رابطه پروتزهای سیلیکونی و سرطان پستان

دکتر لعبت گرانپایه متخصص جراحی عمومی می گوید استفاده از پروتزها بعد از ۱۰ سال خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش می دهد

سرطان پستان یکی از مشکلات شایع در تمام جوامع است و موارد ابتلا به آن در کشور ما هم روند فزاینده‌ای دارد اما خوشبختانه با تشخیص زودهنگام و درمان به موقع این نوع سرطان، می‌توان از عوارض آن پیشگیری کرد و جان بیماران را نجات داد...

دکتر لعبت گرانپایه، متخصص جراحی عمومی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران معتقد است سرطان پستان شیوع بالایی در کشور دارد و تقریبا از هر ۸-۷ نفر، یک نفر در طول زندگی خود به آن مبتلا می‌شود. او می‌گوید اوج شیوع سنی این بیماری، دهه ۴ تا ۶ زندگی است اما متاسفانه در کشور ما سن ابتلا به سرطان پستان حدود ۱۰ سال پایین‌تر است. به طوری که این بیماری را از دهه سوم زندگی به بعد بیشتر می‌بینیم. او معتقد است هرچه بیمار جوان‌تر باشد، تهاجم سلول‌های سرطانی?اش بیشتر خواهد بود. در نتیجه تشخیص زودرس آن اهمیت زیادی دارد. اگر بتوانیم غربالگری یا بیماریابی را از سنین پایین‌تر شروع کنیم، قطعا به نتایج بهتری دست پیدا خواهیم کرد و با درمان و هزینه کمتر، نتایج بهتری را به دست می‌آوریم.

▪ خانم دکتر! میزان شیوع این سرطان در آقایان چگونه است؟

- یک درصد از آقایان به سرطان پستان مبتلا می‌شوند. البته مردانی به این نوع سرطان مبتلا می‌شوند که به دلایلی دچار بزرگی پستان هستند یعنی بافت پستانشان رشد بیشتری داشته است. معمولا مردانی که مشکلات هورمونی دارند یا هورمونی را مثلا در دوپینگ و بدنسازی مصرف کرده‌اند، افرادی که مشکلات کبدی و مشکلات هورمونی ناشی از اختلال غدد جنسی دارند، مردانی که دچار برخی بیماری‌های ژنتیکی خاص مانند نشانگان کلاین‌فلتر هستند که باعث بزرگی پستان می‌شود و... در معرض ابتلا به سرطان پستان قرار دارند. به همین دلیل توصیه می‌کنم اگر آقایی در بافت پستانش احساس توده سفتی کرد، حتما هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کند،‌ زیرا بافت پستان در آقایان کم است و تهاجم سلول‌های سرطانی در آنها بیشتر و سریع‌تر از خانم‌ها صورت می‌گیرد و درمان‌ را مشکل‌تر می‌کند.

▪ چه چیز باعث شده است سن ابتلا به سرطان پستان در میان زنان کشور ما پایین‌تر از سایر کشورها باشد؟

- این امر می‌تواند هم به علت مسائل ژنتیکی، نژادی و جغرافیایی باشد و هم ناشی از آثار محیطی مانند آلودگی‌های شیمیایی و آلودگی‌های اتمی چرنوبیل، زیرا بعد از آن حادثه هم سرطان روده بزرگ و هم سرطان پستان در کشور ما و در کشورهای مجاور در افراد با سن پایین افزایش بیشتری پیدا کرد به طوری که سن ابتلا به این دو سرطان در منطقه تا ۱۰ سال جوان‌تر است.

