آیت الله کاشانی و قضاوت تاریخ

در ۲۳ اسفند ۱۳۴۰, آیت الله کاشانی در تهران در گذشت نگارنده در تشییع جنازه آن مرد بزرگ , همراه گروهی از فضلاء و طلاب حوزه علمیه قم , شرکت نموده و از بیت ایشان تا حضرت عبد العظیم , همراه مردم , پیاده راه پیمودم پس از مراجعت به « قم » مقاله مشروحی نوشتم که در « هیئت تحریریه » مجله « مکتب اسلام » خلاصه آن تصویب شد و در مجله درج گردید اینک متن همان مقاله کوتاه شده , بدون کم و کاست , به تناسب موضوع این شماره , عیناً نقل می شود

● مقدمه‌

در ۲۳ اسفند ۱۳۴۰، آیت‌ الله‌ کاشانی‌ در تهران‌ در گذشت‌... نگارنده‌ در تشییع‌ جنازه‌ آن‌ مرد بزرگ‌، همراه‌ گروهی‌ از فضلاء و طلاب‌ حوزه‌ علمیه‌ قم‌، شرکت‌نموده‌ و از بیت‌ ایشان‌ تا حضرت‌ عبد العظیم‌، همراه‌ مردم‌، پیاده‌ راه‌ پیمودم‌...پس‌ از مراجعت‌ به‌ « قم‌» مقاله‌ مشروحی‌ نوشتم‌ که‌ در « هیئت‌ تحریریه‌» مجله‌« مکتب‌ اسلام‌» خلاصه‌ آن‌ تصویب‌ شد و در مجله‌ درج‌ گردید. اینک‌ متن‌ همان‌ مقاله‌ کوتاه‌ شده‌، بدون‌ کم‌ و کاست‌، به‌ تناسب‌ موضوع‌ این‌ شماره‌، عیناً نقل‌ می‌شود .

سید هادی‌ خسروشاهی‌

پایان‌ زندگانی‌ هرکس‌ به‌ مرگ‌ اوست‌ جز مرد حق‌ که‌ مرگ‌ وی‌ آغاز دفتر است‌

● تولد و مقام‌ علمی‌ :

حضرت‌ آیت‌ الله‌ المجاهد آقای‌ حاج‌ سید ابوالقاسم‌ کاشانی‌ فرزند مرحوم‌ آیت‌الله‌ حاج‌ سید مصطفی‌ کاشانی‌ ( که‌ از علمای‌ درجه‌ اول‌ عراق‌ بود) در سال‌ ۱۳۰۰هجری‌ بدنیا آمد. در ۱۵ سالگی‌ به‌ عراق‌ رفت‌ و در حوزه‌ علمیه‌ نجف‌ به‌ درس‌ وبحث‌ پرداخت‌. پس‌ از طی‌ مراحل‌ نخستین‌، از محضر اساتیدی‌ چون‌: آیت‌ الله‌آخوند ملا کاظم‌ خراسانی‌، آیت‌ الله‌ حاج‌ میرزا حسین‌ میرزا خلیل‌، آیت‌ الله ‌والدش‌، استفاده‌ها نمود و در جوانی‌ به‌ درجه‌ اجتهاد رسید و از مراجع‌ تقلید بزرگ‌ از قبیل‌: آیت‌ الله‌ میرزا محمد تقی‌ شیرازی‌، آیت‌ الله‌ شریعت‌ اصفهانی‌،آیت‌ الله‌ آقا ضیاء عراقی‌، آیت‌ الله‌ آقا سید ابوالحسن‌ اصفهانی‌، آیت‌ الله‌ حاج‌ سید اسماعیل‌ صدر، اجازه‌ اجتهاد اخذ نمود و مورد توجه‌ مردم‌ مسلمان‌ وعلمای‌ اسلامی‌ قرار گرفت‌ .

در مقام‌ علمی‌ حضرت‌ آیت‌ الله‌ کاشانی‌ هیچگونه‌ تردیدی‌ نیست‌، و دوست‌ ودشمن‌ به‌ جامعیت‌ و کمال‌ علمی‌ آن‌ فقید سعید اقرار داشته‌ و دارند...

