بساز بفروشی با قرص آهک

مکمل های کلسیمی در درمان پوکی استخوان

با افزایش طول عمر متوسط انسان‌ها و نیز مدرن شدن سبک زندگی، پوکی استخوان به یک اپیدمی‌ تبدیل شده است. برخی از موارد ابتلا به پوکی استخوان به موقع تشخیص داده می‌شوند و میلیون‌ها بیمار نیز از ابتلای خود به این بیماری بی‌اطلاع‌اند. آنچه مسلم است، با شروع زود هنگام مکمل‌های حاوی کلسیم می‌توان از تخریب استخوان جلوگیری کرد...

ارتباطی مستقیم و بسیار قوی میان افزایش سن و شیوع پوکی استخوان وجود دارد. افراد بالای ۵۰ سال با خطر ۵۵ درصدی ابتلا به پوکی استخوان روبه‌رو هستند و اختلاف فاحشی نیز در میان تعداد زنان و مردان مبتلا مشاهده می‌شود. اندازه جثه نیز فاکتور دیگری در این زمینه است. زنان کوچک اندام با استخوان‌های نازک، بیشتر در معرض خطر قرار دارند. استعمال سیگار استخوان‌ها را تخریب می‌کند و سطح استروژن را در بدن کاهش می‌دهد، در نتیجه عاملی برای ابتلا به پوکی استخوان است. عادات غلط زندگی، کم تحرکی، بستری طولانی‌مدت در بستر، سابقه خانوادگی ابتلا به پوکی استخوان و مصرف اندک غذاهایی که حاوی کلسیم و ویتامین D هستند، از جمله سایر فاکتورهای خطرساز ابتلا به پوکی استخوان هستند.

● مردان هم در امان نیستند

بیشتر مردان به غلط تصور می‌کنند که به پوکی استخوان مبتلا نخواهند شد. در نتیجه، انجام آزمایش‌های غربالگری را در مورد خود لازم نمی‌دانند. متاسفانه در اغلب مردان پوکی استخوان تا زمان وقوع شکستگی مهره یا لگن تشخیص داده نمی‌شود، بنابراین باید آنان هم در مورد پوکی استخوان و نکات ضروری در مورد تشخیص و درمان آن مطلع باشند. در برخی از مردان، پوکی استخوان ناشی از کاهش تستوسترون است. در این گروه از بیماران تجویز ژل، برچسب پوستی، قرص و شکل تزریقی تستوسترون برای درمان مفید است.

● پوکی استخوان

اصلی‌ترین عارضه پوکی استخوان شکستگی است. بیش از نیمی‌ از زنان بالای ۵۰ سال شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان را تجربه می‌کنند. در حالی که مردان در این سنین ۲۰ تا ۲۵ درصد در معرض خطر شکستگی‌اند. محققان پیش‌بینی کرده‌اند که تا سال ۲۰۵۰ میلادی شیوع شکستگی‌های ناحیه لگن به شش میلیون مورد در سال برسد. شکستگی لگن، خطری جدی برای سیستم سلامت جوامع است. مبتلایان به شکستگی لگن با احتمال دو درصد در طی ۶ تا ۱۲ ماه بعد از شکستگی در معرض خطر مرگ هستند و آنان که باقی می‌مانند نیز بار روانی و هزینه‌های سنگینی را برای بستری در بیمارستان، جراحی و توانبخشی متحمل می‌شوند. به علاوه شکستگی لگن در یک‌سوم بیماران، به ناتوانی دایمی، ازکار افتادگی و فقدان استقلال در انجام فعالیت‌های شخصی منتهی می‌شود.

● مکمل‌های حاوی کلسیم

مصرف کلسیم برای جلوگیری از پوکی استخوان غیرقابل اجتناب است. مطالعات ثابت کرده‌اند تجویز کلسیم، تحلیل استخوانی ناشی از افزایش سن را در حدود ۵۰ درصد کاهش می‌دهد، اما واقعیت آن است که دریافت حداکثر ۶۰۰ میلی‌گرم در روز کلسیم، زنان آمریکایی را در خطر ابتلا به پوکی استخوان قرار داده است. جمعیت قابل توجهی از زنان از فواید مصرف کلسیم بی اطلاع‌اند. در محدوده سنی ۶ تا ۱۱ سالگی، ۴۴ درصد از پسران و ۵۸ درصد از دختران دوز لازم کلسیم برای بدن را دریافت نمی‌کنند. این آمارها در سنین ۱۲ تا ۱۹ سالگی به ۶۴ درصد در پسران و ۸۷ درصد در دختران و در سنین بالای ۲۰ سال در پسران به ۵۵ درصد و در دختران به ۷۸ درصد می‌رسد. به هرحال، دریافت میزان کافی مکمل‌های حاوی کلسیم ضروری است. کربنات کلسیم، پرمصرف‌ترین شکل کلسیم در مکمل‌هاست. این ترکیب حاوی ۴۰ درصد کلسیم است. جایگزین بعدی، سیترات کلسیم است که ۲۱ درصد کلسیم دارد. در مورد کلسیم کورال (کلسیم مرجانی)، ادعاهای عجیب و غریبی مطرح است. چنین گفته می‌شود که کلسیم مرجانی در پیشگیری و درمان بیماری‌های کشنده‌ای مانند سرطان، لوپوس، ام.اس و بیماری‌های قلبی موثر است. در سال ۲۰۰۳ میلادی، اداره نظارت بر غذا و داروی آمریکا و کمیته تجارت فدرال آمریکا، تولیدکنندگان کلسیم کورال را به دروغین و بی‌اساس بودن ادعاهایشان محکوم کردند.

