این خانواده, خوردنی هستند

خانواده توت ها از توت فرنگی تا شاتوت

اگر می‌خواهید به بیماری‌های مزمن ریوی، قلبی‌عروقی، فشارخون، دیابت و انواع سرطان‌ها مبتلا نشوید، در کنار رعایت تمام توصیه‌هایی که قبلا برایتان گفته‌ایم، توت بخورید! می‌پرسید چرا؟ چون توت با خاصیت آنتی‌اکسیدانی‌اش می‌تواند از ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها جلوگیری کند. متاسفانه این میوه گاهی به دلیل طرفداران فراوانش با قیمت بالایی فروخته می‌شود و همین موضوع بعضا کاهش مصرف آن را به دنبال دارد. این در حالی است که برخی از متخصصان تغذیه در تلاش‌اند خوردن متعارف این گروه از میوه‌ها را که به انواع و اقسام مختلفی در سراسر دنیا پراکنده‌اند، همگانی کنند؛ چرا که هریک از آنها دارای خواص متفاوتی هستند...

دکتر محمد رضا وفا، متخصص تغذیه و رژیم درمانی در زمینه ارزش غذایی گروه توت‌ها، روی توت آبی تأکید ویژه‌ای دارد و می‌گوید ارزش غذایی توت آبی بیشتر ازسایر توت‌ها است؛ این در حالی است که در کشور ما تنها توت فرنگی، شاتوت و برخی توت‌های معمولی کشت می‌شوند و توت آبی بیشتر در کشور‌های اروپایی و آمریکایی است. اما به رغم این مساله، خوشبختانه توت‌ها دارای خواص مفید مشترک زیادی هستند. دکتر وفا از میان این فواید مشترک، روی موارد زیر تاکید دارد: «انواع توت‌ها حاوی ترکیبات فعال رنگینی به نام آنتوسیانین‌ها هستند که از گروه فلانویید‌ها محسوب می‌شوند و علاوه بر آنکه در تعیین نوع رنگ توت‌های آبی، سیاه و قرمز نقش دارند، مثل یک آنتی‌اکسیدان عمل می‌کنند. به این صورت که با استفاده از ویژگی آنتی‌اکسیدانی خود، موادی را که خاصیت اکسیدانی داشته و بعضا باعث ایجاد بیماری‌هایی چون فشار خون، بیماری‌های قلبی‌عروقی و سرطان‌هامی‌شوند، نابود می‌کنند.»

خاصیت ضد‌التهابی از دیگر فواید این میوه است که با توجه به افزایش روز افزون بیماری آرتریت روماتویید که این روز‌ها به ویژه بسیاری از زنان با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، خوردن این میوه نه تنها ضرری ندارد بلکه مفید هم هست. طبق اظهارات این متخصص تغذیه و با توجه به اینکه بیماری‌های قلبی‌عروقی در حال افزایش است و در بسیاری از موارد غذا‌های چرب و سرشار از کلسترول در ایجاد آن نقش دارند، باز هم توت می‌تواند موثر عمل کند چرا که سلولز فراوان در توت‌ها باعث عدم جذب چربی‌ها و در نتیجه کاهش چربی خون و عوارض حاصل از آن می‌شود.

