مقالات قدیمی: «گوته » و زادگاهش ( 1353 )

دویست وبیست و پنج سال از تولدش می گذرد.
بمناسبت دویست و بیست و پنجمین سال تولد یوهان ولفگانگ فون گوته (1832-1749) نمایشگاههای متعددی از تاریخ 28 اوت 1974 (روز تولد شاعر) در شهر فرانکفورت- زادگاه گوته- و نیز در سایر شهرهای آلمان و برخی از کشورهای دنیا برگزار شد.

در فرانکفورت کلیۀ آثار تئاتری و اپرائی گوته در تالارهای اپرا و تآتر شهر بر روی صحنه آمد و نمایشگاه بسیار عظیمی از تمام آثار گوته در محل کتابخانه دانشگاه یوهان ولفگانگ گوته، ترتیب داده شد. همچنین برنامه های خاصی در خانۀ گوته (در فرانکفورت) اجرا گردید. این برنامه ها و نمایشگاهها تا پایان سال 1974 همچنان در فرانکفورت ادامه خواهد داشت.

با گوته آشنا شویم

•در 28 اوت سال 1749 در شهر فرانکفورت از مادر زاده شد.

•در شانزده سالگی (پائیز 1765) در دانشکده حقوق شهر لیپزیک به تحصیل پرداخت.

•در 18 اوت 1768 (روز نوزدهمین سال تولدش) بخاطر بیماری خونی مهلکی مجبور به ترک تحصیل و بازگشت به فرانکفورت شد.

•در آوریل 1770 به تحصیلات  خود در رشتۀ حقوق در شهر استراسبورگ ادامه داد و در 6 اوت 1771از دانشگاه استراسبورگ در رشتۀ حقوق فارغ التحصیل شد و از ماه بعد «وکیل باشی» جوان در شهر فرانکفورت به وکالت پرداخت.

•سال 1775 با دختری به نام«لیلی شونه مان» نامزد کرد. اما دوران این نامزدی بسیار کوتاه بود و گوته که قلبی برای دوستداشتن تمام دخترهاداشت! بسراغ زیبارویان دیگر رفت. در همین سال کتاب «رنج های ورتر جوان» را نوشت.

•در دوم نوامبر 1775 به وایمار رفت و بخدمت «هرتسگ کارل اگوست» درآمد و در معیت او سفرهائی به سویس و ایتالیا و فرانسه کرد. کتابهای اگمونت وایفی ژنی و تاسو ، یادگار این سالهاست.

•در سال 1788 به دختری به نام «کریستیانه ولپیوس»دل باخت ودرهمان سال ازاو صاحب پسری بنام اگوست شد. هجده سال بعد – 19 اکتبر 1806-عاقبت گوته با کریستیانه ازدواج کرد.

•در ماه مه 1791 به مدیریت تآتر دربار وایمار انتخاب شد.

•در آوریل 1794 با شیلر طرح دوستی ریخت و یازده سال بعد ، نمایشنامه ای در مرگ شیلر (9 مه 1805) نوشت که بزودی بروی صحنه آمد.

•در 13 سپتامبر 1808 مادر گوته در گذشت.

•در2 اکتبر همان سال درشهر «ارفورت» با ناپلئون ملاقات کرد و ده روز بعد نشان «لژیون افتخاری» باو داده شد.

•در 7 آوریل 1817 بعداز بیست وهفت سال سرپرستی تآتر دربار وایمار ، به سعایت هنرپیشه زنی ، از کار برکنار گردید.

•در تابستان 1812 در ناحیه «تپلیتس» با بتهوون ملاقات کرد.

•بین سالهای 1814-1807 دست به نگارش قسمت اول تراژدی فاوست زد.

•در 6 ژوئن 1816 کریستیانه ، همسر گوته در گذشت و درهمان سال گوته به سرپرستی کتابخانۀ دانشگاه «ینر» (Yenaer) منصوب شد.

•بین سالهای 1832-1818 شاهکار خود دیوان غربی- شرقی و قسمت دوم فاوست و نیز آثار پرارزش دیگری را نوشت.

•در 22 مارس 1832 گوته درگذشت و چهار روزبعد در کنار شیلر، هرتسک کارل اگوست و همسرش، بخاک سپرده شد.

آثار گوته تقریباً به تمام زبانهای زنده دیا-و از جمله بفارسی-ترجمه شده و در بسیاری از شهرهای اروپا از جمله وایمار ، برلن، هانور ، وین ، لندن ، فرانکفورت ، دوسلدورف ونیز در کشورهای ژاپن ، استرالیا ، آمریکا و غیره «انجمن گوته» ، «موزه گوته» و «انجمن دوستداران گوته» تشکیل یافته است . یکی از مهمترین تشکیلات فرهنگی آلمان- که در بیشتر کشورهای دنیا شعبه دارد- «انستیتو گوته» است که در ترویج و بسط روابط فرهنگی آلمان باسایر کشورهای جهان، تلاش فراوانی مبذول میدارد.