● طرز فکر آیت‌ الله‌ کاشانی‌:

آیت‌ الله‌ کاشانی‌ معتقد بودند که‌ سیاست‌ از دیانت‌ جدا نیست‌ و اسلام‌ یک‌ دین‌اجتماعی‌ است‌ و بایست‌ علمای‌ اسلامی‌، همانند پیشوایان‌ بزرگ‌ دین‌، در اموراجتماعی‌ پیشقدم‌ باشند و برای‌ همین‌ منظور در مبارزات‌ اجتماعی‌ برای‌ طرد استعمار، همیشه‌ پیشقدم‌ و پرچمدار بود که‌ شاید اشاره‌ به‌ دو نمونه‌ آن‌، کافی‌باشد:

۱) انقلاب‌ عراق‌ و جهاد برای‌ استقلال‌: با آغاز جنگ‌ جهانی‌ اول‌، قوای‌ استعماری‌ به‌عراق‌ حمله‌ کرد، علماء بزرگ‌ برای‌ دفاع‌ از سرزمین‌ اسلامی‌ عراق‌، فتوای‌ جهاددادند، نیروهای‌ ملی‌ به‌ رهبری‌ علماء و از جمله‌ پدر آیت‌ الله‌ کاشانی‌ و خود وی‌ قیام‌ کردند و این‌ جهاد ۱۴ ماه‌ طول‌ کشید و در همین‌ جنگ‌ بود که‌ پدر آیت‌ الله‌کاشانی‌ به‌ درجه‌ شهادت‌ رسید...

هنگامی‌ که‌ قرارداد استعماری‌ ۱۹۱۹ م‌ در عراق‌ امضاء شد، آیت‌ الله‌ کاشانی‌ باهمکاری‌ علماء بزرگ‌ و عشایر عرب‌ بر ضد این‌ قرارداد قیام‌ کرد و فتوای‌ جهادداد و علیه‌ نیروهای‌ استعماری‌ اشغالگر به‌ جنگ‌ پرداخت‌ و خود نیز با مرحوم‌آیت‌ الله‌ آقا سید محمد تقی‌ خونساری‌ اسلحه‌ برداشته‌ و به‌ میدان‌ جنگ‌ رفتند .

آیت‌ الله‌ کاشانی‌ علاوه‌ بر اینکه‌ عضو « هیئت‌ عالی‌ دینی‌ انقلابیون‌» بود یکی‌ ازچهار عضو « کمیته‌ عالی‌ جنگ‌ حکومت‌ انقلاب‌» هم‌ بود. این‌ جنگ‌ بیش‌ از ۶ ماه‌ طول‌ کشید و سرانجام‌ هم‌ به‌ پیروزی‌ و استقلال‌ عراق‌ منجر شد که‌ تفصیل‌ آن‌ را باید در کتابهای‌ مربوط‌ به‌ تاریخ‌ عراق‌ مطالعه‌ کرد .

روی‌ همین‌ اصل‌ بیگانگان‌ یکی‌ از شرایط‌ صلح‌ را تسلیم‌ آیت‌ الله‌ کاشانی‌ قراردادند، کتابخانه‌ بزرگ‌ خانوادگی‌ آیت‌ الله‌ کاشانی‌ را از بین‌ بردند و چون‌ مقدمات ‌دستگیری‌ ایشان‌ را فراهم‌ می‌کردند از راه‌ پشتکوه‌ و لرستان‌ به‌ ایران آمدند.

۲) نهضت‌ ملی‌ ایران‌ و ملی‌ شدن‌ صنعت‌ نفت‌ ... پس‌ از جنگ‌ جهانی‌ دوم‌، نیروهای‌استعماری‌، آیت‌ الله‌ کاشانی‌ را به‌ بهانه‌ همکاری‌ با آلمانیها!، دستگیر و ۲۸ ماه‌تمام‌ در اراک‌ و کرمانشاه‌ و رشت‌ زندانی‌ نمودند، ولی‌ علت‌ اصلی‌ این‌ توقیف‌ وتبعید آن‌ بود که‌ آیت‌ الله‌ کاشانی‌ مبارزه‌ شدیدی‌ را علیه‌ نیروهای‌ متجاوز شروع‌کرده‌ بود و استعمار که‌ از سابقه‌ امر در عراق‌ اطلاع‌ داشت‌، آیت‌ الله‌ را دستگیرکرد...

