سازمان یافتگی فضای بازار یزد

زهره نظام محله

چکیده
در دوره های متعدد و از جنبه های مختلف به بازارهای ایران نگاه شده است اما بیشتر آنها رویکردی مجزا از شهر داشته اند یا اگر این روند را دنبال نموده اند نتوانسته اند پیوندی را که شهر و بازار با هم داشته اند را بیان دارند . با این وجود همین انباشت علمی برای موضوع مهمی نظیر بازار بسیار مفید فایده است.
در این مقاله سعی شده که به بازار با رویکردی از سازمان یافتگی فضا پرداخته شود و محوریت بحث را بر پیوند کالبدی که بازار با شهر و انسان دارد قرار دهد. به گونه ای که هر تغییری در فضا- زمان شهر بر بازار تاثیر گذارده و متقابلا تغییرات کالبدی در بازار نیز در پیوند با شهر و ساکنین آن بوده است.
شهر مورد مطالعه ، با توجه به بازار آن که از سابقه ی دیرین برخوردار بوده ، یزد است . علاوه بر این دلیل دیگر انتخاب ، قرار داشتن شهر یزد در گروه شهرهای متوسط و میانه ایران است که توان قرار گرفتن به عنوان معیار برای مقایسه را دارد. یعنی نتایجی که در شهر یزد در زمینه اجتماعی – فرهنگی بدست می آید قابلیت تعمیم بر شهرهای دیگر ایران را خواهد داشت .
روشهای به کار گیری در این پژوهش میدانی ، اسنادی با تکنیک های  مصاحبه ، مشاهده است.

مقدمه

بازار یکی از مهم ترین فضاهای موجود در شهر است که  مانند یک مجموعه و سیستم عمل می نماید . اما این مجموعه نیاز به یک مکانی انسان ساخت یا طبیعی برای دوام و بقای خود داشته که  خود را به اشکال متفاوتی تعریف می کند . بنابراین فضا که یکی از مهم ترین مباحث شهری است در بازار که قلب تپنده  شهر محسوب می گردد ، دارای تعریف متنوعی می شود. و دوباره اهمیت خود را بازمی یابد .
پس بازار را می توان حاصل رابطه انسان با فضا یا محیط درنظر گرفت که به منظور ارضای نیازهای زیستی و اقتصادی خود دست به تغییر فضا زده و آن رادگرگون می کند . گاهی آن را تخریب کرده و گاهی آن را می سازد .  "تحلیل فضا می تواند همچون در نزد انسان شناسانی چون ادوارد ت. هال  از تحلیل فضاهای کالبدی و شخصی آغاز شود و تا بزرگترین ابعاد فضایی در شهر تداوم یابد "(فکوهی، 1383 : 33)
فضا یکی از پرابهام ترین مفاهیم شهری است زیرا باید فضا را بیش از هر چیز به مثابه مکانی خالی و تهی درنظر گرفت ، جایی که هیچ چیز را در خود جای نمی دهد . به عبارت دیگر ، جایی در میان چیزها و اشیا. (همان، 1383: 232)
با توجه به مباحثی که در بالا به آن اشاره شده ، می توان از چند نوع فضا صحبت به میان آورد . که در دو بخش کلی فضای ثابت و متحرک طبقه بندی می شوند . تحرک در فضا بسیار مهم است به ویژه با قرارگرفتن یک کالبد در فضا که خود کالبد هم یک فضاست که می تواند هم  متحرک باشد و هم ثابت . هر کالبد با ورود به درون فضا به نوعی وادار به اطاعت و تبعیت از آن می شود و فضا به نوعی آن را به تملک خود درمی آورد. هر کدام از فضاهای ثابت و متحرک در دوره های زمانی متنوع ، گوناگون عمل می کنند پس می توان آنها را در دو گروه زمانی گذشته و جدید تقسیم نمود. و هر کدام را در بخش های فضای مجازی و واقعی قرار داد.
حرکت ها را نیز می توان در سه گروه حرکت در بازار ، حرکت در شهرو حرکت در فضاهای بین افراد تقسیم نمود.

حال بر اساس این دسته بندی ها باید دید تغییراتی که از نظر فضایی رخ می دهد چه تاثیراتی را بر بازار می گذارد؟ و تغییر دیدگاه و رابطه انسان با فضا و کالبد چگونه می تواند در رابطه وی با بازار تغییر ایجاد نماید؟ و شکل بازار در آینده چگونه خواهد بود؟

برای خواندن مطلب کامل در زیر کلیک کنید :

 

 

 

 

پیوست	اندازه
15049.docx	1.09 MB