● خواص توت فرنگی

توت فرنگی یکی از توت‌هایی است که نه تنها در پیشگیری از بیماری‌ها موثر است بلکه برای درمان بیماری‌ها نیز می‌توان از آن استفاده کرد. طبق توصیه‌های دکتر وفا، از دیر باز توت فرنگی به دلیل اینکه در برگ و ریشه آن تانن وجود دارد، به عنوان ضد‌اسهال و ادرارآور استفاده می‌شده است. البته این موضوع تناقضی با خاصیت مسهلی این میوه پیدا نمی‌کند چراکه طبق برخی تحقیقات املاح موجود در توت فرنگی با انقباض و انبساط عضلات روده می‌تواند در درمان یبوست نیز به‌کار رود. به‌علاوه، این میوه در بهبود عملکرد بیماری‌های قلبی‌عروقی، پر فشاری خون، نقرس، به ویژه در بیماری‌های لثه به جهت ویتامین C فراوانی که دارد نیز می‌تواند مفید واقع شود. در کنار این فواید، دکتروفا به این نکته نیز اشاره کرد: «توت فرنگی ترجیحا با خامه و شکر مصرف نشود؛ چرا که این کار باعث کاهش خواص این میوه و از سوی دیگر، باعث افزایش کالری و افزایش وزن می‌شود.» وی همچنین اضافه کرد: «افرادی که با خوردن این میوه دچار واکنش‌های حساسیتی مثل راش‌ها و بثورات پوستی یا عوارض گوارشی می‌شوند و کسانی که معده ای حساس دارند یا مبتلا به بیماری‌های کهیر، اگزما و آسم هستند؛ بهتر است از خوردن این میوه بپرهیزند.»

● از توت سفید تا شاتوت

توت سفید و شاتوت سرشار از املاح معدنی، تانن و ویتامین‌ها هستند. ملین بودن، سهل کردن جریان ادرار و پیشگیری از عفونت‌های ادراری از دیگر خواص این میوه‌ها است. هر چند که توت به صورت خشک در برنامه غذایی تعداد زیادی از افراد مبتلا به بیماری دیابت جایگاه ویژه‌ای دارد و از فواید آن حساب می‌شود اما باید به این توصیه مهم دکتر وفا توجه شود: «قند موجود در توت، فروکتوز یا قند میوه است که سرعت هضم و جذب آن نسبت به گلوکز کمتر است اما در نهایت باعث افزایش قندخون می‌شود؛ بنابراین اگر متخصصان به افراد دیابتی توصیه می‌کنند به جای قند معمولی از توت خشک به همراه چای استفاده کنند، به این مفهوم است که این قند میوه از جنبه کیفیتی، نسبت به قند‌های معمولی ارجحیت دارد ولی چنانچه در میزان مصرف آنها زیاده‌روی شود، سودی برای بیمار نخواهد داشت و چه بسا مضر هم خواهد بود.»

● برای کاهش آلودگی‌

انواع توت‌ها در معرض آلودگی‌های مختلفی قرار دارند؛ به طوری که طبق اظهارات دکتر ابوالفتح شجاعی، فوق تخصص میکروبیولوژی موادغذایی، تمامی توت‌ها در صورت تماس با فضله پرندگان ممکن است با میکروب‌های سالمونلا، ای کولای، انواع و اقسام ویروس‌ها و قارچ‌ها آلوده شوند. به ویژه در ارتباط با توت‌های تازه در صورتی که یک توت آلوده داخل ظرفی قرار بگیرد، این امر می‌تواند تمامی توت‌های داخل ظرف را آلوده کند و چنانچه سموم دفع آفات نباتی در این محصولات استفاده شده باشد و حداقل فاصله زمانی دو ماهه از هنگام استفاده از سم تا مصرف رعایت نشود، فرد با توجه به نوع سم مصرفی در معرض انواع و اقسام بیماری‌های کبدی وسرطان‌ها قرار خواهد داشت. فراموش نکنید که در توت خشک سمی وجود ندارد چون سم‌ها تجزیه شده‌اند اما در توت‌های تازه یا توت فرنگی که میوه‌هایی هستند که بدون پوست مصرف می‌شوند، از آنجا که سم وارد گوشت این میوه‌ها می‌شود، رعایت نکردن این فاصله زمانی خطرناک است. دکتر شجاعی در ادامه این نکته مهم را اضافه می‌کند که: «اگر میوه توت فرنگی روی زمین بخوابد، تمامی میکروارگانیسم‌های خاک نیز می‌توانند آن را آلوده کنند. بنابراین شستشوی آنها قبل از مصرف، آن هم ۲ تا ۳ دفعه با آب، الزامی است.»

افسانه بهرامی