رابطه برکت اقتصادی و عبودیت ماه مبارک رمضان ‏

بَرَکَت، در اصل به معنای ثبات و دوام یا رشد و فزونی و در قرآن به معنای فراوانیِ همراه با میمنت و بالندگی و افزونی خیروخوبی (در برابر شؤم به معنای رشد و فزونی شّر) است. در اصطلاح …

بَرَکَت، در اصل به معنای ثبات و دوام یا رشد و فزونی و در قرآن به معنای فراوانیِ همراه با میمنت و بالندگی و افزونی خیروخوبی (در برابر شؤم به معنای رشد و فزونی شّر) است. در اصطلاح موحّدون، "برکت " به معنای پاداشی به کار رفته است که به حقوق نظامیان افزوده می شود. در گویشهای مغربی، از این واژه، با مفهوم قیدی، معنای "به قدر کفایت" استفاده می شود. بنابر این برکت در اصل به معنای رشد و نمو است. همچنین به معنای فایده و خیر مستمر و ثابت نیز به‌کار

می‌‌رود. لذا برکه را هم از این جهت برکه می‌گویند که آبش ثابت و دائمی است. در مقابل غدیر که به محلی گفته می‌شود که آب آن پایدار نباشد.‏

در قرآن مشتقات برکت حدود ۳۰ بار به کار رفته است که تقریباً در تمام موارد جایگاه کاربرد این واژه در کنار نعمت های الهی است که بارزترین مصداق خیر و از آن جهت که این نعمتها به خداوند متعال نسبت داده شده است؛ دائمی می باشند.‏

طبق این آیه شریفه ذیل برکت به دو قسم تقسیم می‌شود:‏

"وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُری‏ آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَیْهِمْ بَرَکاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْض‏"

"و اگر اهل آبادیها، ایمان می‏آوردند و تقوا پیشه می‏کردند، برکات آسمان و زمین را بر آنها می‏گشودیم‏"

این دو قسمت عبارتند از؛

۱) برکات آسمانی(برکات معنوی‏):

برکات آسمانی عبارت است ازتوجّهات معنوی و رحمتهای روحانی که سبب گشایش و خوشی روح و وسعت قلبی و نورانیّت باطنی و استفاضه از فیوضات الهی می‏شود.

۲) برکات زمینی(برکات مادی یا حسّی):

برکات زمینی برکاتی است که منشأ آنها از زمین است مانند: آب، خاک، هوا، اشجار، زراعات و حیوانات دریایی، صحرایی و هوایی وآنچه مورد استفاده انسانها قرار می‏گیرد(برکات مادی و فیزیکی).

برکت الهی همراه با رحمت و سلام شامل حال همراهان نوح در کشتی و اهل بیت ابراهیم(ع) نیز بوده است که برخی از مفسرین آن را به سعادت دائمی تفسیر کرده اند. در روایات، دعا برای برکت یافتن پیامبران(ع) و آل او، مانند حضرت ابراهیم(ع) و دودمانش ، بویژه در طرز صلوات فرستادن بر رسول اکرم‌(ص) اثر شگرفی دارد. از خود آن حضرت نیز نقل شده است که خواستار دوام مواهب معنوی و کرامتهای الهی به آل رسول است. جامعه اسلامی استمرار جامعه رسول (ص) و آل وی می‌باشد. لذا اعطای کرامتهای الهی و برکات اقتصادی در سایه ماندن جامعه اسلامی در امتداد خط انبیاء است. ‏

نعمت دهی دائمی الهی لزوما به معنای بهره مندی دائمی انسانها از این نعمت نیست. همان طور که دائمی بودن نور خورشید به معنای بهره مندی دائمی زمین از این نور نیست. بلکه با توجه به محدویتهای زمین آن بخشی از زمین که قابلیت داشته باشد از آن بهره مند می‌شود. در ماه مبارک رمضان هر چقدر جامعه اسلامی به سمت عبودیت نهفته شده دراین ماه حرکت کند، به همان نسبت می‌تواند خود را آماده دریافت فیض لامتناهی "ماه ضیافت الهی" نماید و به همان نسبت برکت بیشتری نیز می تواند دریافت نماید.‏

در حدیثی از امیر المومنین(ع) آمده است که "العبودیه جوهره و کنهها الربوبیه" یعنی عبودیت و خشوع در مقابل خداوند و اطاعت دستورات الهی ما را به سمت خداوندگاری پیش می‌برد. میزان این خداوندگاری یا ارتقا یافتن سمت جانشینی خداوند با درجه خشوع در برابر قدرت الهی رابطه مستقیم دارد. خداوند تبارک و تعالی مراتب خداوندگاری و تعالی روحی و معنوی خود را در سایه برکات تنها به خشوع کنندگان خویش می دهد. ‏

بر این اساس یک مسلمان با توجه به آیات و روایات ابتدا اراده الهی را کشف می کند و به دنبال آن هر چه به این اراده ها نزدیکتر شود یعنی به خیر نزدیکتر است. و از آنجا که در عالم همه امور از جمله اعمال خیر دوام (اثر گذاری دائم) دارند؛ لذا می توان گفت چنین انسانی زندگی با برکتی دارد‏‎.‎

در واقع ماه مبارک رمضان شروع بسیار خوبی برای افزایش برکات اقتصادی می باشد. که البته شدت و ضعف شروع و استمرار آن تنها در گرو اعمال و رفتار ما در فضای معنوی رمضان و امتداد خط ولایت و انبیاء می باشد.

سید رضا علوی