▪ خانم‌ها برای تشخیص و شناسایی به‌موقع سرطان پستان چه باید بکنند؟

- به طور استاندارد و طبق آنچه انجمن جراحان آمریکا اعلام کرده است، ابتلا به سرطان پستان در سنین زیر ۲۰ سال تقریبا نادر است هر چند تا به حال چند بیمار زیر ۲۰ سال هم داشته‌ام، اما از ۲۰ سالگی به بعد بهتر است همه خانم‌ها هر ماه معاینه شوند. البته برخی از افراد به اشتباه فکر می‌کنند که روش معاینه‌شان صحیح است و همین فکر اشتباه باعث می‌شود به پزشک مراجعه نکنند، به همین دلیل بهتر است در جلسه‌های اول، معاینه با آموزش مستقیم به‌وسیله پزشک انجام شود تا روش درست این کار را یاد بگیرند. بهترین زمان انجام معاینه، روز هفتم تا دهم پس از شروع سیکل ماهانه است که درد و تورم و سفتی در پستان‌ها کمتر می‌شود. خانم‌ها علاوه بر معاینه ماهیانه به وسیله خودشان، باید حتی در سنین پایین هم سالی یک‌بار برای معاینه پستان به پزشک مراجعه کنند. متاسفانه بسیاری از افراد در کشور ما اعتقاد دارند که لزومی به مراجعه دختران مجرد، زنان باردار یا شیرده به پزشک نیست در حالی که همه زنان در همه گروه‌های سنی، مجرد و متاهل، چه باردار و شیرده، یائسه یا غیریائسه، در هر صورت باید طبق برنامه به پزشک مراجعه کنند.

▪ به چه پزشکی باید مراجعه کرد؟

- بهترین پزشکانی که می‌توانند در این خصوص به خانم‌ها جوابگو باشند، جراحان عمومی هستند. متاسفانه بسیاری از افراد به غلط به گروه‌های مامایی، پزشکان متخصص زنان یا پزشکان عمومی مراجعه می‌کنند و فکر می‌کنند پزشک با پزشک فرقی ندارد. در حالی که تجربه‌ها و راهنمایی‌های اشتباه می‌تواند بیمار را از درمانش عقب بیندازد و شرایط طلایی نتایج درمانی را از دست بدهد.

▪ در معاینه پستان دنبال چه توده‌ای باید گشت؟

- توده‌هایی که ما به آنها شک می‌کنیم و احتمال بدخیم بودن آنها را می‌دهیم، توده‌هایی هستند که قوام بسیار سفت‌تری نسبت به توده‌های خوش‌خیم دارند. به طوری که در اصطلاح می‌گوییم «قوام سنگی» دارند. برخلاف توده‌های خوش‌خیم که مانند یک تیله کاملا گرد و مشخص هستند و هنگام معاینه در لابه‌لای بافت پستان حرکت می‌کنند و گم می‌شوند، توده‌های بدخیم، با محدوده نامشخص، ثابت در جای خود قرار دارند و حرکت نمی‌کنند. به طوری که اگر نزدیک پوست باشند، به پوست و اگر عمقی باشند به عضلات قفسه پستان می‌چسبند و باعث کشیده شدن پوست به طرف داخل می‌شوند. از طرفی این توده‌ها اصلا درد ندارند در حالی که بیماران معمولا فقط در صورت درد به پزشک مراجعه می‌کنند. این توده‌های بی‌درد، موذیانه و بی‌سروصدا پیشروی می‌کند و بزرگ‌تر می‌شوند و زمانی بیمار متوجه آنها می‌شود که بزرگ و حداقل ۲ سانتی‌متر شده‌اند. این توده‌ها می‌توانند باعث پوست پرتقالی شدن پوست نوک پستان، زخم شدن و پوسته‌ریزی آن شوند. در مراحل پیشرفته‌تر، باعث بزرگ شدن غدد لنفاوی زیر بغل می‌شوند که در آن صورت باید انتظار داشت در کبد، ریه، مغز، استخوان و سایر نقاط بدن نیز علایم ناشی از آن را بببینیم یا با شکستگی‌های اندام‌ها مواجه شویم. گاهی خانم‌هایی را می‌بینیم که با شکستگی دست و پا به متخصص ارتوپد مراجعه می‌کنند اما بعد متوجه می‌شوند محل شکستگی محلی است که درگیر متاستاز سرطان پستان شده است.

▪ آیا ممکن است در سرطان پستان ترشحی از نوک‌پستان‌ها بیرون بیاید؟

- بله. ممکن است در نوک‌پستان‌ها ترشحات خونی دیده شود. به همین دلیل تاکید می‌کنم که اگر خانمی طی معاینه‌های دوره‌ای پستان خود متوجه ترشحی شد به‌خصوص اگر ترشح مانند آب شفاف بود یا رنگ خون داشت، هر چه ‌سریع‌تر به پزشک مراجعه کند. زیرا ترشح از نوک پستان از علایم هشداردهنده سرطان پستان است.

