زابلستان

▪ زاهدان کهنه (دومین پایتخت سیستان دردوران اسلامی)
محوطه اسلامی زاهدان کهنه در ۲۷ کیلومتری جنوب شرقی زابل ودرشمال حوزه زهک سیستان واقع شده است .
بقایای این شهر از پنج بخش مجزا …

زاهدان کهنه (دومین پایتخت سیستان دردوران اسلامی)

محوطه اسلامی زاهدان کهنه در ۲۷ کیلومتری جنوب شرقی زابل ودرشمال حوزه زهک سیستان واقع شده است .

بقایای این شهر از پنج بخش مجزا به نامهای قلعه، ارگ اول، ارگ دوم،شارستان وربض تشکیل شده است ، غیر از ربض شهر که فاقد حصار است ، هریک از دیگر بخش های این محوطه عظیم با حصاری قطور وبرج های مستحکم خشتی محصور شده اند. زاهدان کهنه یکی از بزرگترین شهرهای ایران در سده های میانه اسلامی است که فقط وسعت مجموعه قلعه، ارگ وشارستان محصور ان به حدود ۲۷۲/۲۴۸/۳ مترمربع (معادل ۳۲۵ هکتار) می رسد.

نام اصلی این محوطه باستانی،شهر سیستان بوده است وزاهدان نامی است که بعد از حمله امیر تیمور گورکانی به خرابه های این شهر تاریخی داده شده است. هنگامی که امیر تیمور شهر سیستان را که دارالحکومه بوده است تصرف کرد، مطابق عادت خویش هنرمندان ، دانشمندان، صنعتگران، عرفا وزهاد رااز دیگر مردم جدا کرده وانهارا به جان امان داد، مشروط برانکه انها نیز به زادگاه اوردر سمرقند رفته، باقی عمر خویش را صرف خدمت به ابادانی ان ناحیه بکنند. دراین بین چهل وچهارتن از عرفا وزهاد بزرگوار سیستان، ازاین بخشش مشروطتیمور استقبال نکردند ومردن درزادگاه خویش را به رفتن درسرزمین دشمن ترجیح دادند. تیمور که این جسارت وسرسختی رادید براشفت ودستورداد همه ان چهل وچهارتن را ازدم تیغ گذرانده ودریک گوردسته جمعی دفن کنند.ازان پس تاکنونف مردم سیستان به پاس احترامی که برای ان چهل وچهار پیر قایل بودند نام این شهررا که مدفن ان بزرگواران بود، زاهدان گذاشته اند.

زاهدان کهنه یا شهر سیستان دراوایل قرن پنجم هجری قمری وپس از ان که شهر زرنگ اعتبار سیاسی ونقش مرکزی خودرا ازدست داد بنیاد نهاده شد وتا سده نهم هجری قمری نیز هم چنان وبدون وقفه دارالحکومه سیستان بوده است. این شهر با حمله تیمور گورگانی درسال ۷۸۵ هجری قمری به شدت تخریب شد وسپس با حمله شاهرخ تیموری درسال ۸۱۱ هجری قمری که با خرابی سدهای سیستان همراه بود، به تباهی کشیده شد وازان پس نیز برای همیشه دربستر تاریخ خفته ماند.

نویسنده مقاله : دکتر سید رسول موسوی حاجی