ترافیک

نیاز به حمل و نقل , به تاریخ تمدن بر می گردد اولین یا ابتدایی ترین تسهیلات حمل و نقل , گذرگاههایی بودند که از طریق باز کردن مسیر , در جنگل ها ساخته شدند

● تاریخچه حمل و نقل و ترافیک:

نیاز به حمل و نقل ، به تاریخ تمدن بر می گردد . اولین یا ابتدایی ترین تسهیلات حمل و نقل ، گذرگاههایی بودند که از طریق باز کردن مسیر ، در جنگل ها ساخته شدند . و نیزبرای عبور حیوانات اهلی راه ها عریض تر و بهتر گردیدند . با اختراع چرخ و استفاده از آن راه سازی پیشرفت کرد . اکثر راه های اولیه به واسطه رومیها ساخته شد . تا قرن هفده و هجده روشهای راه سازی رومیان در بسیاری از کشورها و به ویژه اروپا ، مورد استفاده قرار گرفت . اولین اصول راه سازی مدرن بوسیله Telford Macadam و Tri saguet توسعه یافت . این افراد روشهای سنتی راه را بهبود بخشیدند . در سال ۱۸۸۵م با اختراع موتور درون سوز بنزینی به وسیله Dimler و Benz ، چهره کلی حمل و نقل دگرگون گردید . در سالهای ۱۹۳۰ تا ۱۹۴۰ ، طرح هندسی و سازه ای راه اهمیت ویژه ای یافت و تحقیقات زیادی در این زمینه صورت گرفت و مهندسی راه به عنوان یکی از مواد درسی در دانشگاهها مطرح گردید .با رشد سریع شهرها و ترافیک در جاده ها و همچنین افزایش سرعت ، مسئله تراکم و تصادفات مطرح گردید . بدین ترتیب مسائل ترافیک و جاده ها ، با همه پیچیدگی های آن مورد توجه واقع شدند . این مسائل شامل ارتباط داخلی طبیعت شهر و قوانین فیزیکی زمان ، فاصله و حرکت می گردیدند . بنا براین موضوع جدید مهندسی ترافیک به وجود آمد ، که بر مطالعه و اصلاح عملکرد ترافیک در شبکه جاده ها ، تقاطع ها و پایانه ها تاکید دارد . در سال ۱۸۵۰ چهار شهر با جمعیت بیش از یک میلیون نفر در جهان وجود داشت . در سال ۱۹۵۰ ، در حدود صد شهر با این جمعیت وجود داشته ، ولی با نهایت تعجب در سال ۲۰۰۰ این تعداد به بیش از هزار شهر رسید . بدین ترتیب در دهه های اخیر، مهندسی ترافیک و بخصوص مهندسی ترافیک شهری ، اهمیت ویژه ای یافت . ۱۰۷ سال پیش وقتی اولین اتومبیل وارد ایران شد موجی از شادی و سرور را دربین مردم برانگیخت. این ماشین که سوخت آن نفت بود و در موقع حرکت دود زیادی می کرد توسط مردم به ماشین دودی یا ارابه دودی تغییر نام داده شد. مردم براین باور بودند که این وسیله چهارچرخ می تواند موجب رفاه وآسایش در جامعه شود اما هرگز این تصور را در ذهن خود راه نمی دادند که این وسیله روزی زندگی کردن را برای آنها سخت کند.

با شروع شهرسازی به صورت مدرن در سال۱۳۰۰ رفته رفته واردات ماشین به ایران افزایش یافت و پس از آن نیز یعنی در سال ۱۳۲۶ اولین کارخانه اتومبیل سازی در ایران تولیدات خود را روانه بازار کرد.

در همان سال های اوایل بود که برای کاهش عوارض و مضرات آن ماشین ها ، قوانین و مقررات مختلفی وضع شد به طوری که ۸۷ سال پیش یعنی در آبان ماه سال ۱۲۹۸ به دنبال وقوع دو حادثه تصادف درتهران کمیسیونی در وزارت کشور اولین نظامنامه یا آئین نامه رانندگی را تدوین کرد.

این کمیسیون دستور به کارگیری ماموران راهنمایی ورانندگی در تهران و شمیران را صادر کرد وهمچنین دستور داد که تنها پس از معاینه اتومبیل به صاحبان آن گواهینامه داده شود.

