فرضیه ای مردود در تاریخ مسیحیت

نمایش فیلم «رمز داوینچی» باعث شد مسیحیان كه با روایت فیلم و نیز كتاب رمز داوینچی از تاریخ مسیحیت موافق نیستند به اعتراضاتی دست بزنند و در برخی از كشورها از جمله مصر كه دارای جمعیتی از مسیحیان قبطی است و نیز چین كه دارای شماری از مسیحیان كاتولیك است نمایش فیلم پس از مدتی ممنوع شود

نمایش فیلم «رمز داوینچی» باعث شد مسیحیان كه با روایت فیلم (و نیز كتاب رمز داوینچی از تاریخ مسیحیت) موافق نیستند به اعتراضاتی دست بزنند و در برخی از كشورها از جمله مصر كه دارای جمعیتی از مسیحیان قبطی است و نیز چین كه دارای شماری از مسیحیان كاتولیك است نمایش فیلم پس از مدتی ممنوع شود.

یكی از مسائلی كه از زبان شخصیت های كتاب و فیلم بیان می شود این است كه «مریم مجدلیه» بر خلاف آنچه كه در افواه گفته می شود زنی گناهكار یا بدكاره نبوده است. اما واقعیت چیست؟ در واقع سه دهه است كه كلیسای كاتولیك روم آنچه را كه منتقدان برای قرن ها می گفتند پذیرفته است: تصویر متعارف مریم مجدلیه به عنوان زن بدكاره ای كه توبه می كند بر مبنای متن انجیل قابل قبول نیست. مریم مجدلیه (كه نامش به زادگاهش شهر مجدلیه در نزدیك جلیله اشاره دارد) برای اولین بار در انجیل لوقا ظاهر می شود و یكی از چندین زن ظاهراً ثروتمندی است كه عیسی آنها را از تسخیرشدگی شفا می بخشد (هفت شیطان را از او خارج می كند)، سپس مریم مجدلیه به مسیح و حواریونش می پیوندد و ثروتش را صرف كمك به آنها می كند. نام او بار دیگر هنگام واقعه «تصلیب» پدیدار می شود كه او و زنان دیگر در پای صلیب شاهد وقایعند در حالی كه مردان حواری گریخته اند.

در صبح یكشنبه عید پاك او یا تنها یا به همراه زنانی دیگر، به سر مرقد مسیح می رود و آن را خالی می یابد. سپس او -در سه انجیل از جانب فرشتگان و در یك انجیل از جانب خود مسیح- خبردار می شود كه مسیح رستاخیز كرده است. به خصوص در انجیل یوحنا، این جریان به نحوی تاثیرگذار روایت می شود. او بر سر قبر خالی تنها است. او پیتر و یك حواری ناشناس را آگاه می كند، تنها این حواری دوم است كه ظاهراً رستاخیز مسیح را در می یابد، و آن دو محل را ترك می كنند. مریم مجدلیه كه این پا و آن پا می كند با مسیح مواجه می شود كه از او می خواهد او را رها كند و به سوی حواریونش برود و به آنها خبر دهد كه او عروج می كند. در انجیل های لوقا و مرقس اینگونه روایت می شود: مجدلیه و زنان دیگر سعی می كنند كه مردان را از قضیه آگاه كنند، اما آنها سخنان این زنان را نمی پذیرند. البته در آخر تغییر عقیده می دهند و رستاخیز مسیح را قبول می كنند. جدا از موارد عدم توافق روایت ها در این انجیل ها در مورد مریم مجدلیه، برداشت كلی ما بر مبنای آنها از مجدلیه زنی ثروتمند، شجاع، زیرك و فداكار است كه نقشی حیاتی- و شاید منحصر به فرد- در لحظه ای تعیین كننده از تاریخ مسیحیت ایفا می كند. پس آن برداشت افواهی در مورد بدكاره بودن مریم مجدلیه از كجا می آید؟

تصویر مریم مجدلیه هنگامی تحریف شد كه رهبران ابتدایی كلیسا داستان او را با داستان چند زن دیگر كمتر شاخص كه یا در انجیل نام آنها ذكر نمی شود یا بدون نام فامیلند با هم تركیب می كنند. یكی از اینان زن «گناهكاری» در انجیل لوقا است كه پاهای عیسی را با اشك هایش می شوید و با موهایش آنها را خشك می كند و بر آنها بوسه می زند و بر آنها مرهم می گذارد. و به این ترتیب به خاطر عشق بسیارش، گناهان بسیارش بخشیده می شود. زنان دیگر، یكی مریم بتانی است و دیگری زنی ناشناس است كه در انجیل لوقا ذكر می شوند و هر یك به نحوی باعث رنجاندن مسیح می شوند. این مخلوط كردن این زنان رسماً به وسیله پاپ گرگوری كبیر در سال ۵۱۹ بعد از میلاد انجام می شود. گرگوری در موعظه ای اعلام كرد: «آن زنی كه لوقا او را زن گناهكار می نامد، كه یوحنا او را مریم [بتانی] می نامد، به اعتقاد ما همان مریمی است كه مطابق انجیل مرقس هفت شیطان از او خارج شد.»

