تقویت سرمایه گذاری در پایتخت

تحلیلی بر شاخص توسعه اقتصادی در شهر تهران

توسعه اقتصادی" عبارتست از رشد همراه با افزایش ظرفیت های تولیدی اعم از ظرفیت های فیزیکی، انسانی و اجتماعی. در توسعه اقتصادی، رشد کمی تولید حاصل خواهد شد اما در کنار آن، نهادهای اجتماعی نیز متحول خواهند شد، نگرش ها تغییر خواهد کرد، توان بهره برداری از منابع موجود به صورت مستمر و پویا افزایش یافته، و هر روز نوآوری جدیدی انجام خواهد شد.

تهران با جمعیتی حدود ۸ میلیون و مساحتی حدود ۷۰۰ کیلومترمربع،تولید ناخالص داخلی برابر ۸۸ میلیارد دلار دارد که این شهر را در رده چهل و هفتمین شهر ثروتمند جهان و بالاتر از شهرهایی چون، ریاض، لیسبون، برلین، بیرمنگام، لیون و هامبورگ و آنکارا قرار داده است، هرچند که همچنان با شهرهایی با جمعیت مشابه خود مانند لس آنجلس (با جمعیت حدود ۸۱۱ میلیون نفر) که تولید ناخالص داخلی آن ۶۳۹ میلیارد دلار است یا لندن (با جمعیت ۳۸ میلیون نفر) با تولید ناخالص داخلی ۴۵۰ میلیارد دلار فاصله دارد.

طبق پیش بینی دبیرخانه سازمان ملل رشد تولید ناخالص داخلی کلانشهر تهران در سال ۲۰۲۵، ۴/۱ درصد خواهد بود و تهران از رتبه ۴۷ که هم اکنون در آن قرار دارد به رتبه ۴۱ صعود می کند ولی برای تبدیل تهران به یک کلانشهر که با کلانشهرهای بزرگ دنیا رقابت کند می بایست تغییراتی را در ساختار های اداری، مدیریتی و مقرراتی شهر بوجود آورد.

طبق رتبه بندی مجله فورچون از ۵۰۰ شرکت برتر دنیا، ۴۲ شرکت در شهر نیویورک قرار دارد، همچنین این کلانشهر بزرگ دنیا ۴۰درصد از بازارهای مالی دنیا را کنترل می کند. همچنین ۷۵ درصد از ۵۰۰ شرکت برتر طبق مجله فورچون در شهر لندن دارای دفاتر اداری هستند درحالی که شرکت های بین المللی دارای دفاتر چندانی در شهر تهران نیستند.

ساختار مقرراتی و عدم جذابیت های لازم، از عوامل عدم حضور این شرکت ها در تهران است درحالی که حضور موسسات و بنگاه های بزرگ دنیا در یک شهر نقش به سزایی در رونق و شکوفایی شهری دارد. از این رولازم است مدیریت شهری زمینه های حضور شرکت های بزرگ را با تسهیل در قوانین مهیا سازد. شهر لندن در حدود ۱۵ میلیون بازدید کننده در سال دارد و نیویورک نیز ۴۷میلیون گردشگر داخلی و خارجی در سال دارد. در حالی که هنوز آمار دقیقی از تعداد گردشگران کلانشهر تهران وجود ندارد و اگر رقم واقعی تعداد گردشگران رابخواهیم به طور حتم این رقم از ۵۰۰۰۰۰نفر متجاوز نخواهد شد و این تعداد کم گردشگر یکی از دلایل ضعف تهران در مقابل کلانشهرهای بزرگ دنیا مانند پاریس، لندن ، دوبی و ... از حیث گردشگر است. بخش خدمات، سهمی ۷۸ درصدی در تولید ناخالص داخلی تهران دارد و پس از آن به ترتیب بخش های صنعت (۱۴ درصد) و سایر (۸ درصد) قرار دارند. در بخش خدمات در استان تهران، رشته فعالیت های عمده فروشی و خرده فروشی با ۲۸ درصد و مستغلات و کسب و کار با ۲۵ درصد بیشترین سهم را درتولید ناخالص داخلی دارند.