با وجود این سابقه طولانی کمتر کسی احتمال می داد که روزی شاهد کم توجهی به قوانین راهنمایی ورانندگی درکشور باشیم واین کم توجهی در جامعه فراگیر شود.

دکتر محمود حسابی دانشمند فقید ایرانی درسال ۱۳۴۸ توصیه هایی برای عبور و مرور خودروها ارائه کرده بود که تا به امروز مورد کم اعتنایی مسئولان و فرهنگ سازان قرار گرفته است.

وی در مقاله خود تحت عنوان” مشکلی به نام مشکل رانندگی درتهران “ به عدم رعایت قوانین آئین نامه توسط رانندگان اشاره کرد.

اجرای قوانین و مقررات و نظارت برآن امری اجتناب نا پذیر ولازمه آسودگی واطمینان خاطر برای سفرهای درون شهری و بین شهری است اما امروز پس از گذشت۳۷ سال از انتشار آن توصیه ها شاهد صدور روزانه ۹۰ هزار قبض جریمه برای رانندگان متخلف هستیم.

هم اکنون بیش ازشش میلیون خودرو درکشور تردد می کنند که بیش از سه میلیون و ۲۰۰ دستگاه از آن در تهران تردد دارند. گرچه این تعداد خودرودرمقایسه با کشورهای توسعه یافته همچون انگلستان با بیش از ۲۶ میلیون خودرو ناچیز است اما وضعیت حمل ونقل واجرای مقررات آئین نامه در ایران در منطقه خاورمیانه بعد از احتساب افغانستان وعراق جنگ زده در پایین ترین رتبه قرار دارد.

● تعریف ترافیک:

ترافیک یک واژه شناخته شده بین المللی است و در قوانین به مجموعه عبور و مرور وسائط نقلیه و اشخاص و حیوانات در راهها اطلاق می گردد .ترافیک از سه عامل تشکیل می شود این عوامل عبارتند از : انسان ، راه ، وسیله نقلیه .چنانچه هر یک از عوامل سه گانه نباشد اصولا مساله ای بنام ترافیک وجود نخواهد داشت . بررسیها نشان داده است که بهترین راه کنترل ترافیک و به مفهوم دیگر به حداقل رسانیدن ضرر و زیان ناشی از آن ، استفاده از سه گروه عواملی است که شاید بتوان آنها را به صورت سه نوع راه جهت بهبود ترافیک بیمار در این جامعه تجویز نمود که این عوامل عبارتند از :

۱. مهندسی ترافیک

۲. اجرای مقررات

۳. آموزش در مهندسی ترافیک ،

راهها و تقاطع ها به منظور سهولت عبور و مرور یا مرمت احداث می گردند.

● علت ایجاد ترافیک:

ترافیک هم مانند عوارض یک معادله تک مجهولی نیست که با برخوردی یک بعدی بتوان آن را حل کرد .در یک دسته بندی کلی علل ایجاد ترافیک تهران را در۵ بند می توان مورد بررسی قرار داد .ارزان بودن بنزین ،کمبود شبکه های بزرگراهی درون شهری ،کمبود شبکه حمل و نقل ریلی (مترو) ،هوشمند نبودن ترافیک و عدم وجود تسهیلات در نقاط گوناگون شهر .

در مورد موضوع اول می توان اینگونه توضییخ داد که ارزان بودن بنزین موجب می شود تا صاحبان خودروهای شهری تشویق شوند تا برای تردد در شهر از خودروهای تحت تملک خود استفاده کنند در حالی که آنان برای هرموردی مجبور نیستند اتومبیل هایشان را از پارکینگ منازل خود به سطح خیابان های شهر هدایت کنند .یا از سوی دیگر کمبود بزرگراهها نیز مشکل ساز می شود .

به موجب طرحی که برای تهران تهیه شده این شهر باید ۶۰۰ کیلومتر بزرگراه داشته باشد این در حالی است که تهران تنها ۳۰۰ کیلومتر بزرگراه دارد .کمبود این شبکه های بزرگراهی نیز به تشدید مشکل ترافیک تهران کمک می کند .

