جوش‌ های ریز صورت بچه‌ها، از كجا می‌ آید؟

بیماری‌های‌ حساسیتی یا همان «اگزما»ها دسته بزرگی ‌از بیماری‌های پوستی ‌است كه افراد بسیاری به آنها مبتلا بوده ‌یا هستند. بیماری ‌اگزمای سرشتی ‌شیرخواران و كودكان ‌یا همان «درماتیت یا اگزمای آتوپیك» سردسته‌ این نوع بیماری‌ها محسوب می‌شود. شیوع این بیماری در جوامع توسعه‌‌یافته بیشتر بوده 10 تا 20درصد كودكان را درگیر ولی در كشورهای توسعه‌نیافته این میزان بسیار كمتر بوده و ممكن است ‌یك‌درصد افراد را مبتلا کند.
یك‌ ماه است مادر شده‌‌اید و از خوشحالی در پوست‌‌تان نمی‌گنجید. هر روز با حوصله به نوزادتان رسیدگی می‌كنید اما ناگهان یك ‌روز می‌بینید كه روی ‌گونه‌‌های نرم و لطیفش جوش‌های بسیار ریز قرمزی جاخوش كرده‌ است. نگران می‌شوید و به ‌آرامی ‌دست‌تان را روی جوش‌ها می‌كشید و می‌بینید چقدر زمخت و خشن هستند. چند ساعت بعد به نظر می‌آید جوش‌ها كمرنگ شده‌اند اما ساعتی ‌بعد دوباره همان ‌آش است و همان كاسه و سروكله جوش‌ها دوباره پیدا شده و نسبت به قبل هم بیشتر و قرمزتر هم شده‌‌اند.
این مشكلی است كه بعضی از مادران با آن دست و پنجه نرم می‌كنند و گاهی ‌اوقات نیز به هوای ‌اینكه جوش‌ها پس از مدتی‌ خود به‌ خود بهبود می‌یابد، از مراجعه به متخصص پوست خودداری می‌كنند. دكتر داریوش دائر، متخصص پوست و مو در مورد این جوش‌های ریز و مرموز توضیح می‌دهد.
چرا جوش‌جوشی می‌شود؟
چند موضوع در علت بروز این بیماری دخیل است:
1- عوامل ژنتیك: اختلالات‌ برخی ژن‌ها در ایجاد این حالت‌ دخالت دارد.
2- عوامل ‌مادری: كودكانی‌ كه مادران مبتلا به آتوپی یا زمینه‌ آلرژی دارند نسبت به كودكانی‌ كه پدر مبتلا به آتوپی دارند، بسیار بیشتر به ‌این بیمار مبتلا می‌شوند.
3- عوامل داخل رحمی: مواجهه‌ جنین با مواد حساسیت‌زا، سیگار، الكل و عوامل‌ آلاینده می‌تواند در بروز حساسیت در كودكان نقش ‌داشته ‌باشد.
4- عوامل محیطی: یكی از مهم‌ترین ‌عوامل‌ محیطی موثر در ایجاد آتوپی در كودكان عفونت‌های ‌میكروبی و ویروسی است. البته نظریه‌ای نیز وجود دارد كه ‌براساس‌ آن گفته‌ می‌شود میكروب‌هایی كه از طریق ‌دهانی یا مدفوعی به بدن شیرخوار یا كودك وارد شده‌اند، ممكن ‌است سیستم ایمنی ‌را به شكل زودرس ‌تحریك و فعال كنند و مانع ایجاد واكنش‌های حساسیتی ‌در آینده‌ شوند و برعكس ‌میكروب‌های وارد شده از طریق سیستم ‌تنفسی‌كودك سیستم‌ ایمنی وی را ضعیف‌ ساخته و او را مستعد ابتلا به این حساسیت می‌كنند. این نظریه از آنجا شكل‌گرفته‌ كه مشاهده می‌شودجوش صورت نوزاد در خانواده‌های با بهداشت پایین و فرزندان زیاد در جوامع‌ توسعه‌نیافته میزان شیوع حساسیت‌های پوستی و تنفسی‌ كمتر بوده و در خانواده‌های تك‌فرزندی و با بهداشت بالا و در جوامع توسعه‌یافته این میزان بسیار بالاتر می‌رود.
5- اختلال در تنظیمات ایمنی: این عامل بسیار مورد توجه محققان و پزشكان است و مشخص شده‌ كودكانی ‌كه با مشكلات سیستم ایمنی درگیر هستند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به واكنش‌های‌ آتوپی قرار دارند.
چطور تشخیص دهیم؟
از نظر نشانه‌های این ‌مشكل ‌پوستی، بیماری «درماتیتاتوپیك» یك بیماری پوستی خارش‌دار و مزمن است كه‌ در پسران ‌كمی شایع‌تر از دختران است و در سه‌دوره زمانی تظاهر پیدا می‌كند؛ فاز شیرخوارگی، فاز كودكی و فاز بلوغ.
1. در فاز شیرخوارگی كه تا 18ماهگی طول ‌می‌كشد، بیماری اغلب بین سنین دو تا شش ماهگی پدیدار می‌شود و سرخی‌ها یا ضایعات‌ برجسته خارش ‌داری بر سطح‌ صورت یا بدن شیرخوار ظاهر می‌شود كه گاه تاول‌های بسیار ریز یا دلمه‌هایی نیز بر این مناطق‌ اضافه می‌شوند. در این بیماری، به غیر از صورت، نواحی ‌در تماس با محیط اطراف و به‌ویژه‌ زانوها و پشت بازو نیز درگیر است. در زمان دندان‌ درآوردن، سرماخوردگی و عفونت‌های تنفسی یا گوارشی و بروز آشفتگی‌های احساسی و تغییرآب و هوا نیز این ضایعات‌ كم و زیاد می‌شوند.
