شاسی بلند اما نه به بلندی سابق

خودروهای شاسی بلند این روزها بسیار پرطرفدارند توانایی این خودروها برای رانندگی در شرایط غیرمتعارف و همچنین ارتفاع بلند به نسبت خودروهای عادی حسی مطبوع از تسلط و رضایت به رانندگان این خودروها می دهد, اما این شاسی بلندها با شاسی بلندهای غول پیکری که به خصوص در دهه های ۷۰, ۸۰ و ۹۰ میلادی تولید شدند بسیار متفاوت اند, اگرچه همچنان از چشم خریداران همان هستند که بودند

خودروهای شاسی‌بلند این روزها بسیار پرطرفدارند. توانایی این خودروها برای رانندگی در شرایط غیرمتعارف و همچنین ارتفاع بلند به نسبت خودروهای عادی حسی مطبوع از تسلط و رضایت به رانندگان این خودروها می‌دهد، اما این شاسی‌بلندها با شاسی‌بلندهای غول‌پیکری که به‌خصوص در دهه‌های ۷۰، ۸۰ و ۹۰ میلادی تولید شدند بسیار متفاوت‌اند، اگرچه همچنان از چشم خریداران همان هستند که بودند.

همین ویژگی ظاهری است که این خودروها را به یکی از پرفروش‌ترین انواع خودرو در دنیا تبدیل کرده‌ است؛ فقط کافی است خودروی شاسی‌بلند از سواری‌های عادی بلندتر باشد، چقدرش اهمیتی ندارد. سال‌های پیش از آغاز بحران اقتصادی و در روزهایی که رشد بالای فروش خودرو و گسترش استفاده از خودرو در خیابان‌ها و جاده‌های جهان صدای اعتراض فعالان و طرفداران محیط زیست را به آسمان برد، خودروی‌های ۴x۴ یا به اصطلاح «شاسی‌بلند» به متهمان اصلی این میدان تبدیل شدند. ماجرای بعدی بحران اقتصادی در دنیا و صعود قیمت سوخت بود. خودروسازان هم بیکار نماندند و بلافاصله واکنش نشان دادند؛ ساخت خودروهایی که همچنان شاسی‌بلندند، اما نه به بلندی سابق.

خودروهای شاسی‌بلند سابق به خودروهای کوچک‌تری تبدیل شدند با ۴ یا نهایتا ۶ سیلندر که در نتیجه با وزنی کمتر و موتوری کم‌حجم‌تر سوخت کمتری مصرف می‌کنند و هوا را هم کمتر آلوده می‌کنند. این خودروهای جدید را (SUV (Sports Utility Vehicles نامیده‌اند، یعنی خودرویی که قرار است مثل سابق کارا و پرقدرت بماند، اما «اضافه» ندارد و همه‌چیزش درست و به اندازه است. خودروسازان به‌سرعت متمایل به ساخت خودروهایی شده‌اند که هر کسی با نگاه اول مطئمن می‌شود که با یک شاسی‌بلند روبه‌روست، اما سازندگان این خودروهای متوسط و به عبارتی «میانه‌رو» این روزها می‌گویند رانندگی با نسل جدید شاسی‌بلندها راحت‌تر است، خروجی آلاینده‌هایی چون دی‌اکسید کربن از آنها کمتر است و مصرف سوختشان به اندازه مصرف خودروهای سواری است و درعین‌حال راننده در پشت فرمان آن همچنان بر جاده و رقبای همسفرش مسلط است. خودروسازان قدم بعدی را هم به سرعت برداشتند؛ آنها فهمیدند این روزها دیگر کمتر راننده‌ای با خودروی شاسی‌بلند، از همان نوع کلاسیکش، به کوه و کمر می‌زند. بنابراین سیستم انتقال نیروی ۴x۴ (نیروی محرکه چهارچرخ) را که موجب افزایش چمشگیر قیمت خودرو می‌شود، حذف کردند و به نیروی محرکه دو چرخ کاهش دادند، مانند نیسان قشقایی، کیا اسپورتیج و یا رنجرور ایووک. خودروسازان ژاپنی خودروی قشقایی را «سلطان جنگل‌های شهری» لقب داده است.