بحث شبکه حمل و نقل ریلی نیز در به وجود آمدن ترافیک اهمیت فوق العاده ای دارد.

در حال حاضر تنها دو خط مترو در تهران مورد بهره برداری قرار گرفته است درحالی که در شهری مانند مادرید که نصف جمعیت تهران را دارد ۱۷ خط مترو وجود دارد که تمام شهر را پوشش می دهد .در مورد شبکه حمل و نقل عمومی مانند اتوبوس نیز نقص هایی وجود دارد که به شدت گرفتن بحران ترافیک کمک می کند .این نکته را نیز نباید از یاد برد که لجام گسیختگی ترافیک و عدم هدایت صحیح آن در تشدید این معضل کنونی کلان شهرهای کشور و به خصوص تهران بسیار موثر است .هوشمند بودن به این مفهوم است که به کمک اطلاعات ترافیکی رانندگان خودروهای شخصی را مطلع کرد که از کدام معابر برای تردد استفاده کنند ..هوشمند کردن چراغ های راهنمایی نیز در بحث هوشمند کردن ترافیک باید مورد توجه خاص قرار گیرد . دادن موج سبز که در دنیا نیز مرسوم است به خوبی این شرایط را به وجود می آورد که حرکت اتومبیل ها در بین چهارراهها منطقی شود زیرا هنگامی که یک خودرو از یک چراغ سبز عبور می کند در مواجه با چهار راه بعدی باچراغ قرمز روبرو می شود . به این شکل در وقت او صرفه جویی می شود .

نابسامانی در توزیع امکانات در نقاط گوناگون شهر هم علت دیگر ایجاد ترافیک به شمار می آید .در کشورهای توسعه یافته تمام نیازهای شهروندان در نقاط گوناگون شهر ایجاد شده است .این امکانات شامل فروشگاهها ، مراکز اداری ،مراکز درمانی و مراکز آموزشی می شود .به این طریق در دسترس بودن امکانات اولیه مورد نیاز شهروندان میزان سفرهای درون شهری آنان را کاهش می دهد و به تبع آن از بار ترافیکی شهر کم می کند .برای نمونه در شهر تهران تعداد مدارس به شکل صحیحی تقسیم نشده است .. در تهران ۳۰ درصد سفرهای درون شهری به موضوع آموزش مربوط می شود .برای حل مشکل ترافیک تهران نیز باید این ۵ عامل حل شود .

متولی حل این موضوعات نیز شهرداری است .اما نظام اداری کشور اجازه نمی دهد که شهرداری به عنوان نهاد مسئول درپی حل این بحران برآید .

به دلیل آنکه شهرداری اختیارات کامل را ندارد ،قدرت مانور کمی هم پیدا می کند .ولی در شهرهای پیشرفته دنیا قدرت تصمیم گیری زیادی به شهرداری ها واگذار شده این در حالی است که در ایران حتی شهرداری منابع درآمدی کافی نیز ندارد .

اما تفکر مرکز گرایی یا سانترالیسم موجب در ایران که میان گردانندگان نظام به وجود آمده موجب شده تا این اختیارات به شهرداری واگذار نشود.

● علت افزایش ترافیک:

ترافیک تهران امسال نسبت به سال گذشته بدتر شد ودلیل آن را تولید بیش ازحد اتومبیل،از رده خارج نکردن ماشین های فرسوده ،تردد بیش از اندازه خودروهای تک سرنشین و رعایت نکردن قوانین توسط همشهریان می داند. بیشترین مشکل مربوط به محل پارک خودرو است. هر روز تعداد زیادی اتومبیل تولید می شود و در این باره هیچگونه فرهنگ سازی صورت نمی گیرد.تعداد ماموران راهنمایی و رانندگی نیز برای کنترل بهتر خیابانها کم است. نامناسب بودن برخی معابرو رعایت نکردن قوانیین توسط رانندگان مخصوصا موتور سواران می داند.

