توکان

خانواده ی توکانها Ramphatidae شامل سی و پنج گونه هستند این پرندگان به علت سایز بزرگ بدن و رنگ جذاب نوکشان , که هر دوی اینها برای اهداف مختلفی به کار می روند , به راحتی از سایر پرندگان شناخته می شوند این خصوصیات به آنها در غذا خوردن , مبارزه کردن و فرایند جفت گیری کمک می کنند

ـ پراکندگی در کشورهای: آرژانتین ، بولیوی ، پاراگوئه ، پرو ، آمریکای شمالی

ـ رژیم غذایی: به طور عمده میوه خوار به شمار می رود ولی از حشرات ، تخم پرندگان دیگر و مارمولک هم تغذیه می کند .

ـ زیستگاه : جنگل‌های استوایی

خانواده ی توکانها (Ramphatidae) شامل سی و پنج گونه هستند . این پرندگان به علت سایز بزرگ بدن و رنگ جذاب نوکشان ، که هر دوی اینها برای اهداف مختلفی به کار می روند ، به راحتی از سایر پرندگان شناخته می شوند . این خصوصیات به آنها در غذا خوردن ، مبارزه کردن و فرایند جفت گیری کمک می کنند.

با این وجود هیچ کدام از فعالیت های بالا زیاد به نوک نیاز ندارند و ساختمان نوک گاهی اوقات نه تنها کمک نمی کند بلکه ممکن است مانع فعالیت هم باشد . توکانها از جمله بزرگترین پرندگان میوه خوار هستند اما از هر فرصتی برای استفاده از قدرت و نوک مضرس خود برای خوردن پرندگان کوچک ، خزندگان و دوزیستان دریغ نمی کنند .

توکانها فقط در جنگل های گرمسیری آمریکا یافت می شوند طبقه بندی ای که در مورد آنها می باشد از جنوب مکزیک تا پاراگوئه و شمال آرژانتین ادامه پیدا می کند که بیشترین فراوانی آنها در ناحیه ی آمازون می باشد . گونه های اندکی از این پرنده را می توان در کوههای اندس یافت ، اکثریت آنها در مناطق بلند و مرتفع زندگی می کنند .

توپی محلی هندوستان پرنده ای بود که به نام توکو خوانده می شد اما جستجو گران آمریکایی قرنها پیش این لغت را به توکان تغییر دادند . بسیاری از اعضای خانواده ی توکانها ، پرندگانی کوچک هستند و اندازه شان مثل زاغ سیاه می باشد .

آنها شامل توکانت ها از سر ده ی Aulacrhynchus و aracaris همچنین از گونه ی pteroglossus ، Selenidera ، Baillonius می باشند .

از گونه های کوچک رایج که در باغ وحش ها به نمایش در می آید گونه ی greenaracari می باشد ، اما همین گونه در خارج از آمریکا کمیاب است . بزرگترین توکانی که در رسانه های تصویری می بینیم از گونه های Ramphastos می باشد که شامل سرده های toco (Ramphastos toco ) ، keel-billeed Ramphastos sulfuratus )) ، chest nut – mandibled ( Ramphastos swainsonii ) ،

Red-billed ( Ramphastos tucanus ) می شود.

همه ی توکانها دو پنجه در جلو و دو پنجه در عقب دارند ، این شکل انگشتان به توکانها اجازه می دهد تا خودشان را به هنگام گشتن به دنبال لانه و غذا به درختان متصل نگه دارند ، این حالت پاها به آنها کمک می کند تا بتوانند بقیه ی پرندگان را تعقیب کنند . آنها دم نسبتا سخت و محکم دارند که اعمال آنها را پشتیبانی می کند .

بعضی از پرندگان گونه ی aracaris اجتماعی هستند ، به این منظور که با هم لانه سازی می کنند و به پدر و مادرشان در غذا دادن به برادر یا خواهر کوچکتر خود کمک می کنند . اگثر گونه ها این قدر اجتماعی نیستند مثلا پرندگان متعلق به سر ده ی Ramphastos معمولا در مقابل پرنده ی همراه خود کم تحمل هستند.

● تاریخچه ای از حضور توکانها در باغ وحش های جهان

اولین باری که توکانها در انظار عمومی به نمایش در آمدند ، در باغ وحش لندن در سال ۱۸۰۷ بود که پرنده های رنگارنگ گونه ی aracari (pteroglossus torquatus ) به نمایش گذاشته شد.توکو توکان برای اولین بار در سال ۱۸۵۱ در باغ وحش Artis واقع در آمستردام در معرض دید عموم قرار داده شد . دفعه ی بعدی در اواخر قرن نوزدهم ، در باغ وحش لندن و باغ جانورشناسی برلین اولین بار بود که بعضی گونه های دیگر توکان به نمایش در آمدند .