گوته و موسیقی قرن بیستم

بسیارند موسیقی دانانی که برروی نوشته های گوته ، آثار جاویدانی آفریده اند، از آن جمله اند:

•پاول دوکا سازنده آهنگ شاگردجادوگر (سمفونی شاعرانه) برروی اشعار گوته.

•کارل گلومارک خالق اپرای «گوتس فون برلیشینگن» (Goetz von Berlichingen) برروی اثری به همین نام از گوته.

•گوستاو ماهلر: سنفونی شمارۀ 8 (قسمت دوم سمفونی بالهان ازبخش آخر فاوست گوته نوشته شده است).

•هرمان رویتر: دکتر فاوست ، اپرا در سه قسمت.

•هرمان رویتر: شش ترانه از دیوان غربی-شرقی گوته ، برای صداهای سوپرانو وباریتون و پیانو.

•لودویگ سیورت: «فیگورین مفیستو».

•فروچییو بوزونی: دکتر فاوست ، اپرا با یک مقدمه وو یک قسمت اصلی .

•کتاب آرمین: دوازده ترانه برای آواز وپیانو بر روی اشعار گوته.

•آنتون وبرن: هشت قطعه برای آواز وپیانو بر روی اشعار گوته.

•آنتون وبرن: چهار ترانه برای آواز وپیانو ، اپوس 12. متن از گوته.

•اوتمارشوک: اروین والویره، آوازهائی برروی اشعار گوته، اپوس 25.

•هرمان رویتر: دکتر فاوست ، اپرا در سه قسمت.

•گینر لهر کلبه(G.Klebe): اثری رومی برای دکلامه ، پیانو ، سمبال و کنترباس ، اپوس 15. بر روی اشعار گوته .

• گینر لهر کلبه: افسانۀ زنبق زیبا، اپرا در دوقسمت. متن از گوته.

• تادیوس برد(T.Barid): نامه های گوته. کانتات برای صدای باریتون ، آواز دسته جمعی و ارکستر.

گوته و فرانکفورت

شهر فرانکفورت به گوته بیش از هر شخصیت دیگری افتخار می کند و نام این شاعر ونویسندۀ بزرگ درهر گوشه و کناری به چشم می خورد:

• خانۀ گوته ازجاهای دیدنی است. این خانه درسال1755 درمرکز فرانکفورت کنونی بنا شد، و چون درجنگ جهانی دوم آسیب دید، بین سال های 1947 تا 1951 تجدید بنای آن بطول انجامید وروز دهم مه 1951 بوسیله پرزیدنت تئودورهوس، رئیس جمهوری آلمان غربی ، افتتاح شد.

گرچه جنگ بسیاری ازیادبودهای گوته را باخود برده، باز خانۀ گوته با اثاثیه همان زمان مفروش شده است. در یکی از اطاق هاکه گوته در آنجا چشم بدنیا گشوده ، یک مجسمه نیم تنه گوته ، کار«مارتین گوتلوب کلاور»- M.G.Klaver- به چشم می خورد ودراطاق دیگر که «اطاق شاعر» نامیده می شود، میز تحریر گوته قرار دارد.

این خانه تاکنون مورد بازدید بسیاری از شخصیت های جهانی که از آلمان دیدن کرده اند، قرار گرفته وازجمله بسال 1959 «آلبرت شوایتزر»- که لقب «همشهری افتخاری» فرانکفورت باوداده شد- خانۀ شاعر گرانقدر آلمانی را بازدید کرد.

• در کنار خانۀ گوته، موزۀ گوته قرار دارد. دراین موزه آثار ذیقیمتی نگهداری می شود. از آن جمله است تابلوئی از گوته کار «یوهان یوزف شملر» (Y. Y.Schmeller)سال 1827 ، تعدادی از آثار خطی شاعر جعبه چای گوته ، مجسمۀ او که در سال 1840 بوسیله«پومیئومارچزی»(P.Marchesi) تهیه شده و نیز تصویری از گوته کار «ی. تیش باینز»(Y.Tischbeing) سال 1787 .

• خیابان گوته از شلوغ ترین خیابان های مرکزی فرانکفورت است که از یکسو به میدان گوته و از طرف دیگر به اپرای قدیمی وزیبای فرانکفورت-که در حال تعمیر است- راه دارد. اپرای قدیمی فرانکفورت درحدود 175 سال سابقه دارد و درسال 1880 بنا شده است ، یکی از مجسمه های بالای در ورودی اپرا، گوته را نشان می دهد.

• ازچندی پیش درمقابل خانۀ گوته مغازۀ زیبائی گشایش یافته که منحصراً به فروش یادبودهای گوته اختصاص دارد.

• از سال 1944 کتابفروشی گوته، سر کوچه ای که به خانۀ گوته متنهی می شود، گشایش یافته است.