نحوه نادرست استفاده افراد از خودرو از جمله دلایلی است که ترافیک را افزایش می دهد.شهروندان برای هر کار کوچکی با خودروهای شخصی خود ازاین نقطه شهر به نقطه دیگر می روند،درحالی که هم اکنون با به وجود آمدن شهر الکترونیک می توان بسیاری از کار ها را بدون انجام این سفرها انجام داد. برخی عادت های بد شهروندان مانند گشت زدن های بی هدف درشهر نیز از دیگردلایل افزایش ترافیک است، تصریح می کند: مساله دیگری که دراین زمینه وجود دارد، وضعیت بد حمل ونقل عمومی درگذشته است که باعث شده شهروندان علاقه چندانی به استفاده از وسایل حمل ونقل عمومی نداشته باشند، اما هم اکنون با گسترش مترو وخطوط BRT وافزایش ناوگان تاکسیرانی این وضعیت نسبت به سال های اخیر بهتر شده است ومردم می توانند به طورمثال به سرعت وبا هزینه کردن فقط ۲۰ تومان با استفاده از خطوط BRT از شرق به غرب تهران سفر کنند.مشاوره معاون حمل ونقل وترافیک شهردار تهران: البته برای استفاده از حمل و نقل عمومی توسط شهروندان باید فرهنگ سازی شود، که این مساله زمانبر است. افزایش بی رویه تعداد خودرو ،رانندگان وسفرهای درون شهری به صورت روزانه،۳ مولفه ای است: اگر روند این ۳ مولفه منطقی شود زمانی ترافیک تهران تعریف منطقی پیدا می کند،که مردم سفرهای غیر ضروری خود را کاهش بدهند.

همچنین در مورد میزان ظرفیت خیابان های تهران می گوید: هر خودرو نیاز به ۶۰ تا ۵۰ متر مربع فضا دارد که باتوجه به این موضوع هم اکنون از ۳برابر ظرفیت معابر موجود تهران استفاده می شود.

● هدف مدیریت ترافیک:

اهداف مدیریت ترافیک به طور کلی هدف مدیریت ترافیک ، استفاده بهینه از شبکه های راه های ارتباطی موجود و افزایش ایمنی راه ها ست . این هدف باید تا حد ممکن بدون لطمه زدن به محیط زیست تحقق یابد . به عبارت دیگر مدیریت ترافیک ، استفاده از امکانات موجود ، افزایش بهره وری آنها و حفظ منافع عمومی مربوط به شبکه راههای ارتباطی است . اقدامات مربوط به اعمال مدیریت ترافیک شهری ، به نوع ترافیک بستگی دارد . برای مثال ، اقدامات مربوط به اعمال مدیریت برای تسهیلات مربوط به عابران پیاده ، دوچرخه سوارها و یا وسایط نقلیه سنگین با یکدیگر متفاوت است . همیشه اشکالاتی در هماهنگی بین این اقدامات وجود دارد و بندرت می توان طرحی تهیه کرد که درتمامی جوانب فقط سود داشته باشد . به عنوان مثال افزایش فضای سبز پیاده رو که در تقویت روحیه افراد مسن و معلول بسیار مفید است ، ممکن است سبب کاهش سطح لازم برای عبور عابران پیاده شود .اصولا طرحهای مدیریت ترافیکی با توجه به انواع مختلف جاده ها و نیازهای گوناگون مردم با یکدیگر متفاوت است . و نیز طرح هر موضوع ترافیکی با طرح همین موضوع در جایی دیگر و یا در زمانی دیگر ممکن است یکسان نباشد .

● اقدامات مدیریت ترافیک:

به طور خلاصه ، مهمترین اقدامات مدیریت ترافیک به شرح زیر است :

۱. اجرای سریع و کم خرج طرح

۲. بهبود بهره وری تسهیلات و امکانات موجود با در نظر گرفتن نیاز های مختلف استفاده کنندگان از جاده ها .

۳. افزایش ایمنی راه ها و یا حد اقل جلوگیری از کاهش ایمنی آنها .

۴. حفاظت از آلودگی محیط شهری تا حد ممکن .

