کمال گرایی از نوع مثبت

جست وجو برای بی نقص بودن و بهترینِ بهترین ها بودن از جمله خصوصیت افراد کمال طلب است آنها معمولا معیارهایی آرمانی یا بالاتر از حد معمول را ایده آل خود در نظر می گیرند و بسیار نیز متمایلند بدون اشتباه عمل کنند

جست‌وجو برای بی‌نقص بودن و بهترینِ بهترین‌ها بودن از جمله خصوصیت افراد کمال‌طلب است. آنها معمولا معیارهایی آرمانی یا بالاتر از حد معمول را ایده‌آل خود در نظر می‌گیرند و بسیار نیز متمایلند بدون اشتباه عمل کنند. آنان شاید تنها زمانی از خود به رضایت برسند که به مطلوب آرمانی موردنظر دست یابند یا تاییدی بر آن از جانب دیگران دریافت کنند. کمال‌گراها از کودکی به واسطه وجود والدینی زیاده‌خواه، قدرت‌طلب و آرمان خواه یا مربیانی این چنینی، نادرست تربیت یافته‌اند. این خصوصیت شکل‌گرفته، ممکن است در جوانی آنان را با مصائب بسیاری در زندگی مواجه سازد.

● ویژگی‌های افراد کمال‌گرا

جاه‌طلب و بلندپرواز هستند. اعتماد به نفس پایینی دارند. دائما در حال سرزنش و نقد خویش‌اند. آرمانگرای مطلق هستند و غالبا چیزی را خواهانند که ممکن است برای همیشه دست نیافتی باشد. فقط پیروزی و برنده شدن برای آنها ارزش است و شکست هیچ مفهومی در خزانه رفتاری آنها ندارد. پیروزی را باید به هر طریق ممکن ،چه درست چه غلط، بدست آورند. از شکست و ناامیدی وحشت دارند و عدم موفقیت را مترادف با نابودی شخصیت و ارزش خود تلقی می‌کنند. پس از شکست یا بازنده شدن، به شدت امید خود را از دست می‌دهند، احساس افسردگی می‌کنند و تا مدتها ممکن است از ترس شکستی دیگر، سراغ فعالیت دیگری نروند. معمولا ناراضی هستند و این عدم رضایت به قدری است که حتی اگر دستاورد فعالیت شان بهتر از دیگران هم باشد باز به دنبال چیزی برتر از آن هستند و هیچ‌گاه احساس پیروزی نمی‌کنند.

● کمال‌گرایی از نوع منفی

روان شناسان از دو نوع کمال‌گرایی صحبت می‌کنند: کمال‌گرایی مثبت و کمال‌گرایی منفی. آنان معتقدند آنچه در بسیاری از افراد تحت عنوان کمال‌گرایی یاد می‌شود کمال‌گرایی از نوع منفی است. در این نوع از کمال‌گرایی، فرد به دنبال بی‌نقص و کامل بودن در همه زمینه‌ها بوده و بیش از حد نگران ارزیابی و قضاوت‌های منفی دیگران است و با نادیده گرفتن خود واقعی خویش و آرمانی کردن افراطی آن در نظر خود و دیگران، به طرق مختلف تحت استرس و فشار روانی قرار می‌گیرد. چنین فردی ممکن است با بسیاری از مشکلات روانی چون اضطراب، افسردگی، بدخلقی، افکار خودکشی و... یا مشکلات جسمانی مثل ضعف سیستم ایمنی، بیماری‌های قلبی و عروقی، کلیوی، کبدی و... دست و پنجه نرم کند. اعتقاد به برترین بودن، یک تفکر غلط است و لطمات عدیده‌ای را بر فرد وارد می‌کند.در قطب مقابل کمال‌گرایی منفی، کمال‌گرایی مثبت قرار دارد که فرد می‌تواند با ایده‌آل گرایی درست و بجا و بر اساس تجارب بدست آمده، احساسات مثبتی در خود شکل دهد و به نتایج خوشایندی نیز دست یابد.

● کمال‌گرای مثبت باشید

اگر می‌خواهید یک کمال‌گرای کال ونرسیده باشید، همان بِه، که دو دستی بر خودآرمانی غیر واقعی تان بچسبید، اما اگر خواهان کمال‌گرایی شیرین و رسیده اید باید سعی کنید یک کمال‌گرای مثبت باشید. درکمال گرایی مثبت، فرد خود واقعی‌اش را می‌شناسد و انتظار آرمانی و به دور از حقیقت از خویش ندارد و برای بهتر کارکردن و بهتر بودن در حد توان، کوشش می‌کند. یک کمال‌گرای مثبت از تلاش زیاد لذت می‌برد و برای انجام بهترین عمل تا بدان جایی که می‌تواند سعی کرده اما هیچ گاه کار و کوشش بیش از حد را به خود تحمیل نمی کند. اکثر اوقات از نتایج فعالیت‌های خویش راضی است و احساس رضایت و موفقیت می‌کند. انگیزه فعالیت و حس رقابت سالم در کمال‌گرایان مثبت بسیار مشهود است و اغلب با انتخاب اهداف بلندمدت، پرتوان و با اعتماد به نفسی بسیار بر صحنه عمل وارد می‌شوند و فعالیت موردنظر خود را انجام می‌دهند. انتقادپذیر هستند؛ بدون هیچ هراسی و با رویی گشاده از نقدها و اظهارنظر دیگران استقبال می‌کنند و در صورت لزوم نیز پیشنهادات مناسب را می‌پذیرند و در پیشبرد بهتر اهداف خود، از آنها بهره می‌گیرند. شکست‌ناپذیر هستند و معتقدند با سعی و تلاش مجدد می‌توانند موفق شوند. خلاصه آنکه پیروزی ازآن کسانی است که در زمین کمال‌گرایی مثبت توپ می‌زنند. پزشکان حاذق، مهندسان نمونه، وکلای مجرب، مدیران موفق و... از جمله این افراد هستند. ازدواج‌های موفق و خانواده‌های به‌سامان نیز در این گروه از افراد بسیار قابل مشاهده است.

● از کمال‌گرایی منفی به کمال‌گرایی مثبت

افراد کمال‌گرای منفی برای شروع انجام هر فعالیتی (شغل، ازدواج، روابط اجتماعی و... )، ملاک‌های سختی را برای خود در نظر می‌گیرند و گمان می‌کنند همان گونه که فکر می‌کنند باید بهترین و نمونه باشند، انتخاب هایشان نیز باید کامل و برترین باشد. کمالگراها به قدری بر عقاید و باورهای خود پایبند و وفادارند که نادیده گرفتن هر یک از آنها امری محال است. از آنجایی که ایده‌آل کاملی در جهان وجود ندارد، این حس کامل بودن، مشکلاتی را فراروی آنان قرار می‌دهد، موفقیت این افراد به خاطر سختگیری بسیار به تعویق می‌افتد یا آن که با شکست مواجه شده و منجر به خستگی و بیزاری می‌شود. برای پرهیز از مصائب کمال‌گرایی منفی توصیه می‌شود این افراد به روان شناس مراجعه نمایند و با واکاوی علت این رفتار و انجام تمرینات مختلف، در جهت کاهش این خصلت منفی گام برداشته و بُعد مثبت این خصلت را پویا و فعال سازند.

نسرین صفری