معرفی کتاب «زنانه کردن پروسه توسعه در آفریقا»

سامال عرفانی

والنتین یودو جیمز مدیر برنامه­ ی مطالعات آفریقایی و پروفسور همکار در دانشکده­ ی علوم اجتماعی کالامازوو است. وی متخصص برنامه­ریزی محیط زیست در کشورهای درحال توسعه است و کتاب­ها و مقالات بسیاری را در زمینه­ ی توسعه و مسائل محیط زیست در آفریقا منتشر کرده است، ازجمله "مدیریت منابع در کشورهای در حال توسعه(گرینوود، 1991) و توسعه­ی پایدار در کشورهای جهان سوم (پریگِر، 1995).

زنانه کردن فرایند توسعه در آفریقا

نویسندگان: والنتین یودو جیمز[i]  و جیمز اس. اِتیم[ii]

256 صفحه

انتشارات پریگر، 1999

ISBN-13: 978-0275959463

والنتین یودو جیمز مدیر برنامه­ ی مطالعات آفریقایی و پروفسور همکار در دانشکده­ ی علوم اجتماعی کالامازوو است. وی متخصص برنامه­ریزی محیط زیست در کشورهای درحال توسعه است و کتاب­ها و مقالات بسیاری را در زمینه­ ی توسعه و مسائل محیط زیست در آفریقا منتشر کرده است، ازجمله "مدیریت منابع در کشورهای در حال توسعه(گرینوود، 1991) و توسعه­ی پایدار در کشورهای جهان سوم (پریگِر، 1995).

جمیز اِتیم پروفسور همکار در رشته­ ی زبان انگلیسی در دانشگاه "ولِی می سی سی پی استیت" است. سالهای بسیاری در دانشگاه جوز، نیاگارا، تدریس کرد، درحالیکه رئیس دپارتمان مطالعات برنامه­ های آموزشی بود.

فصل اول کتاب تحت عنوان روندها و معماهای زنانه کردن فرایند  توسعه در آفریقا توسط والنتین یودو نوشته شده­است. او  افزودن مساله جنسیت به توسعه در کشورهای درحال توسعه را بسیار مهم می­داند. او در این فصل در تلاش است تا بتواند به سوالاتی از این دسته که : نقش زنان چیست، و چه مشکلات نهادی وجود دارد که مانع از مشارکت کامل زنان در فرایندهای توسعه می­شود؟ بپردازد. "شکی وجود ندارد که در بسیاری از کشورهای درحال توسعه، براساس فرهنگ، سیاست­های مردمحور در دوران پیش از استعمار وجود داشتند و دوران استعمار این کژاندیشی را در اقتصاد این کشورها بیشتر تقویت کردند. در تمامی دوران توسعه یک چیز واضح است: همیشه پایگاه اقتصادی و اجتماعی زنان به طور عمومی پایین بوده­است".

ارتباط مباحث فمنیستی به مباحث توسعه اینگونه است که در ابتدا تفکرات غربی در دوران استعمار و پسااستعمار راهنمای توسعه در ملت­های در حال ظهور بودند، و زمانی که مباحث پسامدرن و نیز فمنیسم پسامدرن ظهور می­کند، این تفکرات نوین نیز به این ملت­ها رسوخ می­کند. و از طرف دیگر آگاهی درباره زنان بومی آفریقایی بسیار کم است، اما ادبیات در مورد زنان آفریقایی زیاد است اما توسط زنان غربی تولید شده­است. که بخشی از گناه این به گردن میراث استعماری آفریقا است. زنان غربی در مورد فواید استعمار آفریقا نوشته­اند و بسیاری از موسسات تحقیق برروی زنان آفریقا، در میان خود محققان زن بومی آفریقایی نداشتند. اما امروزه در آژانس­های بین­المللی توسعه نگاه­های زنان بومی بسیار مورد نیاز است. از طرف دیگر موسسات توسعه و نهادها باید تاکید بیشتری را بر آموزش عمومی بگذارند درباره­ی مشکلات پیش­آمده به خاطر مسائل جنسیتی. شکی نیست که در کشورهای درحال توسعه بحران­های فراوانی وجود دارد اما بخش عمده­ای از بحران به دلیل وضعیت بد زنان در فرایندهای توسعه است.

به ذعم وی سیاست­های دولت، نظام­های آموزشی، هنجارهای فرهنگی و دینی، و نظام اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و قضایی در فرایند توسعه این کشورها نقش کلیدی را برعهده دارند. یودو اظهار می­دارد که نظریه توسعه بر دو محور استوار است 1- نیازهای اساسی و 2- توسعه­ ی فراگیر. زنان بسیار فعالند و در کشورهای در حال توسعه در فراهم کردن نیازهای اساسی اجتماعشان  نقش مهمی برعهده دارند. که این نقششان در بخش کشاورزی و بی کم کاست نگه­داشتن خانواده­ شان دیده می­شود. در توسعه­ ی فراگیر بسیاری از ملت­های درحال توسعه، جایی که موسسات بنیان نهاده­شده­ در استخدام و اختصاص منابع عمومی نقش مهمی برعهده دارند، زنان روبروی موانع سنتی، فرهنگی و تبعیض­آمیز شده­اند. یودو توسعه در ملل در حال توسعه را از لحاظ زمانی به دو دوران پیش از استعمارگری و بعد از استعمار تقسیم می­کند که البته معتقد است که توسعه در پیش از استعمار بسیار کند و تنها در بخش­های کوچکی روی می­داد. اما در بعد از استعمار توسعه بسیار شتابان بوده است. همچنین وی ساختار نهادی بجامانده از حکومت استعماری در بیشتر کشورهای درحال توسعه را شاهد ارتباط فلسفه­ی غربی توسعه در این دول می­داند. و نیز در آفریقا، آمریکای مرکزی و آسیای جنوبی توسعه را متاثر از آژانس­های کمک های بشر دوستانه می­داند. همچنین بیان می­دارد که دوران پسااستعماری زمانی است که در آن توسعه توسط توافق­های دوجانبه و چندجانبه، وام و همکاری­های تکنیکی اجرا می­­گردد.