● روش های مدیریت ترافیک:

روش های مختلفی برای طراحی و اعمال مدیریت ترافیک در شهرها وجود دارد . متداول ترین این روشها که در یک طرح جامع مدیریت ترافیکی شهری استفاده می شود ، شامل موارد زیر است :

۱. حفظ امنیت عبور عابران پیاده ( گذرگاهی - ایجاد نرده های محافظ - جزایر ترافیکی )

۲. کنترل پارک های خیابانی و طرح استفاده بهینه از پارکینگ ها

۳. اقدامات مربوط به ساخت پیاده روها

۴. اقدامات مربوط به حق تقدم عبور اتوبوس ها

۵. وضع قوانین مربوط به دوچرخه سواری

۶. وضع قوانین مربوط به کامیون ها ( راه های کامیون رو و پارکینگ های آن )

۷. طرح آرام سازی ترافیک

۸. کنترل بهبود وضعیت تقاطع ها ( جزایر ترافیکی - کنترل حق تقدم - ایجاد راه های گردش به راست - ایجاد میادین - نصب تابلوهای علایم )

۹. هماهنگی بین چراغ های راهنمایی

۱۰. ایجاد محدودیت عبور

۱۱. یک طرفه کردن خیابان ها

۱۲. رنگ کردن خیابان ها ( خط کشی ، آسفالت رنگی )

● بهترین راه حل ترافیک:

بهترین راه حل این معضل اجتماعی - اقتصادی - فرهنگی آموزش فرهنگ ترافیک است . آموزش ترافیک بصورت بنیادی و فرهنگی بهتراست از گروههای سنی پایین و از سطوح کودکستان و دبستان وسپس مدارس راهنمائی و دبیرستان شروع شود تا این فرهنگ از کودکی در خمیر نسل آینده حک شود . علاوه بر انسان که اولین عنصر تشکیل دهنده ترافیک است با عامل دیگری روبرو هستیم و آن راننده است که باید فرهنگ استفاده از وسیله نقلیه خود و کاربرد آنرا بخوبی بداند و بشناسیم تا بتواند بصورتی رانندگی کند که خود انتظار دارد دیگران رانندگی کنند .باید توجه داشت که آموزش باید بطور مداوم و مستمر برای این گروه از رانندگان که نقش بسیار حساسی را در ترافیک شهرها بعهده دارند انجام بشود . جاده ها و راههای ما باید با تکیه بر اصول مهندسی ترافیک طراحی و احداث شود .و از کیفیت ایمنی و ضریب اطمینان مطلوب برخوردار و به علامات شناخته شده بین المللی مجهز باشند نه علائم دیگر .

● نحوه اموزش ترافیک:

نحوه آموزش ترافیک : بطور کلی ما در زمینه آموزش ترافیک فقر فرهنگی داریم . و ما اغلب نمی دانیم که ابزار ترافیک جزء اموال عمومی است یا شخصی . و هنوز نمی دانیم که اینهمه علائم نصب شده در خیابان ها برای تزئین نیستند . هنوز نحوه استفاده صحیح از بوق ، چراغ ، چراغ راهنما را نمی دانیم تا چه رسد به نحوه استفاده از کمربند ایمنی .

● فرهنگ سازی ترافیک:

نخستین روش برای ایجاد فرهنگ ترافیک در سطح این شهر باید توسط مسئولان انجام شود، اظهار داشت: در حال حاضر ترافیک یکی از مشکلات شهرنشینی است، در واقع ترافیک به طور عام به معنی رفت و آمد مردم از طریق شبکه راه‌های کشور برای نیاز‌های روزانه آنان است.

وی عامل اصلی ایجاد ترافیک را فعالیتی غیر از رفت و آمد ضروری مردم دانست و ادامه داد: برای فرهنگ‌سازی در زمینه ترافیک شهر باید این کار از خود مسئولان آغاز شود و تمام مسئولان در این راستا‌ همکاری کنند.

مشاور عالی کمیته پژوهشی پلیس راهبر کل کشور افزود: برآورده نشدن نیازهای مردم در برنامه‌ریزی‌های شهری و سکنی دادن مردم در یک محل در کلانشهرها از دلایل اصلی ایجاد ترافیک در سطح شهر است. مردم با برنامه‌ریزی برای سفرهای درون شهری نقش مهمی در ایجاد ترافیک دارند اما می‌توان با آگاهی دادن به آنان در مورد استفاده بهینه از وقت، انرژی، سوخت و تاثیر مردم در افزایش ترافیک و آلودگی شهر، باعث کاهش ترافیک شد. اجرای طرح محدودیت ترافیک در شهر را یکی از اقدامات مسئولان برای نهادینه کردن فرهنگ ترافیک دانست این طرح تنها در تهران اجرا شده و نقش زیادی در کاهش ترافیک این شهر داشته است. در کشور کمبودهای زیادی در زمینه مدیریت شهری دیده می‌شود همچنین فاصله بسیار زیاد بین محل زندگی افراد با محل کار آنان مردم کشور ما گرایش شدیدی به استفاده از وسایل شخصی دارند و ترجیح می‌دهند به جای استفاده از وسایل حمل ونقل عمومی از خودرو شخصی استفاده کنند.

