پرسش از فرهنگ(1)

ناصر فکوهی

امروز در جامعه ما تقریبا همه از اهمیت فرهنگ سخن می گویند، از مسئولان سیاسی و سیاستگذاری در کشور، تا نخبگان علمی و اجتماعی و هنرمندان و نویسندگان و حتی مجریان برنامه های سرگرم کننده تلویزیون. همه و همه بر یک امر توافق دارند و آن نیاز به بازسازی و یا نوسازی، نیاز به فرهنگ سازی یا اصلاح فرهنگ به مثابه یک راه حل اجتماعی برای مشکلاتی است که در این یا آن گوشه از جامعه با آن سروکار داریم. ایا می توان این امر را به مثابه پدیده ای مثبت تلقی کرد؟ پاسخ  هم مثبت و هم منفی است.
پاسخ مثبت است زیرا این گفتمان های گوناگون از سطحی ترین آنه تا عمیق ترینشان، و از ایدئولوژیک ترین تا علمی ترینشان، در یک چیز با یکدیگر وجه مشترک دارند و آن اینکه راه حل های غیر فرهنگی برای مدیریت و اصلاح جامعه و یا حتی زیستن در یک جامعه با حداقلی از  تنش  و در آرامش و صلح اجتماعی بدون توجه کردن به فرهنگ و بها دادن به آن امکان ندارد.
اما وجهی منفی نیز در این گفتمان ها هست و آن اینکه عموما از فرهنگ دیدگاهی سطحی داشته و به دنبال راه حل های فوری و بلافصل و فطعی می گردند و اغلب زمانی که  راه حل های عرضه شده از طرف متخصصان پبچبده و دراز مدت و  نیازمند به سرمایه گزاری های فکری وو اجتماعی است، چندان تمایلی برای توجه به موضوع از خود نشان نداده و حتی برخوردی دافعه با آن راه حل ها و با کسانی که عرضه شان کرده اند، دارند.
به باور ما ریشه بسیاری از این تنش ها در عدم شناخت عمیق از پدیده پیجیده فرهنگ به گونه ای است که فرهنگ شناسان، انسان شناسان، جامعه شناسان و  سایر متخصصان علوم اجتماعی وانسانی از آن دارند. هم از این رو به باور ما، گشایش چنین ستونی در یک روزنامه عمومی، می تواند راهی برای ایجاد نوعی ارتباط باشد با همه کسانی که به نوعی دغدغه فرهنگی داشته و نیاز به فراتر رفتن از گفتمان های کلیشه ای و سطحی در این زمینه را احساس می کنند. تلاش ما در ستون «پرسش از فرهنگ» آن است که خوانندگان را با زبانی قابل دسترس اما نه تقلیل یافته در سطح ساده اندیشی و کلیشه سازی با مفاهیم فرهنگی و هر آنچه به مثابه گره ها و مفاهیم  درک ناپذیر و یا به سختی درک پذیر در حوزه فرهنگ به حساب می آید آشنا کنیم.  پرسش های شما  می تواند در هر زمینه از ای این حوزه باشد و ما تلاش می کنیم در حد توان خود به آنها پاسخ گوئیم.
رویکرد این ستون، رویکردی، انتقادی اما مثبت  و کاربردی خواهد بود و سعی ما بر آن است که با توجه به آخرین مطالعاتی که در سطح بین المللی بر مسائل طرح شده انجام گرفته اند و در چارچوب های کاملا کاربردی و امکان پذیر به پرسش ها پاسخ و احتمالا برای  گره ها، راهی برای گشودن بیابیم.  
پرسش های خود را به  سایت اینترنتی «انسان شناسی و فرهنگ» به آدرس : www.anthropology.com
یا برای نویسنده این ستون به آدرس :  [e-mail]
ارسال کنید.      

این ستون هر یکشنبه در صفحه آخر روزنامه شرق منتشر می شود.