● هرچه کوچک‌تر، بهتر

واقعیت این است که SUVها امروز بسیار محبوب‌اند و به یکی از پرسودترین بخش‌های صنعت خودرو در سراسر دنیا تبدیل شده‌اند، اما اولین کسری‌شان این است که واقعا توان پدرانشان برای رانندگی در کوه و جنگل و یا تپه‌های کویری و سطوح خارج از مسیر، یا به قول غربی‌ها off-road، را ندارند. خودروسازان این روزها عاشق این ابتکارشان شده‌اند، چرا که فهمیده‌اند SUVها در همان نگاه اول این توهم را در ذهن خریدار ایجاد می‌کنند که خودرویی که می‌خرد یک شاسی‌بلند واقعی است. کار چنان پیش رفته و این خودروها چنان سودآور شده‌اند که خودروسازان حتی وسوسه شده‌اند خودروهایی کوچکتر از این هم بسازند و همچنان شاسی‌بلند صدایش کنند. بی‌ام‌و x۱ از این جمله است. در نمایشگاه بین‌المللی خودروی دیترویت که ژانویه امسال در آمریکا برگزار شد چند خودرو از این نوع به نمایش درآمد، خودروهایی که SUV کوچک محسوب می‌شوند: Sub-compact SUV. پیش‌بینی‌ها حاکی از آنند که این محصول جدید هم به سرعت به شهرت خواهد رسید. به نظر می‌رسد شاسی‌بلند‌ها هرچه کوچک‌تر می‌شوند، محبوب‌تر می‌شوند.

● توانایی‌های پنهان

درواقع خودروسازان فقدان توانایی اصلی این خودروها، یعنی تاخت و تاز در مسیرهای غیرمتعارف و بهانه اصلی تولد نسل شاسی‌بلندها را در لفافه‌ای از توانایی‌های تازه این خودروها مانند رانندگی آسان‌تر و مصرف سوخت کمتر پوشانده‌اند. در این میان برخی خودروسازان مدعی‌اند خودروهای جدیدشان توانایی‌های هر دو نسل را با هم دارد و بنابراین می‌تواند رانندگان ماجراجویی را که هنوز سودای جولان دادن در دشت و کوه و کویر دارند قانع کند. سوبارو با اطمینان ادعا می‌کند دو مدل اوت‌بک (Outback) و فارستر (Forester) از نظر مصرف سوخت و رانندگی درست مانند خودروهای عادی هستند، اما همه ویژگی‌های یک شاسی‌بلند بزرگ را هم دارند. خودروهای A۶ و A۴ آئودی هم ویژگی‌های مشابهی دارند، اما مشکلشان این است که قضیه صرفه اقتصادی را از یاد برده‌اند. بدنه‌های سنگین، تجیهزات و امکانات بسیار و اتاقی شیک و لوکس قیمت آنها را بسیار بالا برده است. ولوو XC۷۰ و فولکس واگن پاسات Alltrack هم نمونه دیگر این خودروها هستند. با همه اینها به نظر می‌رسد این خودروها ظریف‌تر و گران‌تر از آنانی باشند که صاحبانشان بتوانند دل به دریا بزنند و آنها را با خیال راحت راهی پستی و بلندی‌ها کنند.

● ورق برگشته است

با وجود تمام کم و زیاد‌های این خودروها و ایرادات منتقدان و دفاعیات مدعیان، تعداد شاسی‌بلندهای کوچک به‌سرعت رو به رشد است و بنابراین این فرض مطرح می‌شود که در مورد این خودروها فقدان توانایی‌های off- road اهمیتی ندارند. این همان اصلی است که به عقیده بسیاری از تحلیلگران صنعت خودرو رفته‌رفته بر بازار حاکم می‌شود: ظاهر به جای ذات؛ این یعنی ورق برگشته است. در قدیم کارایی و قدرت خودرو برای استفاده‌ای خاص از نظر مشتریان اهمیت بیشتری داشت؛ اما وضعیت در این سال‌ها برعکس شده است و ظاهر فریبنده خودروهاست که دل خریداران را می‌برد. حتی خودروسازان بزرگ آمریکایی همچون فورد و جنرال موتورز در تولید ابدی خودروهای بزرگ و پرمصرف قدیمی تجدیدنظر کرده‌اند، چرا که امروز به جز صاحبان مشاغل خاص مانند کشاورزان و دامداران در روستاها و یا اسکی‌روهای حرفه‌ای سوئیس و ایتالیا کمتر کسی سراغ خودروهای بزرگ ۴x۴ قدیمی را می‌گیرد، چرا که اصل بر راحتی و صرفه اقتصادی است.