● ارتباط قطع برق با ترافیک:

اگرچه برخی مسوولان تصورشان بر این است که خاموشی‌های گسترده و متناوب برق فقط زندگی شبانه افراد را با مشکل مواجه می‌کند، اما آمارهای مستند از شهر تهران حاکی است قطع برق طی سه ماه گذشته ترافیک و امنیت تردد در خیابان‌ها را به شدت تحت تاثیر قرار داده است.

گزارش‌های ثبت شده در پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ نشان می‌دهد قطعی برق در سه ماه اخیر باعث شده آمار کشته‌شدگان و مجروحان تصادف شهری در تهران ۲۰درصد و تعداد تصادفات نیز ۳۰درصد افزایش پیدا کند.رییس پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ در این باره می‌گوید: شرایط در تهران به گونه‌ای است که امنیت در زمان قطعی برق کم می‌شود و تاریکی خیابان‌ها سلامت و تسهیل در عبور و مرور را تهدید می‌کند. وی با تاکید بر اینکه قطع شدن برق در سطح شهر که قطعی برق معابر را در پی دارد دلیل رشد تصادف‌های تهران است و با اعلام ۳۶درصد رشد تصادفات خسارتی و افزایش ۲۰درصدی کشته و مجروح در تهران که رقم قابل ملاحظه‌ای است، خطرات بیشتری را برای تهران پیش‌بینی می‌کند. با قطعی برق در معابر عمومی و خاموش شدن چراغ‌های راهنمایی و رانندگی، آشفتگی در خیابان‌ها ایجاد می‌شود که به تبع آن نیروی انسانی در پلیس راهنمایی و رانندگی نقش و کارکرد ابزار و تجهیزات فنی را عهده‌دار می‌شود. «با توجه به پیشرفت تکنولوژی و فن‌آوری جدید نباید همچون انسان‌های نخستین عمل کرد. به طور قطع راهنمایی و رانندگی نیز مثل تمام ارگان‌ها از فن‌آوری‌های جدید استفاده می‌کند. از آنجا که انرژی برق منبع حرکتی تمام فن‌آوری‌ها است و چراغ‌های راهنمایی و رانندگی نیز از انرژی برق تغذیه می‌شوند، بنابراین با قطع برق از چرخه فعالیت خارج می‌شوند. در این لحظه آشفتگی ترافیکی داریم و باید از نیروی انسانی بهره ببریم.»

● جایگاه دوچرخه و موتور در ترافیک:

امروزه در مدیریت ترافیک شهری دوچرخه نقش مهمی دارد. امتیاز استفاده از دوچرخه بر همه ما آشکار است. دوچرخه نسبت به وسابل نقلیه دیگر ارزان تر است و نیازی به سوخت ندارد. آلودگی صوتی و زیست محیطی ندارد. فضای کمی اشغال می کند و تعمیر و نگهداری آن آسان است و در صورتی که عمومیت یابد گامی در راه بهبود سلامت جسمی جامعه است. به علاوه اینکه طیف سنی وسیعی را شامل می شود و حوادث ان کم خطرتر است.

