله منتظری و آیت الله طالقانی از زندان

شامگاه ۸ آبان ۱۳۵۷ آیت الله سیدمحمود طالقانی و آیت الله حسینعلی منتظری از مشهور ترین مبارزان دربند رژیم پهلوی از زندان آزاد شدند

شامگاه ۸ آبان ۱۳۵۷ آیت‌الله‌سیدمحمود طالقانی و آیت‌الله‌حسینعلی منتظری از مشهور‌ترین مبارزان دربند رژیم پهلوی از زندان آزاد شدند.

روزنامه اطلاعات فردای آن روز با اعلام این خبر متن اولین گفت‌وگوهای خود با این دو پس از آزادی را به چاپ رساند. روزنامه اطلاعات نوشت: «سرانجام ملت مسلمان در پیکار خود پیروز خواهد شد. این نخستین جمله‌ای بود که امروز صبح حضرت آیت‌الله طالقانی در دیدار با خبرنگار اطلاعات عنوان کرد. حضرت آیت‌الله طالقانی که بسیار خسته و تکیده به نظر می‌رسید بامداد امروز در منزل خود یک روز پس از آزادی گروه کثیری از مردم و خبرنگاران را که به دیدار ایشان رفته بودند پذیرفت. آیت‌الله طالقانی ضمن اشاره به خستگی خود که مانع گفت‌وگوی مفصل با خبرنگاران است، گفت: ما در گذشته از مطبوعات دل خوشی نداشتیم و صحبت‌ها و نظرات ما اغلب اوقات تحریف می‌شد، اما به خواست خداوند که اکنون در اثر مبارزه کارکنان زحمتکش مطبوعات محیط بهتری بوجود آمده است، می‌توانیم مطالب خود را به جراید اظهار کنیم. گرچه هنوز محدودیت‌هایی برای ما وجود دارد و با توجه به اوضاع کشور نمی‌توان آزادانه حقایق را اظهار کرد، معهذا در اولین فرصت نظرات خود را درباره اوضاع و احوال به اطلاع مردم خواهم رساند. حضرت آیت‌الله طالقانی افزود: آنچه در گذشته رخ داده است، در محبس دقیقا تعقیب می‌کردیم و می‌دانیم سرانجام مردم مسلمان ایران در این پیکار مقدس پیروز خواهند شد. ما از خداوند متعال توفیق مردم مسلمان ایران را مسالت داریم.»

روزنامه اطلاعات همچنین در معرفی آیت‌الله منتظری نوشت: «حضرت آیت‌الله منتظری از اساتید بزرگ حوزه علمیه‌اند و از شاگردان بنام حضرت آیت‌الله‌العظمی بروجردی به شمار می‌رفتند. ایشان مدت‌ها در تبعید و زندان به سر برده‌اند و آخرین بار به ده سال زندان محکوم شدند که پس از گذراندن سه سال و نیم زندان، دیشب آزاد شدند.»

این روزنامه افزود: «امروز حضرت آیت‌الله منتظری، در گفت‌وگو با اطلاعات چند ساعت پس از آزادی از زندان گفت من آزادی خود را مدیون ملت بزرگ و مبارز ایران هستم. حضرت آیت‌الله منتظری که بلافاصله پس از رهایی از زندان به منزل خود در قم رفته بود، در ادامه سخنان خود گفت: من رهین منت ملت فداکار ایران هستم. من و همه زندانیان سیاسی که بدون هیچ دلیلی در زندان بودیم، مبارزه بی‌امان ملت بزرگمان را تعقیب می‌کردیم. نگرانی من در حال حاضر برای بقیه زندانیانی است که هنوز در زندان‌ها به سر می‌برند و بسیاری از آنان به سبب شکنجه‌های طاقت‌فرسا در شرایط بد جسمانی و روحی به سر می‌برند. این زندانیان که به قول دستگاه، جرم سیاسی مرتکب شده‌اند باید آزاد شوند.

من دیشب با چشم گریان از آنان خداحافظی کردم. حضرت آیت‌الله منتظری در ادامه سخنان خود اشاره کرد اگر قانون اساسی و فرامین اسلامی اجرا شده بود و فقط به «اسم» قانون اساسی اشاره نمی‌شد و کار‌ها جنبه نمایشی نداشت وضع مملکت به این صورت درنمی‌آمد. اصل دوم متمم قانون اساسی اشاره می‌کند که علما و مراجع تقلید باید نظارت در قوانین داشته باشند در حالی که در گذشته این کار صورت نگرفته در حال حاضر نیز نظام حاکم باید این اصل را اجرا کند، زمینه را برای اجرای همه قوانین اساسی کشور فراهم آورد. موجبات بازگشت حضرت آیت‌الله‌العظمی خمینی رهبر عالیقدر تشیع را به وجود آورده، خواسته‌های ایشان را اجرا کند. و اگر چنین شود گمان می‌کنم وضع آرام شود، البته همه زندانیان سیاسی آزاد شوند و مواردی مثل گذشته پیش نیاید. بنده را به جرم اقدامات علیه حکومت مشروطه به زندان انداختند. در دادگاه نظامی ضمن اشاره به جرم من، مرا به ده سال محکوم کردند. و حکم اینطور قرائت شد.

