چرا مژه ها می ریزند

بسیاری از خانم های ایرانی هنگام مراجعه به مطب های پوست و مو از ریزش مژه ها و کم پشت شدن آنها شاکی هستند

بسیاری از خانم‌های ایرانی هنگام مراجعه به مطب‌های پوست و مو از ریزش مژه‌ها و کم‌پشت شدن آنها شاکی هستند. فرم مژه‌ها و میزان پرپشتی و طول آنها موضوعی است که به‌طور ژنتیکی تعیین می‌شود ولی اگر شما مژه‌ای پرپشت یا بلند داشته و بعدا دچار ریزش مو شده باشید، در این صورت علل متعددی می‌تواند عامل این موضوع باشد که به ترتیب اهمیت و توسط متخصص پوست باید بررسی و درمان شود....

ریزش موهای مژه می‌تواند ناشی از انواع التهاب موضعی و عفونت‌ها، بیماری‌های خودایمنی، بعضی از تومورهای لبه پلک، بیماری‌های داخلی و غدد، وضعیت روحی و روانی و میزان استرس‌های وارده به فرد و نیز عوارض مصرف برخی از داروها باشد. با توجه به پریود زمانی و شکل بالینی ریزش مژه‌ها و نیز شدت ریزش و وضعیت سلامت زمینه‌ای هر فرد، ممکن است یکی از عوامل فوق عامل ریزش تشخیص داده شده و طبعا درمان خاص آن بیماری برای بیمار تجویز می‌گردد.

● التهاب لبه پلک‌ها

در مورد التهاب‌های لبه پلک‌ها که عموما به نام بلفاریت نامیده می‌شود، به دلیل تورم و ادم حاصله از این حالت مژه‌ها راحت‌تر از معمول کنده شده و ریزش آنها تسریع می‌گردد ولی باید توجه کنید که در این حالت ریزش کامل یک یا چند قسمت از مژه‌ها ناشایع است و فقط به هنگام شستشو و یا مالش پلک‌ها ممکن است تعدادی از مژه‌ها به دست بیمار بیاید. التهاب لبه پلک‌ها می‌تواند ناشی از عفونت، درماتیت سبوره، آلرژی و یا ضربه و دستکاری محل باشد. عفونت‌های ناشی از استافیلوکوک در لبه پلک لازم است سریعا کنترل و درمان شود، در غیر این صورت اگر التهاب به صورت طول کشیده درآید و یا تکرار گردد، احتمال ریزش مژه‌ها به دلیل ادم حاصله وجود دارد. در درماتیت سبوره نیز در واقع یک نوع عفونت پارازیتی در واحد پیلوسباسه در لبه پلک‌ها حادث می‌گردد و التهاب مشابهی را به صورت تورم و پوسته‌ریزی ایجاد می‌کند.

این حالت نیز اگر شدید بوده و کنترل نشود، با توجه به کیفیت مزمن بیماری احتمال ریزش مژه خواهد داشت زیرا که در این حالت مژه آسان‌تر از معمول کنده می‌شود. بعضی اوقات در حالت‌های عفونت شدید سیستمیک باکتریال (مانند تب مخملک) نیز ریزش و کم‌پشتی مژه‌ها قابل مشاهده است که البته بعد از رفع بیماری قابل برگشت است. البته عفونت‌های ناشایع‌تری از قبیل سل پوستی یا جذام نیز باعث ریزش‌های خاصی در ابرو و مژه‌ها می‌شود که در بیماران معدودی قابل بررسی است و جزو علل شایع بیماری محسوب نمی‌شود.

عفونت‌های ویروسی شدید که باعث تب و ضعف عمومی می‌شود، می‌تواند با ریزش موقت موها از جمله مژه‌ها همراه شود که این حالت نیز بعدا قابل برگشت است. بعضا التهابات لبه پلک‌ها ناشی از بیماری موضعی یا داخلی نبوده و صرفا به علت ضربه و آسیب از جمله مالش شدید پلک‌ها (در نتیجه خارش مزمن ناحیه) و نیز آلرژی به وسایل آرایشی مختلف از جمله سایه چشم، خط چشم و به ویژه ریمل می‌باشد. ریمل و خط چشم‌هایی که ضدآب بوده و شستن آنها به آسانی صورت نمی‌گیرد، می‌تواند باعث حساسیت تماسی با آلرژیک شده و التهاب لبه پلک‌ها را به همراه داشته و یا احیانا موقع شستشو باعث مالش شدید مژه‌ها و پلک‌ها شود که در هر دو صورت بیمار با کنده شدن مژه‌ها مواجه خواهد شد.

● ریزش موی سکه‌ای

یکی دیگر از علل شایع ریزش مژه‌ها که با آن به کرات مواجه می‌شویم ریزش موی سکه‌ای (آره‌ئاتا) است. در این حالت تمام یا قسمتی از مژه‌ها به‌طور ناگهانی خالی شده و این حالت می‌تواند در ناحیه‌ ابرو و کف سر و... نیز تکرار شود. این حالت یک بیماری ایمنی محسوب شده و با توجه به شدت بیماری، درمان‌های خاصی را می‌طلبد.

