خوانسار: سرزميني كه پاي تابستان به آن نميرسد

احمدرضا شیخی

همين روزهاي باقي مانده از فصل تابستان اگر هنوز فرصتي براي سفر به دست نياورديد، آماده سفر به خوانسار شويد؛ شهر درختان گردو، لاله هاي واژگون، چشمه و كوهستان. شهري در نزديكي كوير مركزي ايران اما آنقدر خنك كه انگار هرگز پاي تابستان به آن نرسيده است. شهري زيبا ساخته شده بر ارتفاعات كوه ها! براي سفر به خوانسار 2 راه بيشتر نداريد يا از خودرو شخصي خودتان استفاده كنيد و يا با اتوبوس ها بين شهري سفر كنيد. اين را هم بدانيد كه مردم خوانسار يك زبان مخصوص خودشان دارند؛ پس خيلي براي فهميدن آنكه آنها به هم چه مي گويند تلاش نكنيد چون با زبان معيار و آنچه در تصور شماست، بسيار متفاوت است. البته مردم مهربان اين ديار با مسافران و گردشگران به زبان معيار حرف مي زنند و خيلي هم خوب راهنمايي مي كنند.

خوانسار در دوره ی صفوی یکی از مراکز مهم علم وادب و صنعت بوده است.این موضوع که:در تمام بازارهای ایران نوع چیت رابه نام چیت خوانساری می نامیدند خود دلیلی بر این مدعاست.سلاطین صفوی توجه خاصی به این سرزمین داشته اند و به خاطر همین توجهات صنایع دستی و کارگاهی در خوانسار رونق یافته و کارگاه هایی نظیر عصارخانه(کارگاه های روغن کشی)،چیت بافی،کوزه گری،پشم زنی،قالی بافی،قاشق تراشی(قاشق چوبی)،گیوه دوزی،خوانسار شهرت خاصی داشته است و از سویی دیگر بنای مدرسه ی مریم بیگم صفوی از سوی همسر شاه طهماسب نیز به اوج رونق فرهنگی خوانسار افزود.بعد از سقوط سلسله صفویه رونق و پیشرفت خوانسار رو به انحطاط نهاد و بعد از آن در هیچ دوره ای دیگر رونق و پیشرفت دوران صفویه به خوانسار باز نگشت.قدیمی ترین آثار باقی مانده در خوانسار دو مقبره به نام مقبره ی باباترکدر شرق خوانسار و مقبره ی بابا پیر در جنوب غربی شهر (پارک سرچشمه) است که هر دو مقبره دارای گنبد دو پوش و نمای خارجی منشوری است که قاعده ی آن دوازده ضلع است(دوازده ضلع نشانه ای از دوازده امام و دوازده ترك کلاه صفویه بوده است.

سرچشمه خوانسار

پس از ورود به شهر اولين جايي كه براي گردش بايد دنبال آن بگرديد سرچشمه خوانسار است. تفريحگاهي زيبا و سرسبز كه محل پيك نيك مردم خوانسار و شهرهاي اطراف است و از همه جا براي گذران چند ساعت خيلي ها سفر مي كنند. سرچشمه خوانسار یک منطقه نمونه گردشگری است و گردشگران بسیاری را به خود جذب می کند به شکلی که حتی مردم از شهرهای اطراف برای گذران روز جمعه شان خود را به سرچشمه می رسانند. این مکان محلی برای چادر زنی دارد و در کنار آن هم مهمانسرای جهانگرد و هتل سه ستاره زاگرس قرار دارد. رو به روی سرچشمه خوانسار هم یک ÷ارک جنگلی است که بازدید از آن هیجان بیشتری به سفر می دهد.

گلستان كوه

گلستان کوه منطقه ای است در ۱۵ کیلومتری جنوب شهرستان خوانسار، سرسبز و خوش آب و هوا و دارای شرایط ییلاقی مناسب.سرتاسر گلستان کوه پوشیده از گون‌های گز انگبین،پیاز وحشی(موسیر) و انواع گل‌های زیبا است که از آن جمله می‌توان گل‌های لاله‌ی اشک مژگان، انواع لاله‌های سرنگون،سرنگون ایرانی،سرنگون حنایی،لاله ی پیشه زار،لاله ی آتشی و لاله‌ی کوهی را نام برد.

گلستان کوه که از مناطق دیدنی و زیبای خوانسار است در فصل بهار پر از گل های اشک مژگان یا لاله ی سرنگون می شود.این گلها که در میان بوته های گز انگبین و حتی بر روی صخره ها نیز می رویند و خاصیت داروئی نیز دارند با زیبایی خود هر بیننده ای را مسحور می کنند.

مسافران مشتاق طبیعت برای ساعتی هم که شده خود را به آغوش گرم گلستان کوه می سپارند و از زیبایی آن لذت می برند.گل واژگون اشک مژگان با ارتفاع تا ۱۲۰ سانیمتر گلهای زنگوله ای درشت به رنگهای نارنجی مایل به قرمز که به طرز زیبایی از سمت داخل با نوش گاهای سیاه رنگ روی یک زمینه سفید آرایش یافته اند،ازشناخته ترین گیاهان پیازدار ایران به حساب می آید.این گونه در حدود ۳۰۰ سال پیش به اروپا برده شده و در حال حاضر به مقدار زیاد پرورش می یابد.گل سرنگون اشک مژگان در منطقه گلستان کوه به صورت فشرده و انبوه و در ارتفاعات شرقی شهرستان به صورت پراکنده می رویند.