کپنهاگ پایتخت دانمارک از نظر شدت استفاده از دوچرخه جایگاه ویژه ای دارد تا اندازه ای که می توان آن را پایتخت دوچرخه سواران نامید. از کتاب زندگی جدید شهری (New City Life) اثر یان گل (Jan Gehl) و همکارانش چند تصویر جالب از رواج استفاده از دوچرخه در این شهر را انتخاب کرده ام. در این تصاویر طیف های مختلفی از شهروندان از زنان، مردان و کودکان و از طبقات شغلی مختلف دیده می شوند. استفاده از دوچرخه در کپنهاگ به اندازه ای است که در ساعات اوج آن ظرفیت مسیرهای ویژه کافی نیست و تعریض آنها در بعضی قسمتها در دستور کار مدیریت شهر قرار گرفته است. ترافیک و آلودگی هوا از مشکلات اصلی شهر تهران است. گهگاهی می شنویم که برای حل بخشی از این مشکل دوچرخه مورد توجه قرار می گیرد و حتی مسیر ویژه دوچرخه نیز در مسافت محدودی ساخته شده است. که نمونه آن مسیری است در بلوار کشاورز. گذشته از اینکه مسیر بلوار کشاورز بی استفاده است و در حد یک اقدام نمایش باقی مانده است ، دوچرخه نقشی در رفت آمد روزانه شهروندان ندارد و بیشتر یک تفریحا ورزش است. حضور کم رنگ دوچرخه در شهر دلایل اجتماعی، طبیعی و کالبدی دارد که نقش دلایل کالبدی و طبیعی مهم تر است. تهران کلانشهر بزرگی است که بر دامنه جنوبی کوه های البرز گسترش یافته است. اختلاف ارتفاع جنوب تا شمال شهر حدود ۶۰۰ متر است و این امر استفاده از دوچرخه را در راستای شمالی- جنوبی مشکل می کند. نحوه پراکندگی کاربری در سطح شهر و بویژه مهاجرت کاربریهای اداری و خدماتی سطح بالا به ناحیه شمالی شهر به شدت این مسأله می افزاید. بدلیل مختصات جغرافیایی خاص نبود تسهیلات لازم از قبیل مسیر ویژه دوچرخه دارای اهمیت کمتری است. اما در مقابل از لحاظ شرایط آب و هوایی به غیر از مدت کوتاهی در تابستان و زمستان در بقیه اوقات سال دما و میزان رطوبت در تهران مانعی برای دوچرخه سواری نیست. در عین حال برای افرادی که محل کار و زندگی آنها نزدیک است دوچرخه می تواند وسیله ای مطلوب باشد که در این زمینه نیازمند کار فرهنگی هستیم. اما می توان امیدوار بود که با تکمیل شبکه مترو، شهروندان بیشتری به استفاده از دوچرخه و مترو ترغیب شوند. برای این کار باید فضای پارکینگ مناسب و سیستم های دوچرخه اجاره ای عمومی را در ایستگاه های مترو طراحی کرد.

می توان تهران را شهر موتور سواران نامید. موتور به قیمتهای مختلفی در دسترس است، بنزین کمی مصرف می کند و محدودیت ورود به طرح ترافیک ندارد. موتور سواران کمتر به قوانین رفت آمد اعتنا می کنند و در ترافیک سنگین شهر از تمام فضای خیابانها و پیاده روها استفاده می کنند. در نتیجه موتور به وسیله رایجی مبدل شده است بوِیژه برای قشرکم درآمد یا آنهایی که محل کار و زندگی اشان در محدوده مرکزی شهر است.

سمانه ابولی

۱. مقالات اولین سمینار فرهنگ و ترافیک ، با همکاری سازمان حمل و نقل ترافیک اصفهان ، ۱۳۶۷

۲. محمد رضا رزیونی ، مباحثی در برنامه ریزی حمل و نقل ، ۱۳۷۶

۳. کامبیز بهرام سلطانی ، مجموعه مباحث و روشهای شهرسازی

۴. حکیمی ، منابع آلوده کننده هوای شهر مشهد ، بهار ۱۳۶۵

۵. ابراهیم شیخ الحرام ، آلودگی هوای شهر

۶. ساخت منابع آلوده کننده هوای شهر یزد ، اداره محیط زیست

۷. محمد ملکوتیان ، آلودگی صوتی

۸. فریبا سعادت غلامی ، پایان نامه ترافیک شهر مشهد ترابری عمومی ، ۱۳۷۳

۹. ایمنی راه و ترافیک در کشورهی در حال توسعه ، سازمان راهنمایی و رانندگی شهر تهران

۱۰. دکتر مهیار عربانی ، مهندسی ترافیک ، انتشارات تهران ، ۱۳۸۳

۱۱. سایت گوگل

۱۲. روزنامه همشهری

۱۳. سایت مجله رشد