▪ در قسمتی از صحبت‌هایتان اشاره کردید که خانم‌ها برای معاینه پستانشان باید تا ۲۵ سالگی، سالی یک بار به پزشک مراجعه کنند. بعد از ۲۵ سالگی چطور؟

- اگر فردی در خانواده‌اش سابقه سرطان در خواهر یا مادر یا یکی از اقوام نزدیک داشته باشد، باید از ۲۰ سالگی هر ۶ ماه یک بار به پزشک مراجعه کند. بعد از ۲۵ سالگی هر خانمی چه سابقه فامیلی داشته باشد چه نداشته باشد، لازم است هر ۶ ماه یک بار برای معاینه پستان به پزشک مراجعه کند. این کار یک بیماریابی استاندارد است.

▪ پس تکنیک‌های تشخیصی مانند سونوگرافی یا ماموگرافی چه زمانی انجام می‌شوند؟

- زمانی که در معاینه پستان توده‌ای حس شود، برخی اقدامات تشخیصی و رادیولوژی به کمک ما می‌آید که معمولا اولین، ساده‌ترین، بی‌ضررترین و ارزان‌ترین این روش‌ها، سونوگرافی است اما گاهی انجام سونوگرافی به خصوص در برخی خانم‌ها که بیماری فیبروکیستیک دارند، امکان‌پذیر نیست زیرا این بیماران پستان‌های دردناک و حساسی دارند که مانع انجام سونوگرافی می‌شود. به هر حال انجام اقدامات تشخیصی ضرورت دارد و باید انجام شوند و حذف یکی از آنها باعث حذف دیگری نمی‌شود این روش‌ها مکمل یکدیگرند. به طور معمول در سنین زیر ۳۵ سال، به‌دلیل تراکم بالای بافت سینه به خصوص اگر فرد در حال شیردهی باشد، ماموگرافی انجام نمی‌شود زیرا بافت سینه متراکم است و هیچ کمکی از لحاظ تشخیصی به ما نمی‌کند، بنابراین در سنین زیر ۳۵ سال از سونوگرافی و در صورت ضرورت از MRI استفاده می‌کنیم.

▪ و بعد از ۳۵ سالگی؟

- اولین ماموگرافی پایه به عنوان شروع بیماریابی بین ۳۵ تا ۴۰ سالگی و با فواصل ۲ تا ۳ سال یک بار تا ۴۸ سالگی انجام می‌شود. البته در بررسی‌های اخیر گفته شده که بهتر است از ۴۰ سالگی به بعد ماموگرافی سالیانه و از ۴۸ تا ۵۰ سالگی به بعد هم هر سال انجام شود. اگر ۱۰ نوبت یعنی تا ۶۰ سالگی همه ماموگرافی‌ها طبیعی گزارش شد و فرد سابقه خانوادگی نیز نداشت، ماموگرافی تا آخر عمر هر ۳ سال یک بار ادامه پیدا می‌کند.

▪ چه زمان از MRI برای تشخیص استفاده می‌کنید؟

- در موارد خاصی که سینه بیمار مورد جراحی‌های پلاستیک کوچک و بزرگ کردن قرار گرفته یا پروتز داشته باشد، سابقه پرتودرمانی، در دوران شیردهی و خانم‌های زیر ۳۵ سال، از MRI به عنوان روش تشخیصی استفاده می‌کنیم.

▪ آیا انجام جراحی‌های زیبایی در سینه می‌تواند خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش دهد؟

- معمولا کوچک کردن سینه حجم بافتی سینه را کاهش می‌دهد، در نتیجه تاثیری در افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان ندارد. البته اگر فرد به موقع به پزشک مراجعه نکند تشخیص زودرس سرطان را مقداری به تاخیر می‌اندازد. علت آن هم اسکارها (زخم ها) و جاهای جراحی است که معاینه را کمی مشکل می‌کند و باعث می‌شود تشخیص دیر ‌شود ولی احتمال خطر را بالا نمی‌برد، اما استفاده از پروتز به خصوص پروتزهای سیلیکونی بعد از ۱۰ سال خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش می‌دهد.

مریم منصوری