آیت‌ الله‌ کاشانی‌ پس‌ از آزادی‌ در فعالیتهای‌ اجتماعی‌ و مبارزات‌ سیاسی‌ شرکت ‌کردند و در نتیجه‌ در خرداد ماه‌ ۱۳۲۴ دستگیر و ۲۲ ماه‌ تمام‌ در بهجت‌ آباد قزوین ‌تبعید بودند و سپس‌ به‌ « بیروت‌» تبعید شدند...

جریانات‌ بعد از این‌، خیلی‌ مفصل‌ است‌ و بهتر این‌ است‌ که‌ چند جمله‌ کوتاه‌ را دراین‌ باره از زبان‌ دیگران‌ بشنوید: «... حضرت‌ آیت‌ الله‌ کاشانی‌ از بنیانگذاران ‌نهضت‌ ملی‌ شدن‌ صنعت‌ نفت‌ ایران‌ و جبهه‌ ملی‌ بودند که‌ شعار ملی‌ شدن ‌صنعت‌ نفت‌ را عنوان‌ کردند .

در دوره‌ ۱۶ این‌ مبارزه‌ به‌ اوج‌ شدت‌ رسید و سرانجام‌ به‌ ملی‌ شدن‌ نفت‌ ایران‌ منجر شد. در جریان‌ اجرای‌ قانون‌ ملی‌ شدن‌ صنعت‌ نفت‌ حضرت‌ آیت‌ الله‌کاشانی‌ به‌ وسائل‌ مختلف‌ دولت‌ را تقویت‌ می‌کردند و با نفوذ و محبوبیتی‌ که‌ درکشورهای‌ اسلامی‌ داشتند ملل‌ مسلمان‌ جهان‌ را به‌ پشتیبانی‌ از مبارزات‌ ملت‌ایران‌ دعوت‌ می‌نمودند .

در فروش‌ اوراق‌ « قرضه‌ ملی‌» فتواهای‌ حضرت‌ آیت‌ الله‌ نقش‌ عمده‌ای‌ داشت‌.روز سی‌ام‌ تیر حضرت‌ آیت‌ الله‌ طی‌ اعلامیه‌ای‌ مردم‌ را به‌ تظاهر مقاومت‌ دعوت ‌کردند و اعلام‌ داشتند که‌ اگر پای‌ یکنفر انگلیسی‌ به‌ ایران‌ برسد کلیه‌ تاسیسات‌ نفتی‌ کشور را نابود خواهیم‌ کرد. در دوره‌ ۱۷ حضرت‌ آیت‌ الله‌ به‌ ریاست‌ مجلس‌ شورای‌ ملی‌ انتخاب‌ شدند.»

● رحلت‌ آیت‌ الله‌ کاشانی‌

آیت‌ الله‌ کاشانی‌ در تاریخ‌ ۲۳ اسفند ماه‌ - ۷ شوال‌ ۱۳۸۱ - پس‌ از مدتی‌ کسالت‌به‌ رحمت‌ ایزدی‌ پیوست‌ و رحلت‌ ایشان‌ موجب‌ تاثر و تأسف‌ مردم‌ مسلمان‌ایران‌ و جهان‌ گردید. سیل‌ تلگرافات‌ تسلیت‌ از سراسر جهان‌ به‌ بازماندگان‌ آن ‌مرحوم‌ واصل‌ شد. در تشییع‌ جنازه‌ معظم ‌له‌ که‌ از مسجد سپهسالار به‌ عمل‌ آمد، دهها هزار نفر از مردم‌ تهران‌، علماء اعلام‌ وعده‌ زیادی‌ از فضلای‌ قم‌ شرکت‌ کردند.

خبر گزاریهای‌ خارجی‌ خبر رحلت‌ آیت‌ الله‌ کاشانی‌ را به‌ دنیا مخابره‌ کردند و رادیو کراچی‌، آنکارا، قاهره‌ و کشورهای‌ اسلامی‌ دیگر به‌ مردم‌ ایران‌ تسلیت ‌گفتند. در قم‌، تهران‌، مشهد، اصفهان‌، کاشان‌، آبادان‌، گیلان‌ و سایر شهرستانها،مجالس‌ ترحیم‌ مفصلی‌ از طرف‌ آیات‌ عظام‌ و علماء اعلام‌ و مردم‌ بر پا شد...