• از عمر داروخانۀ گوته- که درسال 1876 ایجاد شده-98 سال می گذرد.

• دانشگاه فرانکفورت «یوهان ولفگانگ گوته» نام دارد.

• در کلیسای کاتارین-کهدرسال 1681 بنا شده- گوته غسل تعمید یافته است. این کلیسا هنوز باقی است.

• دبیرستان گوته درسال 1897 بنا ودر 1959 تجدید بنا شده است.

• برج گوته که در 1931 از چوب ساخته شده ، 43 متر بلندی دارد و بلندترین برج چوبی آلمان است.

• در خیابان گوته سالهاست که «گلفروشی گوته» به دوستداران گوته گل می فروشد.

• در باغ معروف«پالمن»(Palmen garten) اسم یک نوع گیاه برزیلی را «گوته آ» (Goethea) نهاده اند.

• ترن سریع السیر فرانکفورت – پاریس «گوته» نامیده می شود.

• معبد گوته (Goethe Tempel) که غالباً گوته از آ« دیدن می کرد، هنوز باقی است.

علاوه بر گوته، نام خانوادگی مادر او «تکستور» (Textor) هم بخاطر شاعر بزرگ آلمانی، بر روی چند خیابان و بنا ، نهاده شده است:

• در بخش «زاگن هاوسن» فرانکفورت، خیابان تکستور از سال 1886 بنام مادر شاعر نامگذاری شده است.

• در باغ «پالمن» مجسمۀ مادر گوته که گوته خردسال را در آغوش دارد (کارکواچک Kowatschek) بیادگار مانده است.

• روی دیوار آخرین خانه ای که مادر گوته در آن می زیست ، پرتره برجسته این زن به چشم می خورد.

• قبر مادر گوته ، از سال 1808 در محوطۀ کلیسای پتر قراردارد که مشرف به مدرسه ای است که به اسم کوچک او «مدرسۀ الیزابت » نامیده می شود.

•درطرف دیگر کلیسای پتر پدر گوته به خواب ابدی فرو رفته است.

•دردو خیابان فرانکفورت«پلاکات» هائی بنام پدر بزرگ و مادربزرگ گوته ، نصب شده است.

شهر فرانکفورت نزدیکان گوته را هم فراموش نکرده است:

• به نام «لیلی شونه مان» نامزد روزگار جوانی شاعر ، کوچه ای به همین نام در بخش «بورن هایم» فرانکفورت قرار دارد.

•اهالی فرانکفورت یک میدان و یک خیابان رابه اسم «بتی نا» رفیقه دوران پیری گوته، کرده اند.

•«زلیخا» یعنی «ماریانه فون ویله مر» رقاصه سابق و زن یک بانکدار ، که دوست نزدیک گوته بود ، نیز فراموش نشده است وازسال 1883 یک خیابان و از 1894 یک مدرسه به اسم اوست.

•شهرفرانکفورت از دو طریق دیگر نیز خاطرۀ گوته را در دلها زنده نگه می دارد: یکی جایزه ودیگری «پلاکات» گوته. جایزه گوته از سال 1927 دادهشده و معادل پنجاه هزار مارک است.

این جایزه هرسه سال یکبار در روز تولد گوته توزیع می شود ویکی ازافتخارات دانشمندان جهان بدست آوردن آن است. درسال 1961 این جایزه به مهندس معمار سرشناس «والتر گروپیوس» (W.Gropius) تعلق گرفت ودر 1973 به نویسنده «آرنو اشمیت» (A.Schmidt) داده شد.

پلاکت گوته، کار «هارولدوینتر» (H.Winter) است واز 1947 همه ساله به چند تن از معروفترین شخصیت های فرهنگی داده شده است. در سال 1955 این پلاکات به پاول هیندمیت، آهنگساز تعلق گرفت.

•افسوس که بسیاری از یادبودهای گوته به فراموشی سپرده شده وهنوز بنا یا تجدید بنای آن جامۀ عمل به خود نگرفته است، از آن جمله است:

•مجسمه گوته که قرار بود درزمان حیات شاعر در محل فعلی نیئزا(Nizza) نصب شود.

•مجسمه دیگری از گوته که در سال 1844 در میدان گوته افتتاح گردید و در سال 1844 در همان محل مراسم یکصدوپنجاهمین سال در گذشت گوته برگزار شد. این مجسمه در بمباران 22 مارس 1944 از بین رفت.

•در سال 1932 در محل «رومز» فستیوال آثار تآتری گوته با فاوست افتتاح شد. جنگ به عمر این فستیوال نیز خاتمه داد.

 

 

اطلاعات مقاله:

ماهنامه فرهنگی-هنری رودکی- شماره 37-38- آبان و آذرماه 1353

مجموعه جلال ستاری و لاله تقیان

 

 

ورود به صفحه مقالات قدیمی

anthropology.ir/old_articles