میل مبهم گیشه

نگاهی به فیلم های پرفروش سینمای ایران در اکران نوروزی

یکی از موضوعاتی که همواره در صنعت سینما مورد بحث قرار می‌گیرد، بحث گیشه، فروش فیلم و بازگشت سرمایه است. این موضوع در مرحله نخست ریشه در اقتصاد دارد و در مراحل بعدی به کیفیت فیلم‌ها، چرخه اکران (که بستگی به زمان مناسب اکران و تعداد سالن‌ها دارد) و البته کیفیت و تکنولوژی سالن‌های سینما بستگی دارد. در سینمای بعد از انقلاب ایران تا دهه ۸۰، سینماگران و مسوولان سینمایی به بحث اقتصاد توجه چندانی نشان ندادند. بعد از انقلاب کشور با تغییر و تحولات اقتصادی و سیاسی مواجه شد و طبیعتا این تغییرات سینما را نیز تحت تاثیر خود قرار داد. در اوایل سینما به لحاظ اقتصادی نیز ضعیف بود.

بودجه سینما بیشتر صرف تولید فیلم‌ها می‌شود در صورتی که توجه چندانی به توسعه سینما و زیرساخت‌ها نمی‌شد. از طرفی بعد از انقلاب خصوصا در دهه ۶۰ بحث بر سر بودن یا نبودن سینما بود؛ سینماگران تمام انرژی‌شان را صرف ساخت فیلم می‌کردند تا سینما را در آن شرایط و فضا زنده نگه دارند. البته در دهه ۶۰ آثاری نیز تولید شدند که تا حدودی به گیشه توجه نشان دادند؛ فیلم‌هایی همچون «برزخی‌ها» ساخته ایرج قادری، «عقاب‌ها» ساخته ساموئل خاچیکیان، «سناتور» ساخته مهدی صباغ‌زاده، «گلنار» ساخته کامبوزیاپرتوی، «کانی مانگا» ساخته سیف‌الله داد، «دزد عروسک‌ها» ساخته محمدرضا هنرمند و «اجاره‌نشین‌ها» ساخته داریوش مهرجویی از فیلم‌هایی بودند که فروشی از ۱۰ تا ۲۵ میلیون تومان را رقم زدند. این موضوع را نمی‌توان انکار کرد که سینما جدای از هرچیز باید به لحاظ اقتصادی نیز موفق باشد.

سینما باید اقتصادی و درآمدزا باشد تا بتواند به حیاتش ادامه دهد. اگر نگاهی به سینمای هالیوود و سینمای دیگر کشورها بیندازیم، متوجه درآمد و فروش بالای فیلم‌هایشان می‌شویم. اگر سینمای هالیوود موفق است به این دلیل است که سینمایی به‌شدت اقتصادی و درآمدزاست؛ فیلم‌ها را با هزینه بالا و کیفیت بالا تولید می‌کنند و در عوض نیز مردم برای تماشای فیلم‌ها هزینه می‌کنند. از طرفی این موضوع باعث فرهنگ‌سازی می‌شود و قطعا اثر خود را می‌گذارد. در دهه ۷۰ سینمای ایران رفته‌رفته به گیشه و بازگشت سرمایه توجه نشان داد. فروش فیلم‌ها به مراتب افزایش یافت؛ این روند با توجه به امکاناتی که برای فیلمسازان فراهم شد. اضافه شدن تکنولوژی به مرور زمان، امکانات متفاوت در تلویزیون و نمایش خانگی باعث شد به گیشه توجه بیشتری شود.

در اوایل دهه ۷۰، بهروز افخمی با فیلم «عروس» با فروش ۳۸ میلیون تومان، در گیشه رکورد خوبی را به جای گذاشت بعد از این فیلم‌های «کلاه قرمزی و پسرخاله» ساخته ایرج طهماسب، «مردعوضی» ساخته محمدرضاهنرمند، «آدم برفی» ساخته داودمیرباقری، «قرمز» ساخته فریدون جیرانی موفق شدند تماشاگران بسیاری را به سالن‌های سینما بکشانند. در این بین فیلم‌هایی ساخته می‌شدند که هم به گیشه توجه داشتند و هم به لحاظ ساختار قوی بودند؛ فیلم‌های «شوکران» بهروز افخمی و «قرمز» فریدون جیرانی نمونه‌های خوبی از این فیلم‌ها بودند. اما در دهه ۸۰، گیشه و فروش فیلم‌ها وارد دوران تازه‌یی شد. تا قبل از این، زمانی که فروش فیلم حتی نزدیک به ۵۰۰ میلیون به افسانه‌یی می‌ماند، در این دهه فروش فیلم‌ها از مرز یک میلیارد نیز گذشت.

فیلم‌های «آتش‌بس» ساخته تهمینه میلانی، «اخراجی‌ها» ساخته مسعود ده‌نمکی، «چارچنگولی» ساخته سعید سهیلی، «توفیق اجباری» ساخته محمدحسین لطفی، «دایره زنگی» ساخته پریسا بخت‌آور، «درباره الی» ساخته اصغرفرهادی، «ملک سلیمان» ساخته شهریار بحرانی، نمونه‌هایی از پرفروش‌ترین فیلم‌هایی بودند که گیشه سینمای ایران را طی دهه‌های گذشته رونق بخشیده‌اند. اما با این حال نیز سینمای ایران هنوز به لحاظ اقتصادی جای کار دارد. هنوز توجه چندانی به این حوزه نمی‌شود. از طرفی دیگر تولید فیلم‌ها افزایش یافته و اغلب امکان اکران آنها محدود است و این طبعا به بازگشت سرمایه آسیب می‌زند.‌

ای کاش مسوولان و مدیران سینما برای فیلم‌ها در بهترین زمان ممکن و با تعداد سالن‌های بیشتر اجازه اکران دهند. متاسفانه در سینمای ایران بعضا شاهد بی‌عدالتی‌ها در زمینه اکران هستیم. بی‌عدالتی در زمان و شرایط اکران، به لحاظ تبلیغات و به لحاظ تعداد سالن‌های اکران. امید است که فیلم‌های خوب بتوانند به صورت یکسان و عادلانه و نه با اکران محدود در سینماهای سراسر کشور به نمایش گذاشته شوند.

حسن نیازی