جامعه مدرن پوشش یکسان, همبستگی کاری

استفاده از لباس یکسان در محیط های کار, آموزشی و مورد استفاده قرار می گیرد پس از انقلاب صنعتی و تخصصی شدن مشاغل, استفاده از لباس فرم در این محیط ها متداول شد این لباس ها نماد یکپارچگی و یکسانی کارکنان بود

استفاده از لباس یکسان در محیط های کار، آموزشی و... مورد استفاده قرار می‌گیرد. پس از انقلاب صنعتی و تخصصی شدن مشاغل، استفاده از لباس فرم در این محیط‌ها متداول شد. این لباس‌ها نماد یکپارچگی و یکسانی کارکنان بود. ادامه این روند در مدارس نیز نمود پیدا کرد. با این که سالها از به وجود آوردن لباس فرم می‌گذرد، بازهم بسیاری از شاغلین مؤسسات از آن استفاده نمی‌کنند.

گاه افراد شاغل در سازمان‌ها و گاه مدیران در مقابل موضوع همسان سازی پوشش مقاومت می‌کنند. نظرات مختلف مردم در مورد استفاده از لباس فرم باعث ایجاد آمارهای متفاوت استفاده از آن در نهادها شده است. افراد با انگیزه‌های متفاوت از پوشیدن لباس‌های فرم امتناع می‌کنند ولی متخصصان درباره اهمیت، مزایا و معایب این لباس‌ها نظرات متفاوتی دارند.

● لباس فرم

در جوامع متمدن انتخاب افراد باید منطبق با ارزش‌ها و هنجارهای جامعه باشد که این موضوع خود باعث کاهش حق انتخاب می‌شود.

مصرف گرایی در جوامع باعث از بین رفتن فرهنگ، اصالت و ارزش‌های جامعه می‌شود. یکسان‌سازی پوشش باعث رواج لباس‌هایی براساس هنجارها و ارزش‌های جامعه در محیط‌های سازمانی می‌شود که از نشانه‌های جامعه مدرن است.

پوشش افراد شاغل در این جوامع براساس مؤسسه محل کارشان است که این باعث ایجاد نوعی وجه تمایز، تشخص و همبستگی بین اعضا می‌شود.

دکتر محمدباقر علی‌زاده اقدم جامعه‌شناس و استاد دانشگاه در این باره می‌گوید: «یونیفرم کارمندان نشانگر ساختار رسمی اداره است که باعث تمایز آن با سایر ساخت‌های غیررسمی می‌شود. شکل لباس فرم از طریق مقررات و آئین‌نامه‌ها به کارکنان ابلاغ می‌شود. این لباس نماد شخصیت افراد و هویت سازمانی آنهاست که براساس هنجارها و ارزش‌های ساخت رسمی شکل گرفته است.

لباس فرم به نوعی خط مرز ساخت رسمی و غیررسمی و اشاعه‌گر جو سازمانی حاکم است که منجر به تعهد بیشتر کارمندان می‌شود.»

دکتر حسین یعقوبی روانشناس و استاد دانشگاه در این باره می‌گوید: «لباس‌ها دارای نمادهایی هستند که از طریق آن پیام هایی را به مخاطب می‌رسانند و نوع لباس پوشیدن فرد نیز نشانگر شخصیت اوست. لباس یکسان باعث می‌شود که تفاوت‌های شخصیتی افراد مشهود نبوده و همه با یک نگاه نگریسته شوند.»

● یکسان‌سازی پوشش و ایجاد هویت سازمانی

افرادی که از رضایتمندی شغلی برخوردار هستند و رابطه خوبی با محل کار خود دارند از یونیفرم خود لذت برده و آن را عاملی برای همرنگ سازی کارکنان می‌دانند. پوشش یکسان باعث از بین رفتن تفاوت‌های طبقاتی رایج در لباس‌های کارکنان شده و کارکنان از هر طبقه و گروه با لباسی یکسان در محیط کار خود حضور پیدا می‌کنند، از این رو هویت فرد به صورت گروهی و سازمانی و از طریق پوشش همسان مشخص می‌شود.

دکتر علی‌زاده اقدم معتقد است: «یکسان‌سازی پوشش در سازمان ها باعث می‌شود که فرد با سایرین در یک ردیف قرار گرفته و لباسی همسان با سایرین بر تن کند. در این صورت رده شغلی باعث تکبر یک گروه و تحقیر گروهی دیگر نشده و همسانی پوششی در محل کار باعث ایجاد هدفی یکسان برای کارکنان خواهد شد.»

وی در ادامه می‌افزاید: «یکی از تبعات مصرف‌گرایی، تنوع‌طلبی است. یکسان‌سازی پوشش باعث جلوگیری از تنوع‌طلبی می‌شود، اگر همسان‌سازی لباس در محیط کار وجود نداشته باشد فرد از طریق جنس، مارک و نوع لباس تمایزهای طبقاتی و شخصیتی را حس نکرده و یکسان‌سازی پوشش باعث می شود که ارباب رجوع با سمت سازمانی فرد در تماس باشد و نه با شخصیت و طبقه اجتماعی او.

