با هم صمیمی باشیم

واژه صمیمیت intimacy از کلمه لاتین intimus به معنای درونی یا درونی ترین گرفته شده است صمیمیت در حقیقت دیدن و شناختن دیگران از عمق درون و باطن خودشان بوده و آن را می توان نزدیکی, عشق, توجه و عاطفه نسبت به دوستان, خانواده و حتی همسایه ها دانست

واژه صمیمیت (intimacy) از کلمه لاتین (intimus) به‌معنای درونی یا درونی‌ترین گرفته شده است. صمیمیت در حقیقت دیدن و شناختن دیگران از عمق درون و باطن خودشان بوده و آن را می‌توان نزدیکی، عشق، توجه و عاطفه نسبت به دوستان، خانواده و حتی همسایه‌ها دانست.

صمیمیت از دیرباز مورد توجه بشر بوده است. در طی قرن‌ها رابطه صمیمی بین انسان‌ها مضمونی جهانی در فلسفه، ادبیات و الهیات به واژه صمیمیت داده است. تفکر درباره ماهیت عشق و تبعات صمیمانه آن، توجه فلاسفه یونان باستان، به‌خصوص افلاطون و ارسطو را در قرن‌های ۴ و ۵ قبل از میلاد به‌خود جلب کرد. افلاطون در سخنرانی‌های خود در باب دوستی، و ارسطو در مجموعه مقالات خود در ماهیت عشق مطالبی را آورده‌اند.

رابطه مادر ـ نوزاد، نمونه نخستینی از روابط صمیمانه است که به‌عنوان اولین تجربه غیرزبانی با دیگران در نظر گرفته می‌شود. بنا به اعتقا دروان‌شناسان، هرگونه اختلال در روابط صمیمانه دوران نوزادی، باعث بروز مشکلات آسیب شناختی و روانی در روابط بین‌فردی بعدی می‌شود.

سالیوان معتقد است نیاز به صمیمیت ابتدا در دوران پیش‌نوجوانی خود را نشان می‌دهد و البته مقدم بر رشد علایق جنسی است. در نتیجه نوعی برانگیختگی در افراد، نسبت به هم‌جنسانی به‌وجود می‌آید که به آن‌ها دوست صمیمی گفته می‌شود. ورود این دوست صمیمی یک رابطه کاملاً تازه را بنا می‌نهد که در آن طرفین همان‌طور که خود را ارزش‌گذاری می‌کنند، دیگری را نیز ارزش‌گذاری می‌نمایند. آن‌ها احساس ارزشمند بودن یکدیگر را محترم شمرده و برای راضی نگه‌داشتن طرف مقابل دست به تلاش می‌زنند.

یکی از عوامل مهمی که انواع گوناگون رابطه را از هم جدا می‌کند، صمیمیت است. در روان‌شناسی اجتماعی، صمیمیت حالتی است که طی آن یک‌نفر، دیگری را در اطلاعات و احساسات ارزشمند خود، در طی فرآیندی به‌نام خودافشاگری سهیم می‌کند. خودافشاگری، احساس صمیمیت در رابطه را افزایش می‌دهد. در نتیجه این عمل، هر یک از طرفین رابطه درک شده، دوست داشته شده و از طرف شریک رابطه خود مورد تأیید قرار می‌گیرد.

داشتن دوست به‌طور کلی و داشتن دوستان صمیمی به‌طور اخص، موجبات سلامت جسمی، ذهنی و تحولی را فراهم می‌آورد. تحقیقات نشان داده است که کودکان سه تا ده‌ساله‌ای که دوستان صمیمی دارند، به نسبت آنانی که ندارند، از عزت نفس بالاتری برخوردارند. مشکلات مربوط به صمیمیت اولین دلیل مراجعه اشخاص به مراکز روان‌درمانی است. عدم حضور یک محرم در زندگی، احتمال بروز افسردگی را هنگام وقوع حوادث دردناک، افزایش می‌دهد. افراد متأهل از زندگی خود لذت بیشتری می‌برند. علاوه بر این برخی روان‌شناسان معتقدن که در میان مردان، نداشتن ارتباط دوستانه با مرد دیگری، ارتباط زیادی با میزان خودکشی دارد.

دکتر آیلا مانش بر این باور است که ما شریکی را برای زندگی خود انتخاب می‌کنیم که افراد برجسته دوران کودکی‌مان را به یادمان بیاورد (معمولاً والدین) و این در جهت احیای مجدد الگوهای کودکی است. مثلاً از نظر زن‌ها، مردی که پدر مهربان آن‌ها را به یادشان بیاورد و از نظر مردها، زنی که مانند مادرشان تغذیه کننده باشد، شریک مناسبی برای زندگی است. هرگاه هر یک از زوجین احساس کند که نیازهای مربوط به صمیمیت هیجانی‌اش در رابطه ارضا نمی‌شود، از رابطه خارج شده و یا به روابط خارج از زناشوئی روی می‌آورد.

