پاره های هنر (2)، باشلار: دعوت به سفری خیالین

گاستون باشلار برگردان ناصر فکوهی

اغلب این غیاب، این شور و این پای فشاری قانونی در خود ندارد. رویا پردازی [خیال] صرفا بدان بسنده می کند که دست ما را بگیرد و به جای دیگر ببرد بدون آنکه  بتوانیم به حقیقت تصاویر مسیرمان را تجربه کنیم . انسان رویایی، سفرش را در گم گشتگی می آزماید...

اما یک شاعر واقعی، به این خیال گریزان بسنده نمی کند. او دوست دارد خیال، خود یک سفر باشد. هر شاعری از همین رو است که ما را به سفری خیالین دعوت می کند. و با این دعوت ، ما در عمیق ترین بخش  وجودمان، نیرویی شیرین،  نیرویی  می یابیم که ما را به لرزه در می آورد، که رویا پردازی نجات بخشی را در ما بر می انگیزد؛ این نیرو خود را همچون  انگیزشی به رویایی شاعرانه و دقیق ، به یک  حیات خیالین که قوانین واقعی  از تصاویری پی در پی دارد، به یک حس حقیقی زندگی می کشاند.  تصاویر در زنجیره ای قرار می گیرند که دعوت به سفر خیالین  بر پا کرده و در آن هر پاره ای  را در نظمی  برگزیده جای داده و به گونه ای  که به ما امکان دهد که  در تاملاتمان در این سفر، با ژرف نگری حرکت خیال را بشکافیم. این حرکت تنها یک تمثیل نیست، بلکه آن را درون خود احساس می کنیم، با احساسی اغلب شادمانه؛ همچون سهولتی در خیال پردازی در تصاویری که به پیوند در می آیند، همچون هیجانی  که برای پی گرفتن  رویاهای  سحرانگیز خود داریم: شعری زیبا، معجونی خلسه وار و مستی بخش است.  انگیزه ای پر هیجان، چنین رویایی باید در ما یک پویایی درونی به وجود بیاورد. و به گفته عمیق پل والری: «یک شاعر واقعی کسی است که بتواند الهام بخش باشد» .  از این رو ما تلاش  می کنیم در آن حرکت تکثر حقیقی اش را تحقق دهیم. شاعر آتش، شاعر آب و شاعر خاک، انگیزه هایی همچون شاعر هوا را به ما می بخشند.

و از همین روست که معنای سفر خیالین بنا بر شاعران تفاوت، چنین گوناگون است.

 

باشلار در ویکیپدیا
https://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%B4%D9%84%D8%A7%D8%B1

 

«پاره های هنر»،  تکه های کوچکی هستند برگزیده، از کتابی درباره  گفتارهایی از اندیشمندان و نویسندگان جهان درباره رشته های گوناگون هنر و یا نظریه هنر به طور عام. این پاره ها، به تدریج در وبگاه «انسان شناسی و فرهنگ» منتشر می شوند. رفرانس های دقیق و برابرنهاده های فارسی، در انتشار نهایی این مجموعه به صورت کتاب، در اختیار خوانندگان قرار می گیرد.

پرونده ی «ناصر فکوهی» در انسان شناسی و فرهنگ 
http://www.anthropology.ir/node/9132

 

پاره های هنر (1): برگسون: بینش «رها شده» هنرمند
http://www.anthropology.ir/node/28921