در باغ وحش آ مریکا ، گونه ی red–billedtoucans(Ramphastos erythrorhynchus) برای مدت زیادی (تا سال ۱۸۸۲( نگه داری می شد . تعدادی ازگونه های رایج را از خارج وارد می کردند و در تمام باغ وحش های آمریکا مثل باغ وحش فیلا دلفیا واقع در پنسیلوانیا ، باغ وحش سینسیناتی واقع در اوهایو ، باغ جانور شناسی بوفالو واقع در نیو یورک ،

park zoo ( new york city ) central و پارک لینکولن واقع در شیکاگو بودند.

در آغاز قرن بیستم ، بقیه ی باغ وحش ها هم شروع به نمایش در آوردن توکانها کردند . پارک ملی جانورشناسی در واشنگتن ، گونه های groove – billed toucane ، keel billed toco ، red – billed toucan را به نمایش گذاشت . در سال ۱۹۲۰ در باغ وحش سن دیگو اولین گونه ای از توکانها که به نمایش در آمد ، keel – billed بود .

باغ وحش برونکس در نیویورک از سال ۱۹۳۰ تا ۱۹۶۰ مجموعه ی عظیمی از توکانها را نگهداری کرد و هم اکنون اکثر باغ وحش های سراسر دنیا این پرنده را دارند ، البته بعضی از گونه های این پرنده در پارک پرندگان jurong در سنگاپور در محیط سر سبزی به صورت آزادانه وجود دارند که البته اطراف آن را حصار کشی کرده اند . تا پرندگان بتوانند از آب و هوای گرمسیری هم استفاده ی کافی را ببرند . در کشورهای سردسیر ، مثل نواحی سردسیر اروپا و قسمتی از آمریکای شمالی ، معمولا توکانها درون حصارهایی از جنس شیشه با ابعاد بسیار زیاد به نمایش گذاشته می شوند .

اولین توکانی که در باغ وحش تولید مثل کرد و تخم گذاشت در سال ۱۹۱۳ ، در باغ وحش لندن از گونه های spot-billed toucanets (selenideramaculirostris ) بود که البته جوجه ها زنده نماندند . در دهه های بعد دامپزشکان باغ وحش ها تحقیقات خود را در این زمینه افزایش دادند تا بتوانند در باغ وحش ها محیطی را برای تولید مثل موفق توکانها فراهم کنند .

اما تلاش های آنها تا سال ۱۹۶۷ هیچ نتیجه ای نداشت ، تا اینکه در پارک vogel در آلمان توکانی از نوع توکان سینه سرخ (red – breasted) تولید مثل موفقی انجام داد .

از سال ۱۹۷۰ ramphastos toucan شروع به تولید مثل های موفقیت آمیزی کردند . و از این سال به بعد هر باغ وحشی دست کم یک تولید مثل را در بین توکانهایشان داشته اند.

هم اکنون به معرفی یکی از معروفترین گونه های توکان می پردازیم:

● توکوتوکان

▪ اندازه : ۶۳/۵cm

▪ وزن میانگین : ۷۰۰-۷۸۰ gr

▪ تفاوت با دیگر گونه‌ها:

جنس نر به مقداری جزئی از جنس ماده بزرگتر است. از خانواده ی مشابه توکانها تنها پرنده ای که زیاد دیده ایم دارکوب ها می باشند .در حدود سی و پنج گونه از توکانها را امروزه می توان فقط در نقاط مرکزی و جنوبی آمریکا یافت . هر دوی این خانواده ها دارای پاهایی هستند که دو چنگال به سمت جلو و دو چنگال به سمت عقب دارند . وقتی پرواز می کنند بالهایشان را به سرعت به هم می زنند و در نتیجه در هنگام حرکت در هوا بالا و پائین می شوند . در کل در حالت پرواز با منقار بزرگ ، بالهای پهن و دم کوتاه چهره ی منحصر به فردی دارد . آ نها معمولا به صورت گروهی و در دسته های کم جمعیت – معمولا شش تائی - پرواز می کنند.

