رفتارشناسی شتر

شترها بطور کلی رفتاری آرام و هوشی محدود دارند و بردباری, تحمل سختی ها و بی تفاوتی در برابر عوامل جوی نامناسب , از ویژگیهای آنها به شمار می آید این حیوانات در دشوارترین شرایط آب و هوائی, بی غذائی و بی آبی به کار خود ادامه می دهند و این کار را تا آخرین رمق باقیمانده خود دنبال می کنند

شترها بطور کلی رفتاری آرام و هوشی محدود دارند و بردباری، تحمل سختی ها و بی تفاوتی در برابر عوامل جوی نامناسب ، از ویژگیهای آنها به شمار می آید. این حیوانات در دشوارترین شرایط آب و هوائی، بی غذائی و بی آبی به کار خود ادامه می دهند و این کار را تا آخرین رمق باقیمانده خود دنبال می کنند.شتر ماده معمولاً آرامتر از شتر نر می باشد.شتر نسبت به تحمل درد و در قبال بیماریها تا حدودی مقاوم تر از سایر دامهاست و کمتر علائم خستگی و ناراحتی از خود بروز می دهد. به همین جهت باید به دقت حیوان را تحت نظر داشت زیرا که در هنگام بیماری نیز بدون هیچگونه اظهار ناراحتی همچنان به کار خود ادامه می دهد و امکان دارد ناگهان از پای بیفتد.

گاهی اوقات ، برخلاف آنچه گفته شد، شترهایی را می توان یافت که رفتار ناخوشایندی نظیر سرکشی، نافرجامی و لجبازی از خود نشان می دهند. بطور کلی ، رفتار شتر در درجه نخست به طریقه نگهداری ، پرورش و برخورد با شتر بستگی دارد، بویژه اگر نگهداری شتر توسط افراد کم تجربه انجام شود، پیامدهای ناگواری در پی خواهد داشت، چه اینکه شترها در قبال برخورد محبت آمیز پرورش دهندگان خود رفتار مثبتی خواهند داشت. باید افزود که هرچه در سنین پائینتر به آموزش شتر اقدام شود بهتر است و باعث می شود که شتر رفتار بهتری از خود نشان دهد.

شتر نر، بویژه در فصل جفتگیری و یا مستی، دوره هایی از رفتارهای عصبی و ناخوشایند از خود بروز می دهد و ممکن است که صداهای بلند و آزاردهنده ای از خود بیرون آورد، هنگامی که حیوان چنین صداهائی از خود در می آورد، اگر به دهان او بنگریم در مؤخره دهان می توانیم توده ای سرخ رنگ را ببینیم که احیاناً تا بخش جلوئی دهان می رسد و گاهی از دهان بیرون می زند و بنظر می رسد که وظیفه این توده مرطوب کردن مؤخره حنجره است. همچنین شتر نر مست ممکن است بدون دلیل به شتران دیگر حمله کند، و بیضه ها، مثانه و اجزای دیگر بدن را گاز بگیرد. بهمین جهت بهتر است که در هنگام کار، شتران نر و ماده را از هم جدا کرد، علاوه بر آن ممکن است که شترها در هنگام گرفتن افسار آنها و یا نهادن بار،‌از خود صداهای بلند آزاردهنده ای در آورنداما بهیچ وجه خطری نخواهند داشت، و پس از حرکت به تدریج آرام شده و اگر کودکی نیز افسار آنها را بگیرد و حرکت کند به آرامی دنبال وی خواهند رفت.

هنگام معاینه شتر باید کاملاً مواظب بود، زیرا علیرغم آرامش ظاهری، این حیوان می تواند لگد بسیار محکمی بزند که ممکن است تا شانه ها برسد. و همچنین شتر می تواند با دستهای خود نیز لگد بزند. بهمین علت جهت هر کار می باید در آغاز شتر ایستاده را نشاند و اندامهای حرکتی قدامی وی را با طناب بست. نشانه های بیماری شترها، در بیشتر موارد شبیه نشانه های بیماری در سایر حیوانات اهلی است. شترها معمولاً به صورت همیشگی فریاد می کشند و این بعلت تغییر عوامل خارجی بوده، دلیل هیچگونه بیماری نیست. ریزش ترشحات مخاطی و یا بزاق از دهان حیوان نیز به هیچ وجه جزو نشانه های بیماری بشمار نمی رود. تغییر شکل گذرای مدفوع دلیل نارسائیهای گوارشی نیست، زیرا ممکن است تغییر نوع غذا و حتی تغییر مربی باعث این مسئله شده باشد. رنگ خونی ادرار نیز از نشانه های مرضی در شتر نیست و مربی شتر تنها کسی است که می تواند درباره شترهای بیمار اطلاعاتی بدهد. تأکید بر این نکته ضروری است که برخلاف حیوانات دیگر، اهمیت زیادی به درجه حرارت بدن شتر جهت تشخیص بیماری داده نمی شود.

