آیا القاعده در یمن قوی تر می شود

بحران سیاسی یمن به کندی هر چه تمام تر به حرکت خود به سوی آرامش ادامه می دهد, اما تهدید وجود تروریسم و گروه های شبه نظامی بیش از پیش در حال افزایش است

بحران سیاسی یمن به کندی هر چه تمام‌تر به حرکت خود به سوی آرامش ادامه می‌دهد، اما تهدید وجود تروریسم و گروه‌های شبه‌نظامی بیش از پیش در حال افزایش است. شبه‌نظامیانی که خود را مرتبط با القاعده می‌دانند، ۲ روز پیش به یک مقر نظامیان یمن در استان شمالی ابیان حمله کردند که بنا به گزارش آسوشیتدپرس، در خلال این درگیری‌ها، ۴۴ نفر کشته شده‌اند.

به عقیده بسیاری از مقامات و تحلیلگران در واشنگتن، خطر القاعده در شبه‌جزیره عرب به مراتب بیشتر از گروه شبه‌نظامیانی است که اسامه بن‌لادن رهبری آن را به‌عهده داشت؛ القاعده در شبه‌جزیره عرب از یک سال ناآرامی و تنش در یمن بیشترین استفاده را برده و از آن در جهت تقویت خود استفاده کرده است. بسیاری در غرب امیدوارند پس از واگذاری قدرت از علی عبدالله صالح به عبد ربه منصور هادی، شرایط و اوضاع به مراتب بهتر شود. این خوشبینی اندک نیز بین یمنی‌ها به وجود آمده که منصور هادی در مقایسه با عبدالله صالح، رویکرد موثرتر و بهتری در مبارزه با القاعده انجام دهد. در واقع یکی از انتقادات به صالح این بود که برنامه مشخصی برای مبارزه با این گروه شبه‌نظامی نداشت.

سعید علی الجمهی، نویسنده کتاب «القاعده در یمن» در این زمینه می‌گوید: به دلیل ضعف دولت مرکزی که مدت‌ها بر یمن حاکم بود، این کشور راهکار مشخصی برای مقابله و نبرد با القاعده ندارد. زمانی هم که چنین برنامه‌ای وجود نداشته باشد، القاعده در یمن هیچ‌گاه متوقف نخواهد شد. منصور هادی لحظاتی پس از ادای سوگند به عنوان رئیس‌جمهور جدید یمن در ماه فوریه، تعهد کرد که مبارزه همه‌جانبه‌ای علیه تروریسم انجام خواهد داد. وی همچنین مبارزه با گروه‌های تروریستی را وظیفه‌ای وطن‌پرستانه و دینی معرفی کرد. منصور هادی که خود یک نظامی سابق است، در حال حاضر حمایت آمریکا و کشورهای غربی را به همراه دارد که بی‌صبرانه منتظرند این اظهارات و قول‌ها به عملی جدی تبدیل شود.

یمن به عنوان کشوری با ذخایر نفتی اندک و منابع طبیعی محدود، تنها به دلیل حضور القاعده مورد توجه بین‌المللی قرار گرفته است. تقریبا یک سال پیش از حادثه ۱۱ سپتامبر و به دنبال انفجار در یکی از ناوگان‌های آمریکا که ۱۹ کشته و ۳۹ زخمی برجای گذاشت، یمن به عرصه‌ای برای گروه‌های شبه‌نظامی تبدیل شده بود. در سال‌های اخیر، القاعده بیش از پیش در یمن ریشه گرفته است. این گروه‌ها از ناآرامی‌ها و تنش‌های یک سال گذشته بیشترین سود را برده‌اند، چرا که دولت بیشترین تمرکز خود را معطوف به تظاهرات‌هایی کرده بود که خواستار کناره‌گیری صالح از قدرت بودند. حتی پیش از این خیزش‌های مردمی نیز بسیاری نسبت به قاطعیت دولت در برابر القاعده به دیده تردید می‌نگریستند. به عقیده آنها، دولت به جای مقابله، از القاعده به عنوان ابزاری استفاده می‌کرد تا حمایت مالی و نظامی بین‌المللی را به دست آورد.

