دوشنبه, ۲۴ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 13 May, 2024
نوشابه ها, گازها و رازها
الان را نمیگویم که بچههای ۱۵-۱۰ ساله هزار و یک قلم بازی و تفریح دارند و از صبح تا شب کنج اتاقشان انواع و اقسام بازیهای رایانهای را دوره میکنند...
روزهایی که یادم میآید لااقل برای ۲۰ سال پیش است؛ روزهایی که هنوز شکلهای مختلف بستهبندی پلاستیکی نوشابهها به بازار نیامده بود و هنوز نوشابهها را در همان شیشههای چندبار مصرف معروف میریختند، روزهایی که دلخوشی کوچک ما به اصطلاح «دهه شصتیها» این بود که بعد از فوتبال «گل کوچک» با توپهای دولایه قدیم به اتفاق بچهها جمع شویم و برویم از بقالی سرکوچه نوشابه بگیریم و دور هم بخوریم نه اینکه نوشابههای آن روزها آنچنان آشدهانسوزی باشد؛ همه مزهاش به شیرینکاریهایی بود که با گاز آن درمیآوردیم. انگشت خود را محکم روی دهانه بطری میگذاشتیم و آن را تکان میدادیم وقتی حسابی کف میکرد، آن را به سمت همدیگر میگرفتیم و... یادش بخیر. هر وقت هم که از شیرینکاریهایمان با گاز نوشابه برای پدرم حرف میزدم، نگاه عاقل اندر سفیهی به من میانداخت و میگفت: «توی کارخانه اون همه تلاش کردن که نوشابه رو گازدار کردند، بعد شما گازش رو میگیرید؟ نوشابه بیگاز که میشه همان شربت سینه...»
چند روز پیش که داشتم به همین خاطرهها فکر میکردم یک دفعه این سوال به ذهنم رسید که اصلا چرا نوشیدنیها را گازدار میکنند؟ آیا این گازدارکردن برای بدن ما مفید است یا نه؟ و پشتسر هم آنقدر سوالهای مختلف در ذهنم ایجاد شد که تصمیم گرفتم این پرسشها را از یک متخصص بپرسم و این موضوع بهانهای شد برای گفتوگوی این هفته با دکتر محمدحسین عزیزی، متخصص صنایع غذایی و مدیر گروه صنایع غذایی دانشگاه تربیت مدرس که در ادامه میخوانید:
▪ آقای دکتر! نوشیدنیهای گازدار از چه زمانی وارد زندگی مردم شدند؟
- در واقع، اولین نوشیدنی گازداری که مردم با آن آشنا شدند آب گازدار طبیعی بود. در برخی نقاط برخی آبهای جوشان زیرزمینی به طور طبیعی گازدار بودند و مردم بدون آگاهی از ماهیت این گاز از آن استفاده میکردند و احساس خوشایندی به آنها دست میداد. البته مزه این آبها در همه موارد هم دلچسب نبود چون در بسیاری موارد این آبها علاوه بر آن گاز مطلوب و خوشایند، حاوی ترکیبهای دیگری مانند ترکیبهای گوگرد نیز بودند که طعم آب را برای آشامیدن نامناسب میکرد. در هر حال وجود این گاز در ترکیب آبهای معدنی، حس خوشایندی را به مصرفکنندگان آن میداد.
▪ به نام گاز اشاره نکردید!
- دقیقا به دلیل اینکه مصرفکنندگان آبهای معدنی گازدار نیز از ماهیت این گاز مطلع نبودند و تنها به دلیل حس خوبی که از خوردن آن به آنها دست میداد، دوست داشتند از این آبها استفاده کنند. این گاز باعث میشود آب تا حدودی طعمدار شود و علاوه بر این تجربه نشان داده بود که مصرف آن به هضم غذاها کمک میکند. کمی بعد و با پیشرفت تدریجی علم، مشخص شد که این گاز خوشایند، محلول در آبهای طبیعی گاز کربنیک (CO۲) بوده است و بعد از آن بود که تولیدکنندگان نوشیدنیهای صنعتی تصمیم به استفاده از آن برای تولید نوشیدنیهای گازدار گرفتند.
▪ گازکربنیک موجود در این آبها چطور باعث ایجاد طعم در آن میکرد؟
- گازکربنیک در ترکیب با آب ایجاد یک اسید بسیار ضعیف به نام اسیدکربنیک میکند و همانطور که میدانید مزه غالب در اسیدها ترش است. البته میزان این ترشی در آب بسیار خفیف است و باعث ایجاد حس مطلوبی در مصرفکننده میشود. در واقع ایجاد همین اسیدکربنیک است که باعث بهبود عمل هضم در دستگاه گوارش میشود.
