درمان باید داوطلبانه باشد

آشنایی با انواع درمان اعتیاد و اهداف درمانی آن

اگر فرد معتاد درمان نشود به زودی به بیماری‌های گوناگون مبتلا شده و در نهایت بسیار زودتر از افراد سالم از بین می‌رود. بیماری‌های ریوی (تریاک- هروئین)، سرطان ریوی (حشیش)، بیماری‌های قلبی(اغلب موارد مخدر)، کبدی (اغلب مواد)، پروستات (شیشه)، پیری زودرس (کراک)، کاهش شدید میل جنسی (تریاک- مورفین- هروئین) سرطان‌ها و بیماری‌های روانی و ایدز و سل در افراد معتاد بسیار شایع است. بعضی از موادمخدر در اوایل میل جنسی را زیاد می‌کند و شاید عده‌ای به همین خاطر به این مواد روی می‌آورند ولی به تدریج میل جنسی را کاهش و در نهایت به طور کامل از بین می‌برد.

بی‌توجهی به بهداشت فردی و اجتماعی و بی‌بند و باری رفتاری و جنسی باعث بروز مشکلات بهداشتی زیادی در بین معتادان می‌شود. بنابراین بیماری‌های پوستی و آمیزشی در میان آنان بسیار زیاد است. علاوه بر درمان اعتیاد پزشکان باید به تشخیص سایر بیماری‌های این افراد پرداخته و آنها را نیز مداوا نمایند.

به‌هنگام درمان باید مشاوره‌های روانپزشکی کامل به عمل آمده و همراه با درمان به آن ادامه داد تا درمان موثر و کامل باشد. باید به این مساله توجه کرد که تا زمانی که فرد معتاد خود تصمیم به درمان نگرفته و قانع نشده باشد، هرگونه اقدامی بی‌فایده است و درمان‌های اجباری (نگهداری در کمپ‌ها) یا زندانی کردن (دور کردن از ماده مخدر) شاید یک درمان موقت و ناقص باشد چون فرد پس از رهایی از آن محیط باز هم به مصرف موادمخدر ادامه خواهد داد. پس درمان اولا باید داوطلبانه و اختیاری بوده، دوم باید همراه مشاوره‌های روانی باشد، چون وابستگی به موادمخدر علاوه بر نیاز جسمی یک نیاز و وابستگی روانی است.

سوم، باید زمینه‌ها و علل اعتیاد بررسی و تشخیص داده شود و مشکلات زندگی معتاد برطرف شده باشد وگرنه در محیط قبلی و با شرایط قبلی باز هم او معتاد خواهد شد.

● انواع درمان و اهداف درمانی

▪ اول- درمان پرهیز مدار یا پاکی کامل (درمان کامل)

این نوع درمان یعنی قطع کامل هر نوع ماده مخدر یا داروی اعتیادآور که شامل انواع سم‌زدایی‌ها (با داروهایی مانند متادون، بوپرونورفین، شربت Opium) یا بدون استفاده از دارو و نگهداری معتاد در کمپ است. این نوع درمان را پرهیزمدار می‌گویند، چون در این نوع درمان، باید به هر شکل از موادمخدر دوری شود. از این نوع درمان برای کسانی که اعتیاد سبک دارند و به تازگی مبتلا شده‌اند یا انگیزه بسیار بالایی برای ترک دارند، می‌توان استفاده کرد. این درمان برای افرادی که خانواده آنان مصمم به درمان فرد معتاد باشند، بهتر است و درمان می‌تواند زیر نظر خانواده انجام گیرد، پزشک درمانگر هم سیر درمان را نظارت کند. به طور خلاصه این درمان برای افرادی مناسب‌تر است که مشکلات کمتری داشته و کمتر دردسرسازند.

▪ دوم- درمان نگه دارنده یا کاهش آسیب

این نوع درمان برای افرادی که مدت زمان بیشتری معتاد بوده و مشکلات بیشتری دارند، موثرتر است. این نوع درمان دارویی (متادون، بوپرونورفین، نالترکسون و شربت اوپیوم) همیشه باید همراه مداخلات غیردارویی یعنی مشاوره‌های روانشناختی بوده و تحت نظر یک پزشک درمانگر انجام گیرد. اینگونه درمان نگه‌دارنده فرد را برای درمان نهایی و پاکی کامل آماده می‌سازد. این نوع درمان برای بیماران معتاد تزریقی یا کسانی که مواد خطرناکی مانند هروئین، کراک یا کریستال (شیشه) استعمال می‌کنند یا کسانی که مدت زیادی از اعتیاد آنان می‌گذرد یا چند بار ترک اعتیاد کرده و مجددا معتاد شده‌اند، لازم و ضروری است و روش اول مناسب نیست. کسانی که علاوه بر اعتیاد دچار بیماری‌های روانی بوده و سابقه خودزنی و خودکشی دارند، باید بدین سان درمان شوند و روش اول برای آنان مناسب نیست.

آخرین دسته از معتادانی که در این گروه قرار می‌گیرند، بیمارانی هستند که هنوز آمادگی برای درمان پاکی کامل ندارند بنابراین باید با حوصله و دقت بیشتری این افراد را تحت نظر گرفته و درمان نمود وگرنه بازگشت آنان به اعتیاد بسیار زیاد خواهد بود.

برای حفظ بهبودی و پاکی کامل از اعتیاد و اطمینان از عدم بازگشت به اعتیاد، علاوه بر درمان دارویی مشاوره‌های روانپزشکی لازم و ضروری است و همچنین برطرف کردن عوامل و عللی که موجب پناه بردن فرد به موادمخدر شده است،بسیار اهمیت دارد و عدم توجه به نکات بالا منجر به گرایش مجدد به مصرف موادمخدر پس از پایان دوره درمانی خواهد شد. در کمپ‌ها علاوه بر درمان بهتر است هنرها و مهارت‌های لازم برای کاریابی و حضور مجدد در جامعه به افراد معتاد آموزش داده شود. در همه موارد آموزش و اطلاع‌رسانی اهمیت اساسی دارد. آموزش باید همگانی باشد و همیشه ادامه یابد وگرنه آموزش‌های مقطعی و موسمی سودی ندارد.