عبدالله الفقیه، استاد علوم سیاسی دانشگاه صنعا در این زمینه می‌گوید: ‌صالح و خانواده‌اش تمایل داشتند تا در مورد تهدید القاعده بیش از اندازه اغراق کنند. صالح دوست داشت تا از این بازی‌ها به عنوان فشار به غرب برای جلب حمایت آنها استفاده کند؛ یک بازی بسیار خطرناک که عواقب بدی به همراه داشت.‌

سیاستگذاران یمنی به دنبال این هستند که با جداکردن القاعده از عموم مردم، این روند را تا حدودی دستخوش تغییر قراردهند. محمد حیدر، محقق مرکز مطالعات استراتژیک شبا در صنعا می‌گوید: ادامه حیات این گروه‌ها در حال حاضر بستگی به این دارد که تا چه میزان مردم آنها را می‌پذیرند. در برخی مناطق مردم دوست دارند نه‌تنها به این گروه‌ها، بلکه به دولت نیز وابسته نباشند. با این حال، آنها در پایان دولت را انتخاب خواهند کرد. آنها القاعده را انتخاب نمی‌کنند چرا که القاعده تنها برای آنها امنیت فراهم کرده و از ارائه دیگر خدمات ناتوان است.

یمنی‌ها از جامعه بین‌الملل می‌خواهند راهکاری جدی‌تر برای کمک به کشورشان در مقابله با القاعده و دیگر گروه‌های شبه‌نظامی اتخاذ کنند. ایالات متحده که مدام حملات هواپیماهای بدون سرنشین خود را در یمن انجام می‌دهد، یکی از فعال‌ترین قدرت‌های بین‌المللی است که در این کشور به فعالیت می‌پردازد. سعید سیط، تحلیلگر سیاسی و روزنامه‌نگار محلی در این زمینه می‌گوید: آمریکا تنها به القاعده در یمن اهمیت می‌دهد و برایش مهم است، در حالی که مشکلات بزرگ‌تری همچون فساد اداری و ضعف نیروهای نظامی همچنان وجود دارد. تنها دغدغه آنها، القاعده و چگونگی مبارزه با آن است. آنها باید منابع ما را تقویت کرده و آموزش‌های بیشتری در اختیارمان قرار دهند تا خودمان بتوانیم با القاعده مبارزه کنیم.

با این حال به نظر می‌رسد ارائه چنین برنامه‌هایی در حال حاضر به یمنی‌ها تا حدودی سخت باشد. دکترین مبارزات شبه‌نظامی آمریکا در عراق و افغانستان در حال حاضر به دلیل به وجود آمدن نتایج غیرقابل قبول، مورد انتقادات شدید قرار می‌گیرد. علاوه بر این، به منظور اجرای برنامه‌های کمک‌رسانی در یمن مشکلات و موانع متعددی وجود دارد. دولت یمن نه برنامه‌ای از اولویت‌های کمک‌رسانی دارد و نه توانمندی‌های اجرایی به منظور جذب سرمایه‌های خارجی بیشتر. ‌در حال حاضر، نکته اساسی قانع کردن مردم یمن در این مورد است که القاعده نه‌تنها مشکلی برای خارجی‌ها، بلکه تهدیدی داخلی برای خود آنها به حساب می‌آید. یاسین سعید نعمان، دبیرکل حزب سوسیالیست و نخست‌وزیر یمن جنوبی پیش از وحدت، اظهار می‌دارد: منصور هادی باید به مردم بگوید که این خطر پیش از آن‌که تهدیدی برای ثبات منطقه و جامعه بین‌الملل باشد، ثبات داخلی یمن را نشانه گرفته است. این بی‌ثباتی، اقتصاد، زندگی اجتماعی، زندگی سیاسی و هر بخشی را تهدید می‌کند.

کریستین ساینس مانیتور ‌‌

مترجم: حسین خلیلی