● قضاوت‌ تاریخ‌:

آری‌: بدین‌ ترتیب‌ حضرت‌ آیت‌ الله‌ کاشانی‌ در گذشت‌، و از مال‌ دنیا جز یک‌ منزلی‌ که‌ آنهم‌ در رهن‌ است‌ ( در مقابل‌ ده‌ هزار تومان‌ قرضی‌ که‌ دارد) چیزی‌ ازخود باقی‌ نگذاشت‌، در حالی‌ که‌ با آن‌ قدرت‌ و مقامی‌ که‌ چند سال‌ پیش‌ داشت‌،می‌توانست‌ مانند دیگران‌! صاحب‌ آلاف‌ و الواف‌ و مالک‌ کاخها و باغها گردد...

در فوت‌ حضرت‌ آیت‌ الله‌ کاشانی‌ دنیای‌ اسلام‌ متاثر شد، اما متاسفانه‌ در ایران‌،عده‌ای‌؟! طور دیگر بودند! و قضاوتهای‌ ناروایی‌ کردند... ما در این‌ باره‌ دیگر ازخود چیزی‌ نمی‌گوییم‌ و قضاوت‌ صحیح‌ را به‌ عهده‌ تاریخ‌ و مردم‌ با انصاف ‌می‌گذاریم‌ و وجدان‌ آنهایی‌ را که‌ آن‌ همه‌ فداکاری‌ و جانفشانی‌ و مبارزه‌ و جهاد و کوشش‌ آیت‌ الله‌ کاشانی‌ را در اثر تبلیغات‌ دشمنان‌ و اتهامات‌ بی‌ اساس‌ بیگانگان‌ فراموش‌ کردند، به‌ داوری‌ می‌طلبیم تا درباره‌ مرد بزرگی‌ که‌ شخصیت‌ جهانی‌داشت‌، با منطق‌ بهتر و تحقیق‌ بیشتر قضاوت‌ کنند .

( مقاله‌ در سال‌ ۱۳۴۱ در شماره‌ ۳ سال‌ چهارم‌ ماهنامه‌ « مکتب‌ اسلام‌» صفحه‌ ۵۹ - ۶۱ درج‌ شده‌ است‌.)

● نگاهی‌ به‌ اسناد سری‌ انگلیس‌

در مورد: آیت‌ الله‌ کاشانی‌

لبنان‌، انقلاب‌ فلسطین‌ و اخوان‌ المسلمین‌

مقدمه‌ و یک‌ پیشنهاد

در آغاز هر سال‌ میلادی‌، وزارت‌ امور خارجه‌ انگلیس‌ اسناد سری‌ و خیلی‌محرمانه‌ خود را، که‌ سی‌ سال‌ از تاریخ‌ آنها می‌گذرد، در اختیار عموم‌ قرار می‌ دهد تا همگان‌ از حوادث‌ پشت‌ پرده‌ سیاست‌ بریتانیا آگاه‌ شوند و طبعاً علاوه‌ بر مردم‌ انگلیس‌، دیگران‌ هم‌ می‌توانند از این‌ اسناد استفاده‌ کنند .

اوائل‌ دو سال‌ میلادی‌ گذشته‌ ( ۸۳ و ۸۴) که‌ اینجانب‌ در « لندن‌» بودم‌، مصادف‌ با باز شدن‌ پرونده‌های‌ سری‌ سالهای‌ ۱۹۵۱ تا ۱۹۵۳ میلادی‌ بود. این‌ اسناد بدون‌استثناء در اختیار همه‌ علاقمندان‌ به‌ مسائل‌ سیاسی‌، تاریخی‌ قرار گرفت‌ که‌ تهیه ‌فتوکپی‌ از آنها نیز کاملا آزاد است‌ .

بطور طبیعی‌ برای‌ من‌ مسلمان‌ شرقی‌، آشنایی‌ با اسناد مربوط‌ به‌ کشورهای‌اسلامی‌، بویژه‌ ایران‌، در درجه‌ اول‌ اهمیت‌ قرار داشت‌، و روی‌ همین‌ اصل ‌نگاهی‌ گذرا » داشتم‌ به‌ اسناد مربوط‌ به‌ ایران‌ در بحران‌ ملی‌ شدن‌ صنعت‌ نفت‌، به ‌رهبری‌ آیت‌ الله‌ کاشانی‌ و اسناد خاورمیانه‌ در رابطه‌ با تحکیم‌ قدرت‌ صهیونیسم‌ در منطقه‌ و چگونگی‌ برخورد استعمار با حرکتهای‌ اسلامی‌ و عناصر مسلمان‌، بویژه‌ در سوریه‌، لبنان‌، مصر و اردن‌...

