راه اصلاح چیست؟

بروز خطاهای پزشکی در ایالات متحده تنها در بیمارستان‌ها صورت نمی‌گیرد بلکه در مطب‌های خصوصی، داروخانه‌ها واورژانس‌ها نیز به کرات بروز می‌کند در بیمارستان‌های ایالات متحده آمریکا به طور متوسط حدود ۴۴ تا ۹۸ هزار مرگ در بیمارستان‌ها در اثر خطاهای پزشکی روی می‌دهد. همچنین میزان بروز آسیب به بیماران در اثر اشتباهات پزشکی حدود یک میلیون نفر در سال تخمین زده می‌شود. دو مطالعه بزرگ، یکی در نیویورک و دیگری در کلرادو نشان دادند که میزان بروز آسیب به افراد در اثر خطاهای پزشکی در این دو ایالت به ترتیب ۹/۲ و ۷/۳ درصد است که حدود ۵۸ درصد از این خطاهای پزشکی قابل پیشگیری بودند. طبق گزارشی که آژانس تحقیقاتی بررسی کیفیت سلامت (AHRQ) ارایه داده، میزان مرگ و میر در اثر خطاهای پزشکی در سال ۱۹۹۹ از هشت علت مهم مرگ و میر شامل تصادفات، سرطان پستان یا ایدز بیشتر بوده است. بروز خطاهای پزشکی در ایالات متحده تنها در بیمارستان‌ها صورت نمی‌گیرد بلکه در مطب‌های خصوصی، داروخانه‌ها، اورژانس‌ها و خدمات بهداشتی در خانه (مانند پرستاری از سالمندان یا کودکان) نیز به کرات بروز می‌کند. متاسفانه درباره بروز اشتباهات پزشکی در خارج از بیمارستان‌ها اطلاعات دقیقی در دسترس نیست.
● هزینه‌های تحمیلی
هزینه تحمیلی ناشی از اشتباهات پزشکی بر جامعه آمریکا بین ۶/۳۷ تا ۵۰ میلیارد دلار در سال است که از این مبلغ، ۱۷ تا ۲۹ میلیارد دلار آن ناشی از اشتباهات قابل پیشگیری است. در مطالعه‌ای نشان داده شد که در یک بیمارستان آموزشی با ۷۰۰ تخت،‌ دو درصد از مرگ و میر کل بیمارستان ناشی از خطاهای داروهای تجویزی بوده و به راحتی قابل پیشگیری است. این میزان خطا به طور متوسط سبب افزایش هزینه بیمارستان به میزان ۴۷۰۰ دلار به ازای بستری هر بیمار است. یعنی برای ۷۰۰ تخت یک بیمارستان، به ازای خطاهای دارویی سالانه حدود ۸/۲ میلیون دلار هزینه اضافی بر بیمارستان تحمیل می‌شود. اگر بخواهیم این مبلغ را به کلیه بیمارستان‌های آموزشی تعمیم دهیم، فقط هزینه اضافی تحمیل شده به علت خطاهای دارویی مبلغی بالغ بر دو میلیارد دلار در سال است.
● انواع اشتباهات پزشکی
در مطالعاتی که در ایالات متحده و استرالیا انجام شد، شایع‌ترین اشتباهات پزشکی در بیمارستان‌ها در بخش‌های جراحی صورت می‌گیرد. در میان اشتباهات غیرجراحی، شایع‌ترین خطاهای پزشکی به ترتیب شیوع عبارتند از: اشتباه در تجویز یا نسخه‌نویسی دارو، اشتباهات تشخیصی و در نهایت اشتباهات در روند درمان. همچنین در این مطالعات نشان داده شد که اشتباهات در تشخیص بیماری‌ها و یا خطا در تجویز داروها از اشتباهات تکنیکی بیشتر قابل پیشگیری بودند. از این میان، درباره اشتباهات دارویی به علت اینکه قابل پیشگیری هستند و یکی از شایع‌ترین خطاهای پزشکی محسوب می‌شوند، تحقیقات وسیع‌تری صورت گرفته است. در این مطالعات، یک درصد از اشتباهات ناشی از تجویز داروها منجر به مرگ و ۲/۱ درصد از آنها سبب ایجاد عوارض تهدید کننده حیات بودند.۳۰ درصد از این عوارض موجب بروز خطرهای جدی و ۵۷ درصد نیز به خطرهای جزیی منجر شدند. به طور کلی۵۶ درصد از این خطاهای دارویی ناشی از خطا در نوشتن داروها و ۴۴ درصد ناشی از تجویز اشتباه دارو بوده است. بروز خطاهای دارویی در کودکان به مراتب شایع‌تر است.
درضمن طی این تحقیقات نشان داده شد افرادی که به تازگی فارغ‌التحصیل شده‌اند، بیشتر دچار خطا در تجویز داروها می‌شوند. در مطالعه‌ای که در سال ۲۰۰۷ در مجله Archive of Internal Medicine به چاپ رسیده، پژوهشگران ادعا کرده‌اند که ۸۲ درصد از خطاهای پزشکی از سوی نوآموزان (اعم از رزیدنت یا انترن و...) صورت گرفته است. در این مطالعه نشان داده شده است که ۸۷ درصد از این خطاها از سوی دستیاران تازه‌کار و ۱۳ درصد از سوی انترن‌ها و سایر کادر پزشکی صورت گرفته است. بیشترین علت این خطاها به علت قضاوت اشتباه به وسیله این افراد است که ناشی از اطلاعات ناکافی و نظارت نادرست اساتید یا یک تیم پزشکی باتجربه برکار این افراد نوآموز است. به عنوان مثال، نشان داده شده است که وجود یک داروساز با تجربه در جلسات گزارش صبحگاهی دستیاران می‌تواند میزان بروز خطاهای دارویی را حدود ۵۰ درصد کاهش دهد.
از دیگر علل مهم خطاهای فردی، ساعات کار زیاد انترن‌ها، دستیاران و پرستاران است که نسبت مستقیم با بروز این گونه اشتباهات دارد. همچنین از دیگر علل بروز این خطاها می‌توان به فقدان برقراری ارتباط صحیح با بیمار (مانند زبان و نژاد متفاوت)، امکانات نامناسب بیمارستان‌ها، اختلال در کار دستگاه‌های بیمارستانی و یا پخش فرآورده‌های نامناسب دارویی (مانند اشتباه در برچسب‌های گروه خونی) نام برد.
به هر حال، به نظر می‌رسد که بروز خطاهای پزشکی یک اشتباه سیستمیک است و آن را نمی‌توان تنها به خطاهای فردی پزشکان و کادر پزشکی ارتباط داد. راه درست برای کاهش این خطاها، اصلاح سیستم‌های بهداشتی درمانی است و سرزنش فردی پزشک خطاکار مشکلی را حل نخواهد کرد.

منبع : هفته نامه سپید