همسان‌سازی لباس در محیط کار مصرف‌گرایی در سطح جامعه را از بین برده و دیگر وقت کارکنان به توجه و دقت در مارک، رنگ و مدل لباس‌های همکاران معطوف نمی‌شود.

یونیفرم منجر به القای مسئولیت به اعضا و ایجاد شخصیت حقوقی برای آنها می‌شود.

● لباس فرم در ادارات

مصرف‌گرایی و سرازیر شدن پوشاک وارداتی به کشور باعث به وجود آمدن پوشش‌ها و مدهایی مغایر با اصول و هنجارهای جامعه در میان جوانان شده است. یکی از مهمترین ارزش‌های حاکم بر جامعه ما که نشأت‌گرفته از فرهنگ ملی و مذهبی است، با ایجاد پوشش یکسان منطبق بر معیارهای اسلامی در ادارات و سازمان‌ها می‌تواند مروج عفاف، پاکی و مصونیت افراد باشد.

دکتر محمد مرادی مردم‌شناس و استاد دانشگاه در این مورد می‌گوید: «در مورد مقوله پوشش نه تنها برای زنان، بلکه برای مردان نیز باید تدابیری اندیشیده شود تا از آن طریق لباس‌های مناسب محیط کار براساس موازین شرعی و عرفی تهیه شود.

حجاب اسلامی برای بانوان ایرانی از ارزش‌های دینی و انقلابی جامعه است که زنان در پرتو آن از امنیت بهره‌مند خواهند شد. این امر باعث جلوگیری از تبلیغات مخالفین حجاب نیز خواهد شد. معیاری دینی در این رابطه باید دقیقاً اجرا شود و جایی برای بدعت‌ها و تحمیل سلیقه‌های شخصی باقی نماند.»

● رنگ لباس فرم ادارات

لباس‌های فرم سازمان ها نباید براساس رده شغلی رنگ‌های متفاوتی داشته باشند. این موضوع باعث برتری و کهتری افراد می‌شود. از لحاظ فرهنگی پوشیدن بعضی از رنگ‌ها به دلیل جلب توجه در محیط‌های کار مناسب نیست. رنگ لباس های فرم باید براساس عرف و آداب رسوم جامعه باشد. دکتر مرادی در این باره معتقد است: «برای پوشش مشترک بهتر است از رنگ هایی که تأثیر مثبت در روحیه افراد دارد استفاده شود. مدل و دوخت لباس باید راحت و مطابق با معیارهای اسلامی باشد. اگر برای مشاغل مختلف رنگ‌های متفاوتی در نظر گرفته شود نوعی تمایز در تخصص‌ها نیز در سطح جامعه مشهود است. همه این اقدامات باید از طریق روش‌های علمی و با رضایت مردم صورت گیرد تا استحکام بیشتری داشته باشد.»

● یونیفرم و فرهنگ

یکسان سازی پوشش در محیط کار اگر براساس هنجارهای فرهنگی و مذهبی باشد، خود عاملی در جهت حفظ فرهنگ ملی، بومی و مذهبی خواهد بود. برای اجرای این طرح باید همه عوامل فرهنگی، اجتماعی، عرفی و روانی در نظر گرفته شود.

دکتر علی‌زاده اقدم در این باره معتقد است: «وقتی بازارهای مصرف کشور روی سایر کشورها باز می شود، کالاهای بیگانه با فرهنگ خاص خودشان وارد کشور شده که این باعث تهدید فرهنگ بومی می‌شود. کشورهای صنعتی با در دست گرفتن بازارهای جهانی نه تنها کالاهای خود را به فروش می‌رسانند، بلکه از این طریق با جهانی سازی فرهنگی، فرهنگ کشور خود را به سایر کشورها صادر می‌کنند. در چنین شرایطی ما باید با راهکارهایی صحیح از فرهنگ ملی و بومی خود دفاع کنیم.»

دکتر مرادی نیز در این باره می‌افزاید: «ایران کشوری با تنوع اقوام و فرهنگ های غنی است. با تقویت فرهنگ اقوام و استفاده از پوشش‌های بومی می‌توان در مقابل هجوم لباس‌های غربی ایستادگی کرد. لباس‌های کردی، آذری، ترکمن، بلوچ و... از لحاظ رنگ، دوخت و مدل می‌توانند الهام‌بخش بسیاری مدل‌های لباس برای استفاده در سطح جامعه باشند.»

در پایان باید گفت یکسان‌سازی پوشش در محیط های کار باعث می‌شود که افراد دیگر نه با شخصیت خودشان، بلکه به عنوان عضوی از سازمان در ارتباط با مردم قرار گیرند.

لباس فرم نشانگر هویت سازمانی افراد شاغل در آن است. انتظار ارباب رجوع از افراد انتظار از پوشش آن نهاد است و کارکنان باید رفتاری در شأن سازمان ارائه دهند.