2. در فاز كودكی‌ كه دوره 18 تا 24 ماهگی را دربرمی‌گیرد، آرنج‌ها، زانوها و كناره‌های‌ گردن و مچ دست‌ها و پاها درگیر بیماری می‌شود. در عین‌ حال كناره‌‌های‌ گردن‌ نیز ظاهری خشن و تیره پیدا می‌كند كه‌ گاهی والدین تصور می‌كنند این قسمت نیاز به تمیز كردن دارد و به همین علت، سعی می‌كنند با شست‌وشوی بیشتر و لیف و صابون زدن، محل را تمیز كنند .
 
غافل از اینكه‌ این نوع شست‌وشو مشكل را بدتر می‌كند. گاهی تاول‌های ریز یا حالتی‌ چرمی‌شكل نیز در نواحی ‌مبتلا به وجود می‌آید و احتمال ‌عفونی و چركی‌ شدن این ضایعات نیز وجود دارد. ناحیه دیگری كه در سنین كودكی یا در افراد بالغ‌ گرفتار می‌شود ناحیه دست‌هاست‌ كه به شكل ضایعاتی مسطح یا برجسته و خارش‌دار در دست‌ها ظاهر شده و گاهی سطح ناخن‌ها نیز دچار خشونت و خطوط طولی ‌یا فرورفتگی‌های سطحی می‌شود.
در نیمی از بیمارانی‌ كه دست‌های‌شان درگیر بیماری شده است، می‌بینیم كه كف پاها نیز مبتلاست. همچنین بین 30 تا 50درصد مبتلایان به اگزمای آتوپیك به‌طور همزمان تظاهراتی از قبیل ‌آسم و تب یونجه نیز دارند. دور دهان اكثر كودكان مبتلا به این اگزما نیز مبتلا بوده و شیارهای سرخ، مرطوب و دردناكی در این ناحیه دیده می‌شود. كودكان آتوپیك نسبت به افراد طبیعی نسبت به بروز واكنش‌های دارویی حساس‌ترند و تجویز خیلی از داروها به آنها می‌تواند همراه خطر بروز واكنش حساسیت دارویی باشد.
این افراد نسبت به افراد طبیعی حساسیت غذایی بیشتری دارند، ولی بعد از شش ماهگی غذاها نقش كمی در ایجاد یا تشدید علائم پوستی آنها دارد. لازم به ذكر است كه بین وجود اگزمای آتوپیك و نوعی ریزش مو به نام «ریزش موی سكه‌ای یا طاسی منطقه‌ای» نیز ارتباط وجود دارد.
درمان هم دارد؟
1. حرارت محیط زندگی‌ كودكان مبتلا باید تنظیم شده و زیاد گرم یا زیاد سرد نباشد.
2. لباس‌ها باید از جنس نخی ‌باشد و از لباس‌های پشمی یا الیاف مصنوعی استفاده نشود.
3. اگر ارتباط مشخصی بین علائم خارش یا خشكی پوست با غذاها وجود دارد از این غذاها دوری شود.
4. اتاق خواب باید به‌طور مرتب تمیز شده و جارو برقی كشیده شود. ذرات معلق در هوا تهویه شده و گردگیری با دستمال مرطوب انجام شود.
5. استرس‌هایی از قبیل تغییر محیط زندگی كودك می‌تواند در شعله‌وركردن بیماری تاثیر داشته باشد.
6. حمام‌ كردن این ‌كودكان باید محدود و كوتاه‌‌مدت باشد و بلافاصله بعد از استحمام باید از مرطوب‌كننده‌ها و ترمیم‌كننده‌های پوستی ‌استفاده شود.
7. از داروهای موضعی ‌گوناگون از قبیل داروهای‌ كورتونی و داروهای تنظیم كننده سیستم ایمنی بدن و همچنین آنتی‌هیستامین‌‌های گوناگون برای‌ كنترل علائم بیماران استفاده می‌‌شود اما باید به این نكته توجه داشت كه تمام این مراحل درمانی گفته شده باید تحت‌ نظر و كنترل مداوم پزشكان متخصص و مجرب كودكان و پوست باشد.
8. كودكی كه به این بیماری مبتلاست، از نظر روانشناختی مشكلات رفتاری پیدا می‌كند، نظم خوابش ‌به هم می‌خورد و كیفیت زندگی خود و خانواده‌اش نیز مختل می‌شود.
این افراد نسبت به‌ كودكان هم سن و سال خود در معرض ‌ابتلای بیشتری به عفونت‌های باكتریایی و ویروسی هستند و بدن‌شان در برابر این بیماری‌ها ضعیف‌تر است. سلامت چشم كودكانی كه به این مشكل مبتلا هستند هم تهدید می‌شود. التهاب قرنیه و ملتحمه چشم نیز در این کودکان بسیار شایع است و خطر ابتلا به بیماری ‌آب‌مروارید  نیز برای آنها وجود دارد.
از چه زمانی پیدا می‌شود؟
از نظر سیر بیماری، این بیماری در 75درصد موارد قبل از شش ماهگی خودش را نشان می‌دهد و در 80 