آنچه‌ که‌ در این‌ مقال‌ می‌خوانید نه‌ تحقیق‌ تاریخی‌ نام‌ دارد و نه‌ تجزیه‌ و تحلیل ‌اسناد سری‌ و نه‌ گزارش‌ سیاسی‌، بل‌ محصول‌ «نگاهی‌ گذرا» است‌ و اشارتی‌ است‌فهرست‌ گونه‌، به‌ گوشه‌ای‌ از چند موضوع‌ مهم‌ و حیاتی‌ که‌ آشنایی‌ با چگونگی‌آنها، می‌تواند نه‌ تنها پاره‌ای‌ از ابهامات‌ تاریخی‌ عصر ما را برطرف‌ سازد، بلکه‌ می‌تواند « راه‌ گشای‌» کشف‌ اسرار ماهیت‌ سیاست‌های‌ استعماری‌ در بلاد اسلامی‌باشد .

متأسفانه‌ من‌ به‌ علت‌ گرفتاری‌های‌ شغلی‌ و با توجه‌ به‌ اینکه‌ تمام‌ وقتم‌ در اختیارخودم‌ نیست‌، نمی‌توانم‌ آسوده‌ خاطر به‌ « مکتب‌ نشینم‌» و تحقیق‌ و بررسی‌ در این ‌زمینه‌ را آغاز کنم‌، ولی‌ نشر محصول‌ « نگاهی‌ گذرا» در واقع‌ می‌تواند اتمام‌ حجت‌ برای‌ کسانی‌ باشد که‌ هم‌ وقت‌ دارند و هم‌ امکانات‌... و هم‌ باور دارند که‌ تحلیل‌ این‌ اسناد می‌تواند بسیاری‌ از حقایق‌ تاریخ‌ را روشن‌ سازد و مدعیان دروغین‌ ملی ‌گرایی‌ و وطنخواهی را که‌ متأسفانه‌ در عمل‌، عامل‌ رسمی‌ استعمار کهنه‌ کار در حوادث‌ منطقه‌ بوده‌اند، افشا کند و چهره‌ واقعی‌، ولی‌ کریه‌ و زشت‌ آنان‌ را، آنطور که‌ بوده‌، نه‌ آنطورکه‌ خود خواسته‌اند جلوه‌ دهند، به‌ عموم‌ نشان‌ دهد...

... اگرشما بدانید که‌ سفیر انگلیس‌ در تهران‌، در مورد آیت‌ الله‌ کاشانی‌ تنها امیدی ‌که‌ دارد این‌ است‌ که‌ « بتواند آبروی‌ او را ببرد تا از نفوذش‌ کاسته‌ شود» و سپس‌ اگرروزنامه‌های‌ سی‌ سال‌ قبل‌ را ورق‌ بزنید و ببنید که‌ چه‌ کسانی‌ تحت‌ نام‌ « جبهه‌ ملی‌» یا « حزب‌ توده‌» - باصطلاح‌ حزب‌ طبقه‌ کارگر! - متولی‌ و تعزیه‌ گردان‌ این‌صحنه‌ شدند، به‌ خوبی‌ می‌توانید نتیجه‌ بگیرید که‌ در این‌ نبرد، حق‌ با چه‌ کسی‌بود و چرا آبروی‌ کاشانی‌ به‌ ظاهر رفت‌ و دیگران‌ « ملی‌»! و « وجیه‌ المله‌» باقی‌ ماندند و برای‌ روز مبادا « ذخیره‌» شدند تا به‌ موقع‌ « مرغ‌ طوفان‌»! شوند و « دولت ‌خدمتگزار» را تشکیل‌ دهند و بخواهند که‌ انقلاب‌ اسلامی‌ را از مسیر خود دورسازند؟