بقعه پیرخوانسار (بابا پیر)

بقعه پیر خوانسار که از باستانی ترین آثار تاریخی سرزمین زیبای خوانسار می باشد در اوایل سلطنت صفویه بنا به امر پادشاه وقت ساخته شد.صاحب بقعه که پایه گذار مذهب حقه جعفری در اوایل قرن هفتم در این حدود و اطراف از اصفهان تا کرهرود و بروجرد و نهاوند و لرستان و خوزستان که اکثرا جزو فرقه های مجسمیه و مجبره و مشبه بوده اند می باشد.

مدرسه‌ی مریم بیگم صفوی

مریم بیگم صفوی زوجه شاه طهماسب مدرسه ای در خوانسار ساخته که هنوز باقی مانده است و قدیمی ترین مدرسه علمیه می باشد.این مدرسه در سال ۱۳۰۶ توسط حاج میرزا محمدتقی خوانساری و در سال ۱۳۵۴ توسط مرحوم آیةالله سیدحسین علوی رحمة الله علیه تعمیر و نوسازی گردیده است.این مدرسه بعد از تعمیر به مدرسه ی علوی مشهور گشت.

مسجد جامع شهر خوانسار

مسجد جامع در جنوب شرقی خوانسار با سیصد و پنجاه سال قدمت،قدیمی ترین مسجد شهر با مساحتی حدود سه هزار متر مربع و گچ بری های بسیار نفیس به ویژه در محراب می باشد.درب شمالی مسجد دارای ارزش تاریخی است و دارای منبت های بسیار نفیس می باشد.

امامزاده سید صالح قصیر

امامزاده سید صالح قصیر واقع در بیدهند خوانسار با هفت واسطه به امام هفتم شیعیان حضرت امام موسی بن جعفر(ع) می پیوندد. امامزاده سید صالح قصیر را از آن جهت ملقب به قصیر ساخته اند که خود و فرزندانش کوتاه قد بوده اند.ساختمان امامزاده سید صالح در حدود سال ۱۳۵۱ به سبک نوین تعمیر و نوسازی گردیده است.

مسجد آقا اسدالله

مسجد مرحوم آقا اسدالله رحمةالله تعالی علیه در سال ۱۲۵۸ قمری قسمتی از آن توسط اسدالله خان و قسمت دیگر آن پس از ده سال به کوشش محمدباقر خان ساخته شده است.این مسجد در میدان اصلی شهر واقع است.

پل ساسان

پل ساسان در شمال شرقی روستای تیدجان خوانسار قرار دارد.این پل یکی از پل های عظیم قدیمی خوانسار است.طول دهانه ی پل،ارتفاع آن و پهنای بنا بیش از هشت گام می باشد.در مورد وجه ی نامگذاری آن اطلاع دقیقی در دست نیست.سنگ نوشته ای که در بنای پل بکار رفته است در سیل عظیم مردادماه۱۳۶۶ از بنای پل جدا گشته و در چند صد متری شمال آن افتاده و بخشی از آن شکسته شده است بر اساس حجاری ها موجود بر روی سنگ تاریخ بنای و بانی ساخت آن ذکر نگردیده است.

کی برویم؟

خوانسار همیشه زیباست اما تابستان هایش به دلیل خنکی هوا لذت دیگری دارد. زمستان های خوانسار هم برفی است. اما اگر دوست دارید یک مراسم از مردم خوانسار را ببینید، عزاداری ایام محرم از ویژگی‌های منحصر به فرد شهرستان خوانسار است.صدها اسب و صدها شتر جهت برگزاری مراسم نمادین ویژه خوانسار که توسط دهها هیئت عزاداری برگزار می‌شود به شهر منتقل می‌گردند. جمعیت خوانسار حدود ۵۰ هزار نفر است که در ایام عزاداری محرم احتمالا ۵۰۰ الی ۶۰۰ هزار نفر مسافر نیز به آن افزوده می‌شود.

چه بخريم؟

عسل خوانسار یک فراورده طبیعی است که در ایران شهرت بسیاری دارد. گردو، بادام و الو از سایر محصولات باغی و سوغات خوانسار هستند. کوه‌های خوانسار پوشیده از گیاه گون هستند که گز انگبین از آن گرفته می شود. از این رو گز، یکی از محصولات بومی خوانسار است که با درصدهای مختلف گزانگبین تولید و ارائه می شود

چطور برويم؟

براي سفر به خوانسار اگر با خودروي شخصي خود مي رويد، بعد از خروج از چنوب پايتخت و گذر از اتوبان تهران ـ قم، در مسير حركت به سمت شهر اصفهان خروجي وجود دارد كه براي سفر به دو شهر خوانسار و گلپايگان است كه كل مسير از پايتخت تا خوانسار اگر با سرعت مطمئنه حركت كنيد 6 ساعت طول مي كشد.