حاجی باید پس از حج حال و هوای معنوی را حفظ کند

حج یکی از مراسم عبادی مسلمانان است که انجام تکالیف‌اش بدنی سالم می‌طلبد. سلامت یکی از نعمت‌های خداست. انسان پس از ایمان به خدا، پیامبر و روز جزا درخواست بعدی‌اش از خدا سلامت …

حج یکی از مراسم عبادی مسلمانان است که انجام تکالیف‌اش بدنی سالم می‌طلبد. سلامت یکی از نعمت‌های خداست. انسان پس از ایمان به خدا، پیامبر و روز جزا درخواست بعدی‌اش از خدا سلامت جسمی است. از حضرت علی در نهج‌البلاغه آمده است که «خدایا اگر می‌خواهی جان علی را بگیری اولین چیزی که می‌گیری جانش باشد.» این تقاضا را حتی شخصیتی مانند علی هم دارد. و شاهد این موضوع هستیم که آن حضرت پس از ضربه شمشیر ابن ملجم بدون اینکه جوارح‌اش از کار بیفتد به شهادت می‌رسد. امروز ثابت شده که سلامت جسم زیر ساخت روح و روان است. در اسلام یکی از چیزهایی که به انسان آرامش روح و روان می‌دهد، این است که دیگران از او راضی باشند تا بدین طریق گناه وی آمرزیده شود. چه خصلت بسیار زیبا و پسندیده‌ای است که وقتی انسان می‌خواهد مسافرت معنوی برود، با اقوام‌اش گفتگوی محبت‌آمیز تحت عنوان عذرخواهی و حلالیت طلبی داشته باشد. از دو حال خارج نیست؛ اگر بمیرد چه خوب است که با قلبی مطمئن و روحی شاد بمیرد و اگر سلامت برگردد بالاخره کاری انجام داده که با جواب رضایت‌مندانه از سوی خدا روبه‌رو می‌شود. در حدیثی آمده است خلق زن و بچه من است. اگر من به زن یا بچه کسی ظلم کرده باشم و آن گاه با پدر خانواده بخواهم دست دوستی بدهم وی نمی‌پذیرد. این جمله دقیقا مصداق حدیث این قدسی است: اگر به بنده خدا ظلمی کنیم با قهر خدا روبه‌رو می‌شویم. از همین جا روشن است چرا به انجام مراسم حج، سفری که طی آن به دیدن خدا می‌رویم تاکید بسیار می‌شود...

هیچ سفری در عالم نیست که تشریفاتش به سنگینی سفر حج باشد. این سفری است که باید از سر تا پا عوض بشوی. لباس‌ها به گونه‌ای که او گفته باید پوشیده شود و بعد باید برخی دستورات طومارگونه رعایت شود. حق نداری به آینه نگاه کنی، حق نداری حتی پشه‌ای را بکشی... قرار است هرچیزی که تو را تو و من را من کرده و شخصیتی را که برای خودم قایل هستم دور بریزم مانند شاخه‌ای که هنگام پیوند به درخت پوستش را جدا می کنند خدا می‌گوید قرار است با من پیوند بخوری پس پوستت را بکن. قرار است تو در این سفر خودت را فراموش کنی پس حالا که خدا به تو لطف کرده و به خانه خودش دعوتت کرده به خلق خدا احترام بگذارید. طی این سفر که بر خلاف عمره مشکلات خاصی وجود دارد با هم کنار بیایید. افراد سعی کنند به همدیگر کمک کنند. در این سفر معمولا سن افراد بالاست از همه جا با همه فرهنگ‌ها می‌آیند، فضای خواب محدود است در هر اتاقی حداقل سه، چهار نفر می‌خوابند. در برخی مواقع بیماری‌های مسری شایع می‌شود. با توجه به این مسایل افراد باید سعی کنند رعایت حال هم را بکنند. در این ایام یکی از مکان‌هایی که خیلی شلوغ می‌شود بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها و درمانگاه‌ها است که باید گرمی هوا را نیز به آن اضافه کنیم به هر حال شرایط سخت‌تری را برای زوار فراهم می‌کند. بنابراین جا دارد افراد به همدیگر کمک کنند، به دلیل مسایل پیش پا افتاده با هم درگیر نشوند و رعایت بهداشت فردی را بکنند. در این سفر پزشک، مقامات عالی‌رتبه سیاسی، کشاورز همه و همه در یک جایگاه قرار دارند وقتی مستحب است که سنگ حجرالاسود را ببوسی آن هم یک سنگ سیاه معنی‌اش این است که در محضر خدا سیاه و سفید فرقی ندارد، مهم این است که فرد بتواند به خدا متصل شود. اگر به یک صاحب منصبی کمک کنی ممکن است نان و آبی از وی به تو برسد اما کمک به یک آدم عامی این حرف‌ها را ندارد و هر قدر کمکت به آدمی که بی‌نام و نشان‌تر است بیشتر باشد بیشتر مورد توجه خدا قرار می‌گیری.

این حرف‌ها محدود به دوران زیارت نیست، حاجی‌ها پس از برگشت باید این حال و هوای معنوی را حفظ کنند. باید یادمان باشد حج تنها عبادتی است که در طول عمر تنها یک بار واجب می‌شود حتی اگر استطاعت مالی را داشته باشید. چرا این طور است ؟ چون خداوند می‌گوید من در این سفر این قدر امکانات معنوی و نشانه‌های آشکار و روشن قرار داده‌ام که فرد پس از این سفر تا آخر عمرش باید درست شود. وقتی یک بار واجب شده یعنی نشانه‌های زیادی گذاشته و آدرس‌ها بسیار دقیق است و تا آخر عمر منحرف نمی‌شوی. منتها ما هم باید در سرمان سودای رسیدن باشد. سازمان بهداشت جهانی می‌گوید: «سیگاری‌ها باعث مشکلات تنفسی افرادی می‌شوند که اطرافشان زندگی می‌کنند. آنها به همکاران و مهم‌تر از همه به خودشان آسیب می‌رسانند» این گفته مصداق حاجیانی است که از سفر برگشته‌اند. افراد باید توجه کنند که از کنار پیامبری آمده‌اند که دنیایی از اخلاق بود. از کنار مزار فاطمه‌ای آمده‌اند که شب برای همسایه‌ها دعا می‌کرد. پس اگر کسی می‌خواهد بداند چقدر حجش قبول شده، ببیند بعد از حج چقدر عوض شده است. پس از حج:

حاجی باید منجی باشد هم برای خود هم برای دیگران.

اهل گذشت باشد.

مزاحمتی برای دیگران ایجاد نکند.

اهل مهربانی باشد.

اهل عبادت باشد.

حاجیه خانم اهل حجب و حجاب باشد.

حاجی همانند دانش‌آموز کلاس اول همیشه دستش بالا باشد و هر کاری می‌خواهد بکند اجازه بگیرد.

از این به بعد لحظه به لحظه با خدا در ارتباط باشد.

چنین فردی هم خودش به آرامش می‌رسد و هم موجب آرامش دیگران خواهد شد.

حجه‌الاسلام والمسلمین ناصر نقویان - عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی