زندگی قسطی, افراط در مصرف و فقر اقتصادی

ضعف مادی,چشم وهم چشمی,مصرف زدگی , تحقیر دیگران , بلند پروازی و

اگر نگاهی گذرا به صفحات میانی روزنامه‌ها یا مجلات انداخته باشید قطعا با انواع و اقسام پیشنهادهای خرید مبلمان، خودرو، وسایل زندگی ، پوشاک و دیگر مایحتاج مورد نیاز خانواده‌ها به صورت قسطی یاپرداخت‌های ماهانه برخورد کرده‌اید.

«فروش اقساط بدون پیش‌پرداخت، بدون چک، بدون ضامن »، « تمام قسط از ۳ تا۴۸ ماه»،‌«طلا وسکه تا سقف ۳ میلیون با چک کارمندی»،«‌ خرید خودرو به صورت اقساط »،« لوازم منزل تمام قسط» و...

این جملات تنها بخشی از پیشنهادات خرید قسطی است که در بسیاری از آ‌گهی‌های روزنامه‌ها و یا سردر فروشگاه‌ها می‌‌توان دید. خرید کالا به صورت قسطی در جامعه به شدت در حال رشداست والبته از نظر بسیاری از کارشناسان مسائل اجتماعی واقتصادی این امر دارای تبعات فراوانی است که باید به آن به صورت آگاهانه و موشکافانه پرداخت.

● چرا این اتفاق می‌افتد؟!

به راستی خرید قسطی به نفع اقتصاد خانواده است یا به ضرر آن؟ مردم از خرید قسطی سود می‌برند یا ضرر؟ این شیوه خرید چگونه شکل گرفته است؟

آگاهان مسائل اجتماعی معتقدند که هم اکنون شیوه زندگی به طریق خریدو فروش اقساطی کالاهای با دوام و بی‌دوام در کشورهای پیشرفته در حال توسعه و توسعه‌نیافته با هم متفاوت ا ست. در کشورهای توسعه یافته افراد به محض اینکه اولین حقوق خود را دریافت می‌کنند کلیه مایحتاج اولیه زندگی‌شان از طریق شرکت‌های مختلف در اختیارشان قرار می‌گیرد و در ازای آن مبلغی از حقوقشان کسر می‌ گردد . تحقیقات تحلیلگران در این زمینه نشان داده است که مهمترین علت پرکاری و اضافه کاری افراد نیز در این گونه کشورها به همین سبب است. لازم به ذکر است که گفته شود در کشورهای مذکور افراد به محض از دست دادن شغل خویش وسایل ولوازم قسطی خود را هم به شرکت فوق واگذار می‌کنند. هم اکنون درکشورهای در حال توسعه نیز یک سیستم وارداتی مشاهده می‌شود که درآن کالاها قبلا به فروش می‌رسند و افراد نیز از آن بهره‌برداری واستفاده می‌کنند وبه تدریج و مرور زمان اقساط خود را می‌پردازند.

خرید قسطی افراط درمصرف است یا دنباله‌روی از مد؟

بسیاری از کارشناسان و جامعه‌شناسان بر این عقیده‌اند که گرایش مردم به زندگی قسطی براثر نوعی نابرابری وعدم تعادل تقاضا با عرضه به وجود می‌آید که در این بین افراط در مصرف کالاها از سوی افراد وهمچنین چشم وهم چشمی و الگوی مصرف نادرست هر دو عامل به طور برابر گرایش مردم به این نوع زندگی کردن را مخالف می‌کند.

دکتر رزاقی اقتصاددان با اشاره به اینکه افراط در مصرف کالاها از سوی برخی افراد یکی از مهمترین عواملی است که گرایش مردم را به زندگی قسطی افزایش می‌دهد در این ارتباط می‌گوید: این شیوه زندگی کردن از کشورهای غربی وارد ایران شده است . در کشورهای مذکور، پس از سال‌ها تاکید جدی دال بر اینکه پس انداز مهمتر از مصرف کردن است بالاخره راه حلی برای تقویت وتشویق افراد به مصرف کردن پیدا شد و نظریه‌ای تحت عنوان «پس انداز در شرایط اقتصادی فعلی مناسب نیست وباید مصرف کرد» به تثبیت رسید. وی ادامه می‌دهد:« متاسفانه شکل‌گیری این پدیده از هر لحاظ برای کشورهای جهان سوم مخرب وآسیب‌زا می‌باشد چرا که سبب می‌شود اولا واردات در این گونه کشورها به میزان قابل ملاحظه‌ای افزایش یابد، ثانیا بخش اعظم امکانات ارزی به جهت پرداخت هزینه‌های وارداتی به هدر ‌رود.

از آنجایی که در گذشته زندگی محدود وبه تبع آن وسایل زندگی نیز محدود بود افراد به همین وسایل اولیه زندگی اکتفا می‌کردند اما با پدید آمدن توسعه تکنولوژی و تولید انبوه نیاز به وسایل ولوازم زندگی آن هم با مدل‌های جدید بیشتر شد. به عبارتی این پدیده از یک سوی ناشی از تنوع تولید وتوسعه تکنولوژی است واز سوی دیگر از ارتباطات وسیع و توزیع فراگیر وسایل ارتباط جمعی نشات می‌گیرد.

چشم و هم چشمی ، تظاهر ، فقر ...

یکی از دلایل خریدهای قسطی را باید درعوامل فوق جستجو کرد. چشم وهم چشمی وتظاهر از عمده دلا‌یل گرایش مردم به زندگی قسطی است. الگوی مصرف نادرست در جامعه که عمدتا در زندگی‌های شهرنشینی رایج شده است، در این خصوص تاثیر به سزایی دارد بخصوص در خانواده‌هایی که از نظر مادی مرفه هستند! بله،برخی خانواده‌های مرفه برای اینکه حتی یک لحظه از دیگران عقب نمانند به مصرف بی‌اندازه ونادرست روی می‌آورند.

همچنین یکی دیگر از دلایل روی آوردن به زندگی قسطی فقر است. فقر بخصوص فقر اقتصادی از مهمترین دلایل گرایش مردم به زندگی قسطی است. به عبارتی مادامی که هزینه‌های زندگی از درآمدها پیشی می‌‌گیرند طبیعی است که با چنین فشارهایی زندگی مردم به سمت قسطی شدن سوق پیدا کند . متاسفانه به دلیل آ‌ن که درآمدها کفاف هزینه‌های جاری زندگی را نمی‌دهد قدرت خرید در بین مردم کاهش یافته واین امر نشان می‌دهد که سیاست‌های اقتصادی ما تا کنون نتوانسته است آن طور که باید وشاید خوب عمل کند.

● زندگی قسطی،‌ خوب یا بد؟

بر اساس این گزارش و بنا به اظهار نظر کارشناسان اقتصادی، زندگی قسطی اگر برای تامین کالاهای سرمایه‌‌ای منظور گردد و اقتصاد را رشد دهد وتولید را انبوه کند و در شرایطی نمود پیدا کند که فروشندگان کالاها به بهانه عرضه قسطی درصد بسیار بالایی بر روی قیمت کالاها نکشند دارای مزایایی می‌باشد در غیر این صورت زندگی قسطی در دراز مدت شیرازه زندگی خانواده را به سمت متلاشی شدن پیش می‌برد و بنیان‌‌های آن را متزلزل می‌کند.

دو دیدگاه دراین خصوص واین اظهارنظر کارشناسان قابل توجه است ، دیدگاه اول دیدگاه افرادی است که با این قضیه موافق هستند ومعتقدند این پدیده‌(زندگی قسطی) سبب می‌شود افراد به کار وتلاش بیشتر بپردازند که این امر نیز به نوبه خود جامعه را به سمت جلو سوق می‌‌دهد. اما دیدگاه دوم، دیدگاه افرادی است که با این قضیه مخالف هستند. این افراد معتقدند زندگی کردن آن هم به شیوه قسطی از یک سو موجب بالا رفتن مصرف‌گرایی می‌شود واز سویی دیگر سرمایه‌گذاری را کاهش می‌دهد.

دکتر رزاقی در این مورد می‌گوید: «زندگی قسطی در کشورهای صنعتی دارای مزایای بسیاری می‌باشدچرا که اقتصاد رشد وتولید را انبوه می‌کند. اما این مسئله از لحاظ انسانی مشکلاتی را به وجودمی‌آورد. ازاین رو که افراد در چنین کشورهایی فکر می‌ کنند زندگی به مصرف خلاصه می‌شود درنتیجه تک بعدی رشد وتنها به فکر کار کردن ومصرف کردن هستند. وی ادامه می‌دهد:« درجهان سوم زندگی قسطی آثاری زیانبار دارد از این‌رو که اولا از لحاظ انسانی به طور قطع انسان مصرف زده مسخ شده‌ای را به وجود می‌آورد که تنها به مصرف می‌اندیشد ثانیا از لحاظ اقتصادی سبب افزایش بی‌رویه مصرف می‌شود که این امر نیز به نوبه خود منجر به افزایش واردات شده وبه اقتصاد کشور ضربه مهلکی را وارد می‌کند ثانیا زندگی قسطی سبب می‌شود زندگی حال افراد فدای زندگی آینده‌شان شود . به عبارتی افراد زندگی حال خود را به سختی می‌گذرانند به امید اینکه در آ‌ینده قسط‌هایشان تمام شود وبه راحتی زندگی کنند.»

● خرید قسطی خوب است اگر...

زندگی قسطی البته در شرایطی نیز آثار مثبت ونیکی دارد بدین صورت که انسان بدون تحت فشار گذاشتن شرایط زندگی خود وخانواده‌اش برای تامین کالاهای سرمایه‌ای قسطی خرید کند و در کل باید گفت مزایای زندگی قسطی اگر با برنامه‌ریزی همراه باشد آثار نیکی به دنبال دارد . دراین میان گسترش فعالیت قرض‌الحسنه می‌تواند گامی موثر درجهت بهبود وضعیت اقتصادی مردم باشد.