● علل دیگر

بیماری‌های داخلی و هورمونی از جمله کم‌کاری و پرکاری تیرویید نیز جزو علل کم‌پشتی موها از جمله مژه محسوب می‌شود. کم‌کاری هیپوفیز و کم‌کاری غده پاراتیرویید نیز در تعداد معدودی از بیماران قابل بررسی است. مصرف مزمن برخی از داروها از جمله داروهای ضدکلسترول، ضدانعقاد، ضدتیرویید، ایندرال، والپروییک اسید می‌تواند با کاهش موها و مژه‌ها همراه باشد. ریزش و خالی شدن مژه‌ها به دنبال مصرف کوکائین نیز گزارش شده است. علاوه بر این مسمومیت با داروهایی مانند بیسموت، آرسنیک و مصرف زیاد ویتامین A در بیماران خاصی باید بررسی شود. مواردی مانند رژیم‌های غذایی شدید یا سوءتغذیه می‌تواند با کاهش عمومی موها از جمله مژه‌ها همراه شود.

انواع آنمی به ویژه آنمی فقر آهن و آنمی داسی شکل نیز می‌تواند باعث ریزش موها و مژه‌ها شود و اصولا در هر بیماری که با شکایت ریزش موها و مژه‌ها مراجعه می‌کند، باید بررسی شود. بیماری‌های مزمنی مانند آکنه روزاسه و پسوریازیس در بیمارانی که علایم دیگر بیماری را داشته باشند قابل طرح و بررسی است.بعضا ریزش مژه‌ها به دنبال رادیوتراپی جهت تومورهای کورئید چشم مشاهده شده است. انواع سوختگی‌ها در ناحیه و نیز احیانا فریز کردن ناحیه به علل خاصی می‌تواند به التهاب و یا اسکار ناحیه و از بین رفتن موهای ناحیه منجر شود و اصولا آسیب‌های حرارتی (چه گرما و چه سرما) در ناحیه پلک‌ها و حاشیه پلک‌ها می‌تواند به اسکار و ریزش موی ناحیه منجر شود.

یکی دیگر از مشکلاتی که اخیرا با آن مواجه هستیم، تتوی لبه پلک‌ها و پشت پلک‌هاست که امروزه بسیار شایع شده است. بعضی از این بیماران ممکن است دچار عفونت، التهاب مزمن و یا آلرژی به مواد مورد استفاده شده و در اثر التهاب مزمن و یا بعضا اسکار ناحیه دچار ریزش موی موقت یا دایمی گردند. علاوه بر همه مسایلی که در فوق توضیح داده شده بررسی وضعیت روحی و روانی فرد نیز بسیار مهم بوده و میزان استرس‌های وارده به فرد و نیز نحوه مقابله فرد با استرس‌های محیطی قابل بررسی است. برخی از بیماران به ویژه نوجوانان به دنبال حالات روحی مانند تنش، افسردگی، ترس، اضطراب و بی‌قراری دچار حالتی به نام تریکوتیلومانیا می‌شوند. در این حالت خود فرد قسمتی از موهای سر، ابرو یا مژه را در سطوح مختلف کنده و یا شکسته و باعث از بین رفتن آنها می‌شود. برخی از بیماران از این کار خود اطلاع نداشته و یا آن را انکار می‌کنند لیکن معاینه دقیق توسط پزشک و مشاهده نوع و شکل ریزش، تشخیص را مسجل خواهد کرد.

البته انواعی از حالت فوق به صورت عادتی و بدون اضطراب و بی‌قراری نیز مشاهده شده است. در نهایت مواردی از ریزش موی یک طرفه مژه‌ها در بیمارانی گزارش شده است که تزریقات مکرر سم بوتوکس A را برای بیماری دیستونی یک طرفه صورت مصرف می‌کنند. در این حالت در همان سمتی که تزریق مکرر بوتوکس انجام شده ریزش موها و مژه‌ها قابل مشاهده است. توجه کنید که بسیاری از بیماری‌ها یا حالاتی که در فرق به آنها اشاره کردیم ممکن است ناشایع بوده و صرفا در برخی از بیماران و با توجه به بیماری‌ها با حالات زمینه‌ای بیمار قابل بررسی است و مطالعه این لیست طولانی نباید باعث نگرانی شما شود. در واقع بسیاری از مواردی که بانوان عزیز با شکایت ریزش مژه مراجعه می‌کنند، وضعیت‌هایی موقت مانند مالش شدید، مصرف لوازم آرایش، آلرژی‌های مختلف و... مطرح بوده که با درمان‌هایی ساده و موقت قابل رفع می‌باشند.

● خوشبختانه این مشکل قابل حل است

حالات فوق چنانچه به آسیب و اسکار دایمی لبه پلک‌ها منجر نشده باشد، قابل درمان بوده و پس از رفع علت و عامل اصلی بیماری، مژه‌ها به تدریج حالت و طول طبیعی خود را باز خواهند یافت.

دکتر فریده مهتی‌پور

متخصص پوست و مو