هنگامی که شتر دچار دل درد می شود همچون اسب رفتار کرده درخاک می غلتد و یا اینکه می نشیند و پاهای خود را در هر دو جهت بلند نموده و شکم خود را به زمین می فشارد و سرعت تنفس وی بشدت افزایش می یابد. هنگامی که حیوان واقعاً مریض باشد و درد بکشد آه و ناله می کند و گاهی اوقات دندان های خود را به شدت به هم می ساید ، ولی این دندان قروچه در حالت مستی و هیجان جنسی و بعد از خوردن نمک نیز مشاهده می گردد. اسهال در شتر دلیل بیماری نیست زیرا که ممکن است در نتیجه تغییر جیره غذائی شتر اتفاق بیفتد ویا این که شتر در اثر ترس و یا زخمی شدن نیز دچار اسهال شود. شتران حافظه ای بسیار قوی دارند و حوادثی را که با درد همراه است هیچوقت فراموش نمی کنند، و از سوئی دیگر چنانچه شخصی با آنان صحبت کند او را نیز از خاطر نمی برند. حافظه قوی و جهت یابی صحیح آنان باعث می شود که آنان مسیر حرکت خود را به خوبی تعیین نمایند، بطوری که در هنگام شب نیز شتر قادر به جهت یابی صحیح است . در گذشته های دور، شتران فاصله بسیار دور میان سرزمین ایرن و سرزمین حجاز را بدون هیچگونه مشکلی طی می نمودند و حاجیان را به زیارت خانه کعبه می بردند. همچنین این شتران در مسیر بسیار طولانی جاده ابریشم بدون آنکه راه خود را گم کنند و یا اینکه از مسیر خود منحرف شوند اقدام به جابجائی کالا از شرق آسیا به غرب آسیا و اروپا می نمودند.متأسفانه این صفت خوب شتر اخیراً توسط سوء استفاده کنندگان در راههای نامشروع به کار گرفته شده است.

بطوری که در استانهای سیستان وبلوچستان ، خراسان و کرمان از این حیوان صبور و نجیب جهت جابجائی کالاهای قاچاق و مواد مخدر استفاده می شود وشتران باهوش و حافظه ای که دارند مسیرهای طولانی را که از آن سوی مرزها در کشورهای همسایه آغاز می شود پیموده و خود را به مقصد نهائی خود در ایران می رسانند. قاچاقچیان بین المللی مواد مخدر، برای کاستن از خطرات احتمالی دستگیری و بازداشت، در اکثر اوقات شتران را با محموله مواد مخدر بدون ساربان و به صورت گله ای در بیابان های مرزی رها می کنندو این شتران بدون آنکه انسانی همراه آنها باشد، این راهها را پیموده، خود را به مقصد می رساندد. برخی از قاچاقچیان مواد مخدر نیز اقدام به معتاد نمودن شتر به تریاک نموده و در خانه های معینی در دو سوی مرز، به حیوان تریاک می خورانند و پس از آنکه شتر به تریاک معتاد شد، حیوان جائی را که به اوتریاک خورانده شده است به خاطر می سپراد و از یاد نمی برد و هنگامی که بدن او به تریاک نیاز دارد به آن مناطق می رود و هنگامی که قاچاقچیان بخواهند محموله ای را ارسال کنند در آغاز برای مدتی شتر را از تریاک محروم می کنند سپس محموله مواد مخدر را بار او کرده و او را رها می کنند و شتر برای رسیدن به خانه ای که در آن مواد مخدر به وی داده می شد، به سوی آنجا رهسپار می گردد.

---