همان‌طور که داروین در کتاب ”تظاهر هیجانات در انسان و حیوان“ آورده است، تظاهرات هیجانی دارای اهداف اجتماعی و ارتباطی هستند که در انسان‌ها نیز مانند حیوانات دارای اهمیت فراوانی هستند. مثلاً انسان‌ها با ابراز عشق، ممکن است در پی فهماندن نیاز خود به مسائل جنسی و یا عاطفی بوده و یا صرفاً بخواهند تمایل خود را به ادامه رابطه نشان دهند. از این‌رو فقدان هیجان، هوش اجتماعی و روابط بین‌فردی را به‌کلی مختل می‌کند. مثلاً در یک موقعیت ارتباطی که هیچ‌گونه هیجان و یا احساسی در آن تجربه نمی‌شود، طرفین نخواهند فهمید که آیا برای دیدار بعدی، قراری با یکدیگر بگذارند یا نه؟ آیا طرف مقابلشان قابل اعتماد است؟ وی شخص خونگرمی است یا سرد سرد است؟ و اصلاً هدف وی از برقرای این ارتباط چیست؟ به اعتقاد داماسیو که تحقیقات زیادی را در این زمینه انجام داده است، بدون وجود درون‌مایه هیجانی و عاطفی در ارتباطات، انسان مانند کشتی بدون سکان خواهد بود.

●جنسیت و صمیمیت

ارتباط صمیمانه توسط مردها و زن‌ها معمولاً به‌صورت‌های متفاوتی تجربه می‌شود و این به‌علت نوع تربیت هر یک برای سازگار شدن با نقش‌های متفاوتشان در اجتماع است. مردها معمولاً طوری تربیت می‌شوند که نان‌آور باشند و زن‌ها طوری بار می‌آیند که بتوانند توانائی‌های خود برای حفظ جنبه‌های عاطفی از زندگی خانوادگی را پرورش دهند. برخی از رفتارهای بین‌فردی که مردان ممکن است در خلال اجتماعی شدن یاد بگیرند، به این‌صورت دسته‌بندی شده است: رقابت‌جوئی، جسارت، خودمختاری، اعتماد به‌نفس، کمک به دیگران و تمایل برای بیان نکردن احساسات صمیمانه، این رفتارها در مورد زنان به این‌صورت است: رسیدگی به دیگری، ابراز کلامی هیجان و محبت کردن. در نتیجه مردها ممکن است صمیمیت را از طریق فعالیت‌های مشترک با دیگری تجربه کنند و زنان از طریق خودافشاگری‌های کلامی و عاطفه مشترک. از این‌رو مردها ممکن است ارزش بیشتری برای فعالیت‌های مشترک قائل باشند. چون وسیله‌ای برای تجربه کردن ارتباطی که آن‌ها را به‌سوی صمیمیت روان‌شناختی سوق می‌دهد. در حالی‌که زنان ممکن است ارزش بالاتری را برای افکار و احساسات مشترک خود با دیگری در نظر بگیرند.

تفاوت‌های جنسیتی در تعاملات صمیمانه در رفتارهای مجاورت (تماس چشمی، جهت‌گیری بدنی، فاصله بین‌فردی و میزان لبخند زدن) نیز خود را نشان می‌دهد. در سطوح گوناگون صمیمیت، فاصله بین‌فردی ترجیح داده شده نیز، متفاوت است. مشاهده شده اس تکه با افزایش فاصله، رفتار نگاه کردن، هم در مردان و هم در زنان افزایش می‌یابد. مردان به محض افزایش فاصله تمایل بیشتری به نگاه کردن به دیگری (چه به مرد و چه به زن) پیدا می‌کنند. در زنان نیز خیره شدن (زل زدن) در فواصل معمولی بیشتر شده و با افزایش فاصله، کاهش می‌یابد. از این‌رو فرض شده است که فاصله بین‌فردی زیاد در زنان، تقویت لازم برای تعامل راحت را از آنان می‌‌گیرد. در مردان با افزایش فاصله، صمیمیت افزایش پیدا کرده و در زنان با کاهش فاصله بین‌فردی است که صمیمیت افزایش می‌یابد.

در بررسی تأثیر زل زدن مستقیم بر ارتباط صمیمانه، این یافته به‌دست آمد که این عمل در گروه‌های دوتائی زن، زن، صمیمیت ایجاد می‌کند، اما درگروه‌های دوتائی مرد، مرد باعث کم‌حرفی می‌شود.

در مورد الگوهای دوستی در سنین هفت تا هشت سال (با مشاهده رفتارهای مجاورت) مطالعات نشان داد که سطوح بالای صمیمیتبرای دخترها بیش از پسرها لذت‌بخش بوده است. هم‌چنین زنان میانسال، به نسبت مردان، تمایل بیشتر برای ایجاد روابط صمیمانه دارند. در حالی‌که مردان مسن‌تر تماس‌های اجتماعی بیشتری نسبت به زنان دارند، زنان بیشتر به‌دنبال دوستان صمیمی هستند.

ربابه امیری