روشن ‌تر بگویم‌: همانهایی‌ که‌ آیت‌ الله‌ کاشانی‌ را در روزنامه‌های‌: « جبهه‌ ملی‌» و« شورش‌» و « بسوی‌ آینده‌» و « نیروی‌ سوم‌» و غیره‌ « انگلیسی‌» نامیدند، همانها، پس‌ از کودتای‌ ۲۸ مرداد، وجیه‌ المله‌ و الدولهٔ‌! شدند و نه‌ تنها از هر گونه‌ چشم‌ زخمی‌ در امان‌ ماندند، بلکه‌ شغل‌ خود را هم‌ از دست‌ ندادند. و این‌ آیت‌ الله‌ کاشانی‌ بود که‌ به‌ علت‌ مخالفت‌ با کنسرسیوم‌ و قرار داد « امینی‌ پیچ‌» توسط ‌تیمسار! « فرزانگان‌» وزیر کشور رژیم‌ کودتا « سید کاشی‌» نام‌ گرفت‌ و از صحنه‌ خارج‌ شد!

و می‌دانیم‌ که‌ حضرات‌ « جبهه‌ ملی‌» پیش‌ از پیروزی‌ انقلاب‌ اسلامی‌ هم‌ هر کدام ‌برای‌ شرفیابی‌ شبانه‌ یا نیمه‌ شبانه‌ به‌ محضر شاه‌! به‌ نوبت‌ ایستاده‌ بودند، وحداکثر، خواستار « سلطنت‌» اعلیحضرت‌! بودند، ولی‌ پس‌ از انقلاب‌ به‌ عنوان‌ متولیان‌ انقلاب‌، با اتکاء به‌ استخوانهای‌ دکتر مصدق‌ راهی‌ میدان‌ شدند تا درحقیقت‌ « میراث‌ خوار انقلاب‌» شوند، ولی‌ این‌ بار دیگر حنایشان‌ رنگی‌ نداشت‌...و چه‌ زود خود را به‌ دست‌ خود افشاکردند و راهی‌ دیار غرب‌ شدند تا« مبارزه‌» راادامه‌ دهند!... آری‌ کسانی‌ که‌ در دوره‌ شاه‌ « مبارزه‌» برای‌ آنها مفهومی‌ نداشت‌، امروز « مبارز» شده‌اند و هزینه‌ زندگی‌ و روزنامه‌ آنها در خارج را هم‌ « ملیون‌»! تامین‌می‌کنند؟! آیا شما باور می‌کنید؟ که‌ بگذرم‌...

یکبار دیگر یادآور می‌شوم‌ که‌ استفاده‌ از اسناد سری‌ وزارت‌ امور خارجه‌ انگلیس ‌برای‌ همگان‌ آزاد است‌ و تکرار می‌کنم‌ که‌ روشن‌ ساختن‌ حقایق‌ تاریخی‌ ایران‌ وجهان‌ اسلام‌ و نقش‌ مزدوران‌ استعمار، بویژه‌ ارتجاع‌ عرب‌ در « فروخته‌ شدن ‌فلسطین‌» با استفاده‌ از این‌ اسناد، وظیفه‌ کسانی‌ است‌ که‌ امکان‌ و فرصت‌ کافی‌ برای‌ انجام‌ این‌ « تکلیف‌» دارند .

و بی‌ تردید اگر مسئولین‌ « مرکز اسناد وزارت‌ امور خارجه‌ ایران‌» یا « مرکز اسناد وزارت‌ ارشاد اسلامی‌» در این‌ زمینه‌ پیشگام‌ شوند، باقیات‌ الصالحاتی‌ از خود به‌ یادگار خواهند گذاشت‌ که‌ هرگز فراموش‌ نخواهد شد و خداوند هم‌ پاداش‌ نیک‌ آنان‌ را خواهد داد .

« والباقیات‌ الصالحات‌ خیرعند ربک‌ وابقی‌» و « ان‌ الله‌ لا یضیع‌ اجر المحسنین‌».

