آمبولی ریه

مردی را که با تنگی‌نفس به اورژانس آوردند، می‌گفت: یک ساعت قبل به طور ناگهانی دچار تنگی‌نفس شده است. او ۵ روز قبل زمین‌خورده بود و برای مداوای شکستگی، پایش را گچ گرفته بودند.
طی …

مردی را که با تنگی‌نفس به اورژانس آوردند، می‌گفت: یک ساعت قبل به طور ناگهانی دچار تنگی‌نفس شده است. او ۵ روز قبل زمین‌خورده بود و برای مداوای شکستگی، پایش را گچ گرفته بودند.

طی این مدت در استراحت مطلق به سر می‌برد. بررسی‌های لازم در اورژانس شروع شد. برای عکسبرداری از ریه به واحد سی‌تی اسکن انتقال داده شد. نتیجه آمبولی ریه گزارش شد.

آمبولی ناشی از ایجاد توده‌ای غیرقابل حل (لخته) در جریان خون است که در اثر حرکت می‌تواند به جایی دوردست نقل مکان کرده و نشانه‌های خود را نشان دهد. این لخته‌ها در پا بروز می‌کند و اگر لخته به قلب برسد، از طریق قلب به ریه فرستاده می‌شود. به دلیل باریکی رگ‌‌های خون‌رسان به ریه، لخته متحرک در اینجا گیر می‌افتد.

آمبولی می‌تواند ناشی از علل متفاوتی باشد. مهم‌ترین علت آن بی‌حرکتی (مسافرت طولانی) است. علل دیگر شامل بدخیمی‌ها (سرطان‌ها)، بارداری، گچ‌گیری برای شکستگی، استراحت بیش از ۲ روز، جراحی یا بستری در بیمارستان، اختلال در ضربان قلب، چاقی، بارداری، مصرف قرص‌های ضد بارداری و فشارخون است. تعدادی از بیماران با توجه به سابقه خانوادگی، بدون نیاز به عوامل نامبرده، مستعد تولید لخته هستند.

در صورت بروز لخته، بسته به محل بروز لخته و محل گیرافتادگی، علائم بروز می‌کند. وقتی که لخته در پا بروز می‌کند، عمدتاً با درد و تورم همراه است. بخشی از بیماران در این مرحله و با شکایت از تورم یا درد پا مراجعه می‎کنند. زمانی که این لخته از اندام‌های تحتانی به سمت قلب می‌رود ممکن است در ریه گیر بیفتد. به دنبال گیر افتادن در ریه، خون بخشی که لخته در آن مستقر شده کاهش می‌یابد. علائم ناشی از کاهش خون‌رسانی به ریه شامل تنگی نفس ناگهانی و درد قفسه سینه است. دیگر علائم آمبولی ریه شامل تپش قلب، غش و سرفه است که گاهی با خون همراه است.

در بیمارانی که شرایط خطر لازم برای بروز آمبولی را دارند، باید با بروز هریک از علائم یادشده به خطر بروز لخته و آمبولی شک کرد. این بیماران را باید به سرعت به بیمارستان انتقال داد.

برای شناسایی لخته در اندام‌های تحتانی از نوع خاصی سونوگرافی (داپلر) استفاده می‌شود. برای مشاهده لخته درون عروق ریوی از سی‌تی اسکن استفاده می‌شود.

پس از اطمینان از بروز لخته باید درمان جهت پاک‌سازی لخته انجام داد. درمان با داروهای ضد انعقاد انجام می‌شود. داروهایی همچون هپارین و وارفارین در این شرایط کاربرد دارد. نکات مهم در افرادی که وارفارین مصرف می‌کنند:

‌‌ـ‌ هرگز خودسرانه دارویی را به درمان خود اضافه نکنید. بسیاری از داروها می‌تواند با وارفارین تداخل داشته و اثر آن را کاهش یا افزایش دهد.

‌‌ـ‌ در صورت مراجعه به پزشک به هر دلیل دیگر، حتماً پزشک خود را نسبت به مصرف این دارو آگاه کنید.

‌‌ـ‌ آزمایش‌های درخواستی برای کنترل میزان اثربخشی دارو را مرتب انجام دهید و پزشک خود را از نتیجه آزمایش آگاه کنید.

دکتر بهروز هاشمی

متخصص طب اورژانس