▪ تولید صنعتی این نوشیدنیها هم با آب گازدار آغاز شد؟
- بله، تولیدکنندگان نوشیدنیهای صنعتی بعد از پیبردن به ماهیت گاز موجود در این آبهای طبیعی، سعی کردند نمونه صنعتی آن را تولید کنند و شرکتهای آمریکایی در این راه پیشتر از کشورهای دیگر بودند. به این ترتیب اولین نوشیدنی گازدار صنعتی که به مصرفکنندگان معرفی شد، آب معدنی گازدار بود که «سودا» نام گرفت و مورد استقبال فراوان مصرفکنندگان هم واقع شد. بعد از آن بود که کمکم تولیدکنندگان مصمم شدند سایر نوشیدنیها را نیز به صورت گازدار عرضه کنند که در این راه نیز «کولا»ها با اقبال بیشتری مواجه شدند بهطوری که امروز با وجود هشدارهای مکرر این نوشابهها به دلیل ایجاد امراض مختلف از جمله دیابت، مصرف شان همچنان در جهان رو به افزایش است.
▪ یعنی گازدارکردن نوشابهها و نوشیدنیها برای بدن انسان مضر است؟
- نه، در واقع هشدارهای مبنی بر کمکردن مصرف نوشابهها به دلیل استفاده از شکر، رنگ و مواد افزودنی دیگر به آنها بوده؛ وگرنه بودن یا نبودن گاز در نوشیدنیها به خودی خود انسانها را دچار مشکل نمیکند و حتی به بهبود عملکرد دستگاه گوارش نیز کمک میکند.
▪ گازدارکردن نوشیدنیها طی چه فرآیندی انجام میشود؟
- در واقع طی یک فرآیند بسیار ساده انجام میشود که قابلیت انحلال گاز کربنیک در آب در آن بسیار موثر است. گاز CO۲ که از سوختن ترکیبهای کربنی به دست میآید در صنعت با سوزاندن موادی مانند گازوییل به دست میآید. گاز به دستآمده اولیه علاوه بر گازکربنیک حاوی مواد و گازهای زاید دیگری نیز هست که باید از آن زدوده شوند. برای این کار، گاز به دست آمده از سوختن مواد کربنی را به داخل محلولهای تصفیهکننده مختلفی مانند پرمنگنات و زئولیت هدایت میکنند تا آلایندهها و مواد زاید آن گرفته شود. سپس گاز کربنیک تصفیه شده را در کپسولهای تحت فشار به کارخانههای تولید نوشیدنیهای گازدار میبرند.
▪ برای افزودن گاز کربنیک به نوشیدنیها تکنیک پیچیدهای وجود دارد؟
- نه، برای این کار مایع را تا دمای یخچال (۴ درجه سانتیگراد) سرد میکنند و بعد گازکربنیک را به آن میافزایند. قابلیت انحلال گازکربنیک در محلول خنک شده بسیار بیشتر است و به این ترتیب نوشیدنی موردنظر گازدار خواهد شد. البته برای جلوگیری از خروج مجدد گاز از نوشیدنی آن را باید در بستهبندیهای مخصوص درپوشدار قرار داد.
▪ با توجه به مطالبی که در مورد مضرات نوشابههای گازدار گفتید به نظر شما تولید آبهای گازدار میتواند یک راهحل عملی باشد؟
- بله همانطور که قبلا هم گفتم اولین نوشیدنی گازداری که به مصرفکنندگان ارائه شد هم آب گازدار بود. در واقع آبهای گازدار علاوه بر تامین حس مطبوع و لذتبخش در مصرفکننده، مضرات ترکیبهای مختلف موجود در نوشابهها را نیز ندارند و از این جهت برای مصرف بسیار مناسب هستند. البته پیش از این کار باید دید که آیا مصرفکننده امروز نیز از نوشیدن این محصول (آب گازدار) لذت خواهد برد یا نه.
پیمان صفردوست
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
ایران مجلس شورای اسلامی صادق زیباکلام مجلس انتخابات دولت انتخابات مجلس مجلس دوازدهم انتخابات مجلس دوازدهم انتخابات مجلس شورای اسلامی ستاد انتخابات کشور دولت سیزدهم
قتل سیل فضای مجازی تهران هواشناسی شهرداری تهران زلزله سازمان هواشناسی وزارت بهداشت پلیس سلامت بارش باران
سایپا خودرو حج تمتع قیمت دلار قیمت خودرو قیمت طلا گاز بازار خودرو حقوق بازنشستگان نمایشگاه نفت ایران خودرو بانک مرکزی
نمایشگاه کتاب کتاب نمایشگاه کتاب تهران جشنواره فیلم فجر دفاع مقدس تئاتر سینمای ایران تلویزیون رضا عطاران سینما نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران سریال
فناوری کره زمین
رژیم صهیونیستی اسرائیل غزه فلسطین جنگ غزه آمریکا روسیه حماس افغانستان سازمان ملل رفح اوکراین
فوتبال پرسپولیس استقلال رئال مادرید لیگ برتر بازی هوادار باشگاه پرسپولیس لیگ برتر فوتبال ایران لیگ برتر ایران سپاهان باشگاه استقلال
هوش مصنوعی شفق قطبی همراه اول خورشید مریم میرزاخانی ایلان ماسک تبلیغات ناسا اپل نوآوری گوگل
سرطان رژیم غذایی کاهش وزن دیابت فشار خون استرس قهوه بارداری افسردگی