ایتالیا - رم‌: مرداد ۱۳۶۳

سید هادی‌ خسروشاهی‌

ـ آیت‌ الله‌ کاشانی‌ از دید سفیر انگلیس‌

آیت‌ الله‌ کاشانی‌ و اخوان‌ المسلمین‌ از دیدگاه‌ سفرای‌ انگلیس‌ :

اسناد سری‌ وزارت‌ خارجه‌ انگلیس‌ نشان‌ می‌دهد که‌ سفیر انگلستان‌ در لبنان‌،برای‌ کمک‌ به‌ پیشرفت‌ اهداف‌ « بریتانیای‌ کبیر»! به‌ فکر استفاده‌ از عناصر حرکت‌اسلامی‌ در سوریه‌ و لبنان‌ است‌ و برای‌ همین‌ منظور، سفیر در گزارش‌ خود به‌ « الی‌اربوکر» رییس‌ بخش‌ شرقی‌ وزارت‌ خارجه‌ انگلیس‌، گزارش‌ می‌دهد که‌ « مارون‌عرب‌» دبیر امور شرقی‌ سفارت‌، با شخصی‌ به‌ نام‌ «ابوالخود» تماس‌ برقرار کرده‌ که ‌او با شخصیت‌های‌ مهم‌ اسلامی‌ و عرب‌، در ارتباط‌ است‌ .

در میان‌ این‌ شخصیت‌ها، نام‌ « الفضل‌ الورطلانی‌» شخصیت‌ اسلامی‌ « آفریقای‌شمالی‌» تبعید شده‌ به‌ وسیله‌ فرانسویها، به‌ چشم‌ می‌خورد. « ابو الخود» همچنین‌ مدعی‌ است‌ که‌ « با آیت‌ الله‌ سید ابوالقاسم‌ کاشانی‌ رهبر دینی‌ ایران‌ هم‌ روابط‌ دوستانه‌ دارد که‌ به‌ علت‌ قیام‌ علیه‌ نفوذ و سلطه‌ بریتانیا، از ایران‌ تبعید شده‌ است‌» و سومین‌ شخصیت‌ معروف‌،« شیخ‌ مصطفی‌ السباعی‌» رهبر اخوان‌ المسلمین‌ سوریه‌ است‌ که‌ « ابوالخود» مدعی‌ است‌ «می‌تواند همکاری‌ این‌ سه‌ شخصیت‌ را جلب‌ کند»؟...

... به‌ محض‌ وصول‌ گزارش‌ سفیر به‌ لندن‌، رییس‌ بخش‌ شرقی‌ وزارت‌ خارجه ‌انگلیس‌، پاسخی‌ به‌ او می‌فرستد که‌ خلاصه‌ آن‌ چنین‌ است‌:

«... ورطلانی‌ باید همچنان‌ تحت‌ نظر قرار بگیرد، اگر او به‌ عدن‌ یا جای‌ دیگر برود، موجب‌ ناراحتی‌ و گرفتاری‌ شدید ما خواهد بود و من‌ شک‌ دارم‌ که‌ او حاضر بشود به‌ نفع‌ ما کاری‌ انجام‌ دهد .

در مورد کاشانی‌ من‌ اطلاعات‌ زیادی‌ ندارم‌، ولی‌ همین‌ اندازه‌ می‌دانم‌ که‌ او نقش ‌عمده‌ای‌ در مبارزه‌ بر ضد انگلیس‌ در منطقه‌ خلیج‌ فارس‌ را به‌ عهده‌ داشته‌ است‌.اما مصطفی‌ سباعی‌ هم‌ به‌ عنوان‌ رهبر اخوان‌ المسلمین‌ سوریه‌، به‌ نظر نمی‌آید معقول‌ نیست‌ که‌ تغییر سیاسی‌ بدهد و همکاری‌ او جلب‌ شود، البته‌ در صورت‌امکان‌ ارتباط‌ برقرار شود»!

ولی‌ « اربوکر» بهمین‌ پاسخ‌ اکتفا نمی‌کند، بلکه‌ بلافاصله‌ از سفیران‌ انگلیس‌ در« تهران‌» و « دمشق‌» در این‌ مورد نظریه‌ می‌خواهد ... و نخستین‌ پاسخ‌ از « سرفرانس‌ شپرد» سفیر وقت‌ انگلیس‌ در تهران‌ به‌ لندن‌ می‌رسد. او خیلی‌ صریح‌ می‌نویسد: «عقلائی‌ و منطقی‌ بنظر نمی‌رسد که‌ برای‌ برقراری‌ روابط‌ با این‌ شخصیتهای ‌مذهبی‌، وقتی‌ صرف‌ شود... البته‌ اگر کوچکترین‌ احتمال‌ نفوذ در کاشانی‌ هم‌وجود داشته‌ باشد، نباید آنرا از دست‌ داد، ولی‌ من‌ تنها امیدی‌ که‌ در مورد کاشانی‌دارم‌ آنست‌ که‌ بتوانیم‌ او را در افکار عمومی‌ بی‌ آبرو و متهم‌ سازیم‌، تا نفوذ خود رااز دست‌ بدهد»!