تو کو توکان با ۲۵ اینچ قد ، بزرگترین نوع توکانها به شمار می رود. نوک این پرنده ۸ اینچ طول و ۳ اینچ عرض دارد، دانشمندان هنوز علت بزرگی این نوک را نمی دانند، نوک توکانها به آنها این اجازه را می دهد که میوه های روی شاخه ی بلند درختان را بخورند و همچنین از درزها و شکافهای درختان آب بنوشند .همان طور که ذکر شد توکانت ها کوچکتر از توکانها هستند اما مانند توکانها دارای نوک بلندی می باشند. از نظر رنگ نوک توکانها به طور عمده نارنجی می باشد به علا وه ی لکه ی سیاهی که در ابتدای آن می باشد ، به نظر می رسد که درازی و بزرگی این نوک در جذب جفت به هنگام شناسایی همنوعان خود و جفت گیری بسیار موثر است. در ساختار پوششی این پرنده رنگها ی جذابی به کار رفته است ، پرهایشان بطور عمده مشکی هستند ، با گلوی قهوه ای پر رنگ و سینه ی سفید ،البته اطراف چشمان این پرنده فاقد پوشش پر می باشد و عمدتا به رنگ نارنجی است . روی دم آنها با پرهای سفید و زیر دم آنها با پرهای ارغوانی پوشیده شده است .

این گونه ، برای پیدا کردن غذا از شاخه ای به شاخه ی دیگر پرواز می کند و بیشتر ساعات روز را روی درختان میوه می گذراند. این پرنده بعد از اینکه غذایی به دست آ ورد به صورت ماهرانه ای با پرت کردن سر خود به سمت عقب غذا را به داخل گلویش پرتاب می کند و آن را می بلعد و بسیار جالب است که بدانید بعد از جستجو برای غذا آنها برای استراحت مدتی ساکت و آرام رو ی درختی می نشینند . توکانها به هنگام خواب نوک خود را به پشت پرنده ی دیگر تکیه می دهند تا در طول استراحت وزن آن روی گردن نباشد .

توکانها و توکانت ها اصولا مهاجرت نمی کنند ، البته بعضی از گونه ها شاید به طور فصلی مطابق محدودیتهایی که دارند حرکتهایی داشته باشند .

همان طور که در بالا اشاره شد توکانها معمولا وقت خود را در بین دسته های شش تائی می گذرانند وغالبا با هم به دنبال درختان میوه می گردند ، آنها بسیار پر سر و صدا هستند و صدای یکنواختی ایجاد می کنند که تا فاصله ی صد ها متر در جنگل شنیده می شود .

توکانهای بزرگتر ممکن است درز یا شکافی که میانش خالی باشد را که پیدا کرده و آن را ، برای جفت گیری فصلی و خوابیدن روی تخم ها آماده کنند .

این نوع پرنده در حفره های درختانی لانه می سازند که قدیمی باشند و حدود نوزده متر از سطح جنگل ارتفاع داشته باشد . ساختن لانه توسط هر دو جنس نر و ماده صورت می گیرد ، در طول این حفر کردن با هم آواز نیز می خوانند ، در بعضی مواقع هم پرندگان دیگر به کمکشان می آیند . پرنده ی ماده در لانه می ماند و دو تا چهار تخم می گذارد .

پرنده ی نر و ماده و پرندگان کمک کننده ، پانزده روز روی تخم ها می خوابند ، جوجه های تازه از تخم در آمده نابینا هستند ، پوشش پر هم ندارند و مثل بقیه ی جوجه توکانها دارای پاهای خاصی هستند که از پای آنها در مقابل بافت خشن و زبر کف حفره محافظت می کند. آنها حتی تمیز کردن لانه را هم با هم انجام می دهند . ۵۰-۴۳ روز بعد از به دنیا آمدن ، جوجه ها پر در می آورند .

حمیده رحیمی

منابع :

[۱] Birds eggs,micheal walters, P:۱۴۳-۱۴۴

[۲]Encyclopedia of worlds zoos,volume۳,Catharine E.Bell,p:۱۲۵۰-۵۵

[۳]encyclopedia of birds,Joseph Forshaw,p:۱۴۹,۱۵۲,۱۵۵

[۴]where the birds are,Robert M.brown , Sheila buff

[۵]A field Guide to birds, craig Robson

[۶]The encyclopedia of animal behaviour, Jill Bailey p:۱۱۸-۱۱۹

[۷]Zoo the modern Ark , Jake page

[۸]www.blarb.net/~toucans/toucanbird.html

[۹]www.scz.org

[۱۰]www.phoenixzoo.org/zoo/animals/facts/toucan.asp

[۱۱]www.blarg.net/~ toucans/toucan Bird.html

[۱۲]www.bristolzoo.org.uk

[۱۳]www.stlzoo.org

[۱۴]www.thebigzoo.com/animal