جهانی شدن؛ آفت قرن بیست و یکم‏

جهانی شدن یک پدیده کاملا واقعی است؛ ولی زمان آن فرا رسیده که چالش های جهانی شدن برای نوع بشر مورد توجه قرار بگیرد. باید دانست که جهانی شدن به عنوان نیروی ویرانگری برای قرن بیست …

جهانی شدن یک پدیده کاملا واقعی است؛ ولی زمان آن فرا رسیده که چالش های جهانی شدن برای نوع بشر مورد توجه قرار بگیرد. باید دانست که جهانی شدن به عنوان نیروی ویرانگری برای قرن بیست و یکم ظاهر خواهد شد، چرا که معضل انرژی و محیط زیست تنها یکی از ابعاد منفی آن به شمار می آید. به اصطلاح جامعه باز جهانی باید با چالش های جهانی شدن و پتانسیل ویرانگر آن به مقابله برخیزد.

سیستم های اجتماعی کشورهای مختلف جهان در خلال فرایندهای طولانی مدتِ تطور اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی ساخته شده است و این سیستم ها از یک سو به انرژی و از سوی دیگر به زمین و محیط زیست پاک نیاز دارند. با مصرف بی رویه سوخت های فسیلی در جهان امروز و به دنبال آن گرمایش جهانی، گازهای گلخانه ای به تدریج طول زمان انباشته می شوند. انرژی های فسیلی طی مدت های بسیار مدیدی به وجود آمده اند ولی در آینده ای نزدیک اتمام خواهند یافت. ‏

مسئله گازهای گلخانه ای به بحران عظیمی برای کره زمین تبدیل شده است و از سوی دیگر سبک زندگی کنونی بیش از شش میلیارد مرد و زنی که کره زمین را آلوده می سازند، دشواری های زیست محیطی فراوانی را موجب شده است. از بین رفتن جنگل ها، افزایش سطح بیابان ها، کاهش میزان آبزیان، از بین رفتن گونه های نادر و رشد بی رویه کلانشهرها، نمونه های متعدد بهره گیری بیش از حد از محیط زیست را نشان می دهند. به نظر می رسد که با توجه به بهره برداری کنونی از منابع انرژی و محیط زیست، کره زمین نتواند در برابر سبک زندگی انسان های کنونی به بقای خود ادامه دهد. همین وضعیت، معمای بغرنج انرژی و محیط زیست را شکل می دهد.‏

از سوی دیگر ناگوار ترین مسئله این است که نیروهای قوی تری در نهاد بشر همانند محرک های اقتصادی سود و منفعت و حرص و طمع، به این معمای بغرنج دامن زده و وضعیت را دشوارتر می سازند. از سوی دیگر به نظر می رسد که چین و هند به عنوان پر جمعیت ترین کشورهای جهان می خواهند تا سبک زندگی غربی را اتخاذ کنند که در این صورت معضل مذکور به اوج خود می رسد. در واقع اگر جهان سوم تکه بزرگ تری از کیک را بخواهد در حالی که کشورهای ثروتمندتر نیز از بازتوزیع آن خودداری می کنند، مدیریت بحران انرژی دشوارتر نیز می شود و محیط زیست جهانی نیز از منازعه بر سر منابع کره زمین هر چه بیشتر لطمه خواهد دید.‏در این دورنما از جهانی شدن، شرارت اصلی را شرکت های چندملیتی مرتکب می شوند که به هر طریقی به دنبال حداکثر ساختن سود خود هستند. آزاد سازی های تجاری و باز کردن سیستم های مالی همگی از این تکاپوی حریصانه ناشی می شود. از آسیا، آمریکای لاتین، اروپای غربی و شرقی، آفریقا و آمریکای شمالی، گزارش های مشابهی مخابره می شود. تمدن به عنوان مانعی در برابر سوداگری برچیده می شود و مشترکات بشری به بالاترین پیشنهاد فروخته می شود.

استانداردهای اجتماعی و زیست محیطی رو به قهقرا قرار گرفته اند. شبکه های ایمنی برای فقرا در راستای سود فزاینده شرکت های چندملیتی جهانی از میان برداشته می شوند؛ و شرکت های چندملیتی و واردات سوبسیددار، به تدریج مزارع، فروشگاهها و کارخانه های کوچک را از صحنه حذف می کنند.

افزون براین، جهانی شدن سرمایه داری به فاجعه های زیست محیطی می انجامد؛ به واسطه سیاست های دیکته شده توسط بانک جهانی، صندوق بین المللی پول یا اقدام دولت ها از جانب شرکت های چندملیتی و دیگر منافع ثروتمندان، آلودگی، بدهی خارجی، تخریب محیط زیست و نابرابری همچنان رو به فزونی دارد.

جان اریک لِین

مترجم: ی .نعمتی