چون من در بازجویی اقرار کرده‌ام که فروش مشروبات و کشف حجاب برخلاف اسلام است. چون گفته‌ام سه بار به رادیو بغداد گوش داده‌ام. چون به خانواده روحانیون زندانی و تبعیدی کمک کرده‌ام. و چون طرفدار اجرای قوانین اسلامی هستم، محکومم که ده سال از عمر خود را در زندان بگذرانم.»علاوه بر آیت‌الله منتظری که در اولین روز آزادی با چنین گفت‌وگوهایی مبارزات خود را پی گرفت و صدای زندانیان دیگر شد، آیت‌الله طالقانی نیز نه تنها در روزهای ابتدایی آزادی در خانه خود میزبان ده‌ها تن از افرادی بود که بعد از سال‌ها برای دیدار با وی به آنجا رفته بودند، بلکه فعالیت سیاسی و رهنمود به جوان‌تر‌ها را از‌‌ همان روز اول دنبال کرد و یک روز پس از آزادی در پیامی که به صورت صوتی به مراسم «هفته همبستگی ملی» در دانشگاه ملی ایران فرستاده بود، از دکتر علی شریعتی به عنوان «فرزند عزیز و مجاهد شهیدم دکتر شریعتی» یاد کرد و گفت: «مایه تاسف است که به علت بیماری و ضعف مزاج در حال حاضر نمی‌توانم در میان شما باشم اما این جمع را گرامی می‌دارم.» آیت‌الله طالقانی مردم را از «توطئه‌هایی که برای تفرقه‌اندازی صورت می‌گیرد» برحذر داشت و بر «همبستگی هرچه بیشتر توده‌های مردم که در شهر‌ها و روستاها جان خود را فدا می‌کنند» تاکید کرد.آزادی آیت‌الله منتظری و آیت‌الله طالقانی در روزهای اوج‌گیری انقلاب و در ادامه سیاست فضای باز و آشتی ملی دولت شریف امامی برای خروج رژیم پهلوی از بحران صورت گرفت. آزادی‌هایی که با رهایی صفر قهرمانیان و جمع دیگری از زندانیان آغاز شده بود و یک روز پس از آزادی طالقانی و منتظری با آزادی غنی بلوریان فعال سیاسی، پس از ۱۹ سال زندان، همراه شد. روزنامه اطلاعات در خبر آزادی بلوریان نوشت: «غنی بلوریان که ۲۷ سال از زندگیش را به جرم فعالیت‌های سیاسی در زندان به سر برده بود، از زندان آزاد شد. بلوریان اولین بار ۲۴ ساله بود که به جرم فعالیت‌های سیاسی به زندان افتاد. خودش می‌گوید: در ۲۰ سال اخیر چند بار به تناوب زندانی شدم. ۲۴ ساله بودم که به اتهام مشارکت و همکاری با حزب دموکرات خلق کردستان تحت تعقیب قرار گرفتم اما تبرئه شدم. در سال ۱۳۲۹ به مدت ۶ ماه زندانی شدم. پس از آزادی از زندان با دختر مورد علاقه‌ام، پیمان ازدواج بستیم اما با پیش آمدن وقایع ۲۸ مرداد این ازدواج میسر نشد و من متواری شدم. در سال ۱۳۳۴ در سنندج دستگیرم کردند و در مهرماه ۱۳۳۷ از زندان آزاد شدم و ازدواج کردم. هشت ماه بعد دوباره دستگیرم کردند و سرانجام بعد از ۱۹ سال زندان، به یاری مردم جانباز ایران و فداکاری‌های آن‌ها از محبس رهایی یافته‌ام.»

همان روزها یعنی ۱۰ آبان ماه ۱۳۵۷ بود که روزنامه‌ها از قول حسین نجفی وزیر جدید دادگستری از آزادی تمامی زندانیان سیاسی در آینده نزدیک خبر دادند. نجفی که روز ششم آبان در مقام دادستان کل کشور به خانواده‌های زندانیان سیاسی که در دادگستری تجمع کرده بودند، قول داده بود که طی ده روز جواب قانع‌کننده‌ای برای مساله آزادی زندانیان سیاسی پیدا کند، پس از انتخاب به سمت وزیر دادگستری در یک گفت‌وگوی رادیویی، اعلام کرد: «مساله آزادی زندانیان سیاسی مساله مورد توجهی است. چند روز قبل به مناسبت چهارم آبان عده کثیری از زندانیان سیاسی آزاد شدند. البته باید توجه داشت که موضوع رسیدگی به پرونده‌های زندانیان سیاسی در صلاحیت دادرسی ارتش است اما به موجب طرحی که در دست اجراست امیدواریم تا روز ۱۹ آذرماه امسال که روز جهانی حقوق بشر است تقریبا همه زندانیان سیاسی از زندان‌ها آزاد شوند.»

منبع‌: تاریخ ایرانی