● دوز پیشنهادی کلسیم

▪ ویتامین D:

وجود ویتامین D در بدن برای جذب کلسیم از دستگاه گوارش و نیز تحکیم استخوان‌ها ضروری است. برخی

متخصصان معتقدند مصرف روزانه ۸۰۰ تا۱۰۰۰ واحد بین‌المللی ویتامین D، خطر شکستگی استخوان را در سالمندان کاهش می‌دهد. بیمارانی که به میزان کافی در معرض نور آفتاب نیستند، بهتر است میزان دوز روزانه ویتامین D مصرفی خود را به ۷۰۰ تا۸۰۰ واحد بین‌المللی افزایش دهند، البته به بیماران باید در مورد خطرات مصرف دوز بالای ویتامین D نیز هشدار داد. بیشتر مکمل‌های حاوی کلسیم، محتوی ویتامین D نیز هستند.

● عوارض مکمل‌های کلسیم

دریافت دوز بالای کلسیم برای بیماران بی‌خطر نیست. کربنات کلسیم برای جذب نیاز به محیطی اسیدی دارد، بنابراین باید همراه با غذا خورده شود که این خود سبب مشکلات گوارشی برای بیماران خواهد شد. گاه بیمارتان با شکایت نفخ و دفع گاز به دنبال مصرف مکمل کربنات کلسیم مراجعه می‌کند.

علت، اختلاف PH میان محیط اسیدی معده و PH قلیایی ترکیبات کلسیم است. برای درک بهتر می‌توان متصاعد شدن گاز در هنگام ترکیب بی‌کربنات سدیم و سرکه (Vinegar) را مجسم کرد.

سیترات کلسیم قابل حل در آب، به دلایل متعددی، گزینه بهتری است. بیماران می‌توانند سیترات کلسیم را بی‌ارتباط با زمان تغذیه‌شان مصرف کنند و نیازی نیست که محیطی اسیدی برای جذب بهتر آن ایجاد کرد. به علاوه مصرف سیترات کلسیم، نفخ و دفع گاز را به دنبال نخواهد داشت. همچنین تجویز سیترات کلسیم گزینه‌ای مناسب در بیمارانی است که به طور طبیعی یا به دلیل استفاده از مهارکننده‌های اسید معده با کاهش اسید معده مواجه‌اند.

گاهی بیماران تحت درمان با مکمل‌های حاوی کلسیم، از یبوست رنج می‌برند. چنین بیمارانی باید در کنار مصرف ترکیبات مکمل کلسیمی، میزان بیشتری فیبر و مایعات مصرف کنند. برای این گروه بیماران می‌توان روزانه پسیلیوم به میزان سه بار در روز یا متیل‌سلولز همراه با مصرف مایعات فراوان تجویز کرد. در نتیجه رعایت این رژیم، مصرف‌کنندگان کمتر از یبوست شکایت خواهند داشت.

عارضه احتمالی دیگر، تشکیل سنگ‌های کلیوی است. مکمل‌های حاوی سیترات کلسیم در این مشکل مقصرین اصلی هستند. شواهدی قابل استناد وجود دارند که نشان می‌دهند سیترات کلسیم به دلیل حلالیت در آب، با احتمال کمتری در تشکیل سنگ‌های کلیوی دخیل است.

● به حداکثر رساندن جذب کلسیم

درصدی از کلسیم که از طریق خوراکی جذب می‌شود، ارتباط مستقیم با میزان کل دریافتی کلسیم از دستگاه گوارش دارد. در بسیاری از موارد به بیماران توصیه می‌شود کل دوز کلسیم مورد نیاز روزانه را یک‌جا مصرف کنند، اما در صورتی که کلسیم در دوزهای منقسم مصرف شود و در هر وعده دریافت کلسیم بیشتر از ۵۰۰ تا۱۰۰۰ میلی‌گرم نباشد، جذب کلسیم به حداکثر خواهد رسید. به علاوه، بیشتر گیاهان حاوی ترکیبات شیمیایی هستند که با اتصال به کلسیم، مانع جذب آن از دستگاه گوارش می‌شوند.

یکی از این ترکیبات مشکل‌ساز، اسید اگزالیک است که در اسفناج، دانه‌های سبز، سیب‌زمینی شیرین و ریواس یافت می‌شود. دیگری، اسید فیتیک نام دارد که در دانه گندم، حبوبات، غلات و مشتقات سویا وجود دارد. به بیمارانتان توصیه کنید که مکمل‌های کلسیم را در ساعات نزدیک به مصرف این غذاها مصرف نکنند

دکتر شیرین میرزازاده