این فصل اول بسیار کلی درباره­ی آفریقا نگاشته شده است اما فصول دیگر دارای مطالعات موردی و مشخص­تری درباره کشورهای مختلف آفریقا هستند مانند مطالعه­ای که درباب نقش زنان در سیاست در نیجریه ،پهناورترین و پرجمعیت­ترین کشور آفریقایی، توسط کوفی جانسون و باباتونده اوییناده انجام شده­است که در آن به زنان نیجریه پیشنهاد می­شود تا درک کنند که اختصاص تمامی منابع جامعه توسط سیاستمداران انجام می­شود و دوری آنها از سیاست به این معنا است که علایق خاصشان همچنان نادیده گرفته خواهد شد. و نیز بسیار مهم است که فعالان سیاسی زنان به این سمت بروند که به دولت فشار وارد آورند تا جامعه­ی جدید نیجریه کورجنسیت باشد.

در این بخش برخی اضهار نظراتی که در مورد این کتاب شده است را ذکر می­نماییم:

"زنان از لحاظ تاریخی بصیرت و رهبری را برای کشورهای آفریقایی فراهم کرده­اند و اکنون به ­عنوان محور سراسر توسعه­ی پایدار آفریقا شناسایی شده ­اند. بااین حال در بسیاری موارد، این شناسایی به توانمندسازی زنان آفریقایی منجر نشده­است، زنانی که هنوز با تبعیض بزرگی روبرو هستند. این کتاب مشارکت­های زنان در تمامی فازهای توسعه –برنامه ­ریزی، طراحی، ساخت، بکارگیری، و اجرا- و موانعی که با آن رویرو شده­اند را بررسی می­کند. درکنار تحلیل موقعیت موجود و شناسایی روندهای موجود، مشارکت­کنندگان جهت اصلاح سیاسی و برنامه­ریزی آینده، پیشنهاداتی را ارائه می­دهند".

" آفرین به این مجموعه­ی جالب مقالات بینارشته­ای درباره­ ی موضوع مهم جنسیت در توسعه و بخصوص درباره­ی فمنیزه کردن پروسه­ی توسعه در آفریقا... من این کتاب را پیشنهاد می­کنم به­ خاطر تلاش  پردرک و جامعش جهت برجسته­ کردن موضوعات پیچیده­ی زنانه کردن  پروسه­های توسعه در آفریقا... همچنین به خاطر دید گسترده­اش، دربرگرفتن نگاه­های مختلف، برای خطوط راهنمایی که برخی از نویسندگان جهت توسعه­ی بیشتر ارائه می­کنند؛ و برای تاکیدش بر نیاز به داخل کردن زنان در فرایندهای توسعه جهت منافع خانوادهایشان و جامعه­ شان." (مجله­ ی مرور مطالعات آفریقایی).

"کتاب مفید و قبل استفاده برای کسانی که به مسائل  فرایند آفریقا علاقه ­مندند... مجموعه­ای به­خوبی ساختاربندی شده درباره­ ی مفاهیم جنسیت و موقعیت مرکزی که این مفهوم در پیاده­سازی توسعه­ ی پایداری آفریقا دارد... این کتاب را نه تنها به فمنیست­ها و محققان متخصص آفریقا، بلکه همچنین به سیاست­گذاران و دست­اندرکاران در هر دو سطح ملی و بین­المللی پیشنهاد می­کنم." (ژورنال بین­المللی مطالعات تاریخی آفریقایی).

 

 

 

فهرست مطالب کتاب:

• روندها و  معماها در  زنانه کردن فرایند های توسعه در آفریقا
• فرایندهای سیاسی اجتماعی توسعه
• زنان و سیاست در نیجریه: یک ارزیابی
• توانمندسازی زنان و انسانشناسی توسعه­ ی مشارکتی
• نگاهی به بازنمایی­های رسانه­ های زنان آفریقایی از حقوق بشر زنان و توسعه
• دولت و زنانه شدن فرایند های توسعه در غرب آفریقا
• زنان تاریخی در مبارزه برای آزادسازی
• تبعیض جنسیتی در سیاست­های سکونت­ گذاری و توسعه در کامرون
• اقتصاد آموزشی و توسعه­ ی موسساتی
• آموزش زنان در  روندهای درحال پیشرفت نیجریه
• زنان آفریقایی در فرایندهای توسعه مسائل اقتصاد و تکنولوژی کامپیوتر
• زنان در تحرک و اختصاص پس­اندازهای خانوادگی در کشورهای درحال توسعه روابط داخلی میان پس­انداز زنان محلی ... را ارتقا می­بخشند
• زنان و توسعه در نگاه سنتی آفریقای غربی در ادبیات معاصر
• توسعه و نوشتارهای زنان شمال و جنوب آفریقا
• نمایه
• درباره­ ی مشارکت­کنندگان

 

[i] - VALENTINE UDOH JAMES

[ii] - JAMES S. ETIM