طرح بهینه نمودن فعالیت شرکت های تعاونی سهام عدالت و شرکت های سرمایه گذاری استانی

طرح سهام عدالت بدون شک یکی از بزرگترین برنامه‌های اقتصادی – اجتماعی بعد از انقلاب اسلامی است. این طرح با هدف تسریع در خصوصی‌سازی ودستیابی به عدالت اقتصادی، تغییر مالکیت و مدیریت …

طرح سهام عدالت بدون شک یکی از بزرگترین برنامه‌های اقتصادی – اجتماعی بعد از انقلاب اسلامی است. این طرح با هدف تسریع در خصوصی‌سازی ودستیابی به عدالت اقتصادی، تغییر مالکیت و مدیریت بخش عمده‌ای از شرکت‌های دولتی را مدنظر دارد. با توجه به اینکه شرکت‌های دولتی درصد قابل توجهی از تولید ناخالص داخلی ایران را در دست دارند، هرگونه نوسان، کاهش یا افزایش عملکرد این شرکت‌ها، کل اقتصاد کشور را شدیداً تحت تأثیر قرار خواهد داد. از طرف دیگر نتایج این طرح لایه‌های مختلف اجتماعی کشور (حدود ۲۰ میلیون نفر) را نیز متأثر می‌سازد و دستیابی به عدالت اقتصادی و رشد فرهنگ سرمایه‌گذاری از مهمترین اهداف آن عنوان می‌شود. این موارد نشان‌دهنده اهمیت بسیار بالای این طرح است. جهت اجرای موثر چنین طرح‌بزرگ و به منظور رهایی از تبعات و آثار منفی احتمالی آن لازم است که یک چارچوب منطقی، علمی و سیستماتیک برای آن، تعریف گردیده و اشکالات موجود رفع گردد.

عدم وجود برنامه‌ریزی همه جانبه و برنامه زمانبدی در طرح سهام عدالت از نقیصه‌های این طرح است. برای اجرای موفق این طرح باید در سطوح مختلف اجرایی، سیاستگذاری و مدیریتی کشور عزم جدی شکل گیرد . برای آنکه مشکلات کمتری در حین اجرای طرح سهام عدالت روی دهد باید نسبت به پیش‌بینی کامل تنظیم قوانین و مقررات پرداخت، این قوانین حوزه‌های وسیعی را در برمی‌گیرد. باید در تعریف نقش هریک از نهادها، سازمان‌ها و بازیگران مختلف این عرصه دقت کافی صورت گیرد و وزارتخانه ای تشکیل گردیده و تولیت تمام امور مرتبط با خصوصی‌سازی و واگذاری سهام عدالت را برعهده گیرد.

تهیه لیست شرکت‌های مشمول طرح و اعلام اطلاعات آنها، شفاف سازی اطلاعات مربوط به شرکت‌ها (از قبیل اطلاعات مالی، وضعیت اشتغال و سایر اطلاعات مربوطه)،اجرای موفقیت آمیز شناسایی مشمولین طرح، نحوه قیمت‌گذاری شرکت‌های مشمول طرح و نحوه توزیع سهام بین شهروندان به خصوص در مناطق دورافتاده که بخش عمده‌ای از مخاطبین این طرح را تشکیل می‌دهند از مهمترین چالش‌ها و نکات قابل تامل اجرایی پیش‌روی طرح می‌باشد.

موضوع ماهیت و وظایف شرکت کارگزاری سهام عدالت، محوری‌ترین موضوع در طرح سهام عدالت است . شرکت کارگزاری عدالت خود مجموعه بسیاربسیار بزرگی خواهد بود که این امر سبب خواهد شد تا مدیریت صحیح و مناسب آن با چالش‌های فراوانی روبرو شود. همچنین هر یک از شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی (یا تعاونی استانی براساس طرح مصوب قبلی) بخش بزرگی از اقتصاد کشور را در دست خواهند داشت واقدامات انحصارگرایانه آنها دوراز تصور نیست. باتوجه به عدم توانایی ذاتی شرکت‌های سرمایه گذاری در امر مشارکت در بازسازی شرکت‌های واگذار شده این نگرانی وجود دارد که شرکت‌های تعاونی ویا سرمایه‌گذاری توانایی ذاتی چنین کاری را نداشته باشند. احتمالاً برای مدیریت حرفه‌ای شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی با مشکل کمبود نیروی متخصص روبرو خواهیم بود. در نظر گرفتن برنامه‌هایی برای رفع این نقیصه ضروری به نظر می‌رسد. انتخاب سیاسی برخی مدیران شرکت‌های سرمایه‌گذری نیز از سوی دولت بعضاً مشکلات و بدبینی‌هایی را نزد سهامداران و مدیران شرکت‌ها ایجاد خواهد نمود که باید از آن پرهیز کرد. در اجرای طرح سهام عدالت باید از انتقال قدرت ومدیریت بنگاه‌ها به گروهی خاص اجتناب شود زیرا این امر شرایطی برای فساد و توزیع رانت فراهم می‌آورد. انتصاب مدیران باید براساس توانمندی و تخصص صورت پذیرد.

نظر باینکه بخش‌های بزرگی از دولت از آن جدا می‌شود، مهندسی مجدد دولت به منظور طراحی مجدد و کوچک‌سازی آن،اجتناب‌ناپذیر خواهد بود و باید یک کمیته کوچک‌سازی دولت و طراحی مجدد آن تشکیل شود.

تهیه و تدوین: سیمین وظیفه شناس