و بدین‌ ترتیب‌، توطئه‌ طرح‌ آغاز می‌شود... و بعدها، به‌ تدریج‌ آیت‌ الله‌ کاشانی‌،رهبر ملی‌ شدن‌ صنعت‌ نفت‌ و دشمن‌ دیرین‌ و سرسخت‌ و آشتی ‌ناپذیر انگلیس‌،بوسیله‌ « ملی‌ گراها»! و « حزب‌ توده‌»! متهم‌ به‌ همکاری‌ با « انگلیس‌» می‌گردد. وبدین‌ سان‌ تنها آرزوی‌ جناب‌ سفیر و مقام‌ امریکایی‌ تحقق‌ می‌پذیرد!

...دومین‌ پاسخ‌ از « بیل‌ بلوک‌» سفیر انگلیس‌ در « دمشق‌» است‌ که‌ به اطلاع‌ رییس ‌بخش‌ شرقی‌ وزارت‌ خارجه‌ می‌رساند:

« سباعی رهبر اخوان‌ المسلمین‌ سوریه ‌است‌ و من‌ تصور نمی‌کنم‌ که‌ آنها بعنوان‌ یک‌ سازمان‌ اسلامی‌، از نفوذ خود، آنهم ‌بنفع‌ کفار و بر ضد یک‌ مؤمن‌ حقیقی‌ مانند کاشانی‌، استفاده‌ کنند. همین‌ نکته ‌تقریباً غیر ممکن‌ می‌سازد که‌ سباعی‌ کمکی‌ به‌ ما بنماید. موقعیت‌ و موضع ‌گیری‌ او، ایجاب‌ نمی‌کند که‌ ما به‌ او امیدی‌ داشته‌ باشیم‌. او یک‌ شخصیت‌ معروفی‌است‌ که‌ وقتی‌ سخنرانی‌ می‌کند، همه‌ مردم‌ را تحریک‌ می‌نماید. من‌ فکر نمی‌کنم‌ که‌ استفاده‌ از نفوذ او بنفع‌ بریتانیا، عملی‌ یا آسان‌ باشد. البته‌ ما با او بعنوان‌ یک ‌شخصیت‌ معروف‌ سوریه‌ تماس‌ علنی‌ گرفته‌ایم‌. ولی‌ او صریحاً نظر خود را نسبت ‌به‌ بریتانیا، چنین‌ بیان‌ نمود:

به‌ نظر ما انگلستان‌ در مقایسه‌ با دیگر کشورهای‌ غربی‌، « بهترین‌ در میان‌ یک ‌مجموعه‌ بدترین‌ها است‌...!»

بدین‌ ترتیب‌ یک‌ مسلمان‌ سوریه‌ای‌، بخاطر ایمان‌ و اعتقاد، نمی‌تواند حاضر شودکه‌ « بنفع‌ کفار» بر ضد یک‌ مؤمن‌ حقیقی‌ مانند آیت‌ الله‌ کاشانی‌ وارد میدان‌ شود...اما روشنفکر جماعت‌ اخته‌ غرب‌ زده‌ در میهن‌ او، برای‌ توجیه‌ شکست‌ سیاسی‌خود و یا برای‌ اجرای‌ اوامر اربابان‌ خارجی‌ و یا برای‌ خالی‌ نمودن‌ عقده‌های‌ روانی‌، بالاخره‌ بر ضد او قیام‌ کردند و آنچه‌ که‌ می‌توانستند، رذیلانه‌ وناجوانمردانه‌ بر ضد او انجام‌ دادند و اتهاماتی‌ را که‌ امروز اسناد بدست‌ آمده‌ نشان ‌می‌دهد که‌ خود آنها سزا وارترین‌ افراد بر آن‌ نوع‌ امور بودند، به‌ آیت‌ الله‌ کاشانی‌ نسبت‌ دادند، ولی‌ همانطور که‌ امام‌ یکبار فرمود، « خود زودتر سیلی‌ آنرا خوردند»!...

نعمت الله موسوی

منبع : http://khosroshahi.net/article/detail_art.php?artid=۲۵&flag=۱&merg=۱