با نگاهی به تقسیم کار در تهران می بینیم که بیشترین بخش مربوط به خدمات است و در شهرهای بزرگ دنیا مثل دوبی می بینیم که ۷۳ درصد اقتصاد دوبی را خدمات تشکیل می دهد ولی فرق کلانشهرهای بزرگ مثل نیویورک و لندن و دوبی با تهران در این است که خدمات مالی سهم بزرگی در بخش خدمات در این کلانشهرها دارد و وجود بورس دوبی و بورس لندن و نیویورک ، تولید ناخالص داخلی این کلانشهرها را افزایش داده است.

در حالی که خدمات مالی در کلانشهر تهران هنوز نوپا است و برای تبدیل شدن به یک منبع درآمدی کلان می بایست مقررات و ضوابط شرایط جذب سرمایه گذاری توسط مدیریت شهری تسهیل گردد هرچند که این عامل تابعی از تصمیمات کلان و ریسک اقتصادی، سیاسی جامعه است. همچنین ورود شرکت های چند ملیتی به تهران می تواند زمینه ساز افزایش درآمد ملی شهر گردد و سرمایه گذاران تنها وقتی اقدام به ورود در اقتصاد شهری را می کنند که مزیت های مالی، سیاسی، اجتماعی لازم برای آنها فراهم شده باشد.

با توجه به توانمندی های تهران ایجاد یک بورس بین المللی نفت و گاز پیشنهاد مناسبی برای سرمایه گذاران است و مدیریت شهری می بایست با تدوین قوانین و مقررات شفاف و با کمک دولت این بخش درآمد زا را به مجموعه شهری اضافه کنند. پیدا کردن منابع مالی جدید می تواند سهم به سزایی در برنامه ریزی های آتی مدیریت شهری و پویایی کلانشهر تهران داشته باشد که این مهم از طریق مراکز بازاریابی و ایده پردازی می تواند محقق شود، استفاده از نخبگان و متخصصان هر شهر می تواند کمک به سزایی در راهبرد استراتژی های آتی هر کلانشهر داشته باشد.

راحتی شروع یک فعالیت تجاری یکی دیگر از شاخص هایی است که در صورت توجه مدیریت شهری و دولت به آن می تواند به عنوان یک عامل در رشد اقتصادی شهر نقش داشته باشد. طبق پژوهش های انجام شده، سنگاپور، هنگ کنگ، لندن، تورنتو و نیویورک از لحاظ راحتی شروع یک فعالیت تجاری در رتبه بالایی قرار دارند و به همین لحاظ است که این کلانشهرها توانسته اند در جذب سرمایه گذاران و انجام فعالیت های مالی و صنعتی پیشرو باشند در حالی که تهران به دلیل مقررات دست و پاگیر و عدم حمایت مجموعه های زیربط رتبه پایینی را از این لحاظ داراست. ظرفیت های انسانی هر شهر می تواند نقش بزرگی در توسعه اقتصادی آن شهر داشته باشد ،وجود انسان های توانمند و خلاق می تواند زمینه ساز رشد درآمد برای یک مجموعه شهری باشد.

کارآفرینان می توانند با توجه به محدودیت های هر شهر ظرفیت آفرینی بکنند ولی توانایی آنها در سایه حمایت های مدیریت شهری نمود و جلوه بهتری پیدا می کند و می تواند ظرفیت های فکری و مالی کارآفرینان را همسو با اهداف کلان مدیریت شهری هدایت کرد.

حمایت موسسات مالی و تخصیص بهینه تسهیلات در جهت حمایت از فعالیت های تجاری سودمند و شناسایی دقیق طرح های پر بازده می تواند به رشد تولید ناخالص داخلی تهران کمک کند و از معوق شدن تسهیلات جلوگیری به عمل میآید، رشد بی رویه مطالبات معوق نشان ازعدم شناسایی دقیق طرح ها و عدم اعتبار سنجی دقیق است. عدم تخصیص بهینه تسهیلات بانکی، هم رشد اقتصادی شهر تهران را کاهش داده و هم بانک ها را با انبوهی از مطالبات معوق روبه روکرده است. درنتیجه برای بالابردن شاخص توسعه اقتصادی در شهر تهران می بایست درآمدهای پایدار شناسایی شود و ضمن افزایش ظرفیت های اقتصادی، ظرفیت های اجتماعی را نیز افزایش داد. مسوولا ن با تسهیل کسب و کار و تسهیل سرمایه گذاری می تواند به پویایی شهری کمک کنند.

نویسنده : محسن خواجوئی