این موضع جزء آموزه های كلیسا شد، گرچه ارتدكس ها و پروتستان ها كه در قرون بعدی از كاتولیسیسم جدا شدند آن را نپذیرفتند.

اما چه چیزی عامل این موضع گیری توسط گرگوری شد؟ یك نظریه می گوید این كار تلاشی برای كاستن از تعداد «مریم ها» بوده است- همچنانكه ادغام مشابهی در مورد شخصیت هایی با نام یوحنا انجام شد. دیگران تبعیض بر مبنای جنسیت را علت آن می دانند و...

به هر حال انگیزه این كار هرچه كه باشد، تاثیر تمام عیاری بر جای گذاشت. مریم مجدلیه كه شاهد رستاخیز مسیح بود و به نظر می رسد نقشش در آن صحنه از حواریون مرد هم بیشتر است، در نهایت نقشی مركزی در قصه ای پیدا می كند كه درباره رستگاری یك گناهكار است.

كلیسای كاتولیك در سال ۱۹۶۹ در جریان روند تجدید نظر در اشتباهاتش زن گناهكار، مریم بتانی و مریم مجدلیه در انجیل لوقا را از یكدیگر جدا كرد؛ اما گسترش این موضع به میان عامه به كندی صورت گرفته است. مسئله دیگری كه در سال های اخیر به موضوع مریم مجدلیه دامن زده است جلب شدن مورخان مسیحیت به گروهی از مسیحیان اولیه است كه مجموعاً غنوسی ها نامیده می شوند و برخی از نوشته های آنها تنها ۵۵ سال پیش كشف شدند.

متنی كه اصطلاحاً رساله مریم [مجدلیه] نامیده شده و تاریخ نوشته شدنش به ۱۲۵ بعد از میلاد باز می گردد (یا حدود ۴۰ سال پس از نوشته شدن انجیل یوحنا) از مریم مجدلیه به عنوان فردی كه مكاشفه ای شخصی از عیسی پیدا می كند و آن را به مردان حواری منتقل می كند، ذكر می شود. این نقش نسبت روایت رسمی اناجیل تایید شده، عموماً رساله پطرس است كه صرفاً جایگاهی فرعی و میانجیگرانه را به او می دهد.

در هر حال رسانه های غنوسی «انجیل» نیستند. در واقع شواهدی وجود دارد كه اناجیل فعلی دقیقاً به این علت استاندارد و تجویز شدند كه چنین كتاب هایی حذف شوند، كه رهبران اولیه كلیسا آنها را به خاطر دلایلی جدا از نحوه روایتشان از مریم مجدلیه كفرآمیز دانستند. اما فمینیست های فعلی به فوریت انجیل یا در واقع رساله مریم مجدلیه را به عنوان شاهدی از اهمیت اولیه مجدلیه دست كم در بعضی اجتماعات مسیحی شمردند و آن را شاهدی از یك نبرد فراموش شده جنسیتی تلقی می كنند كه در آن آباء اولیه كلیسا نهایتاً بر مردمی كه هرگز بخت شناختن «مادران» كلیسا را نداشتند غلبه یافتند.

تركیب بازاندیشی كلیسای كاتولیك در مورد مریم مجدلیه و كشف رساله های غنوسی باعث برانگیختن فرضیات نسنجیده تر مانند ازدواج مسیح و مجدلیه شده است كه در كتاب «رمز داوینچی» هم به عنوان یك امر مسلم به خواننده ارائه می شود. در یكی از رساله های غنوسی دیگر (رساله فیلیپ) مجدلیه به عنوان كسی كه «همراه» (Companion) بوده است ذكر می شود و اما در رمان این كلمه «همسر» معنا می شود. اغلب پژوهشگران تاریخ مسیحیت این نظر را مردود می شمارند زیرا هیچ بازتابی از چنین امری در اناجیل تایید شده- پس از كنار گذاشتن زنانی كه با مجدلیه مخلوط شده اند- وجود ندارد.

این فرضیه ازدواج مسیح و مجدلیه به خصوص در فرانسه در قرون قبلی طرفدارانی پیدا كرد، به خصوص به این خاطر كه روایتی هم در مورد مهاجرت مجدلیه در قایقی بی سكان با «جام مقدس»- همان جام معروف شام آخر كه عیسی خونش را در آن ریخت- به این كشور وجود داشته است. چندین نفر از پادشاهان فرانسه این افسانه را ترویج كردند كه از اخلاف فرزند مجدلیه اند و سلسله پادشاهی «مرو وینین» را بنیانگذاری كردند؛ همین ماجرا است كه در اپرای پارسیفال ریچارد واگنر ذكر می شود و حتی در مورد دیانا پرنسس ویلز هم گفته می شد كه تبار مرووینینایی دارد.

در هر حال اكنون مجدلیه به چهره ای جذاب به خصوص برای گروه های لیبرال كاتولیك مثل Call to Action و Future church بدل شده است كه یكی از اهداف مهمشان امكان كشیش شدن زنان است.

خلاصه شده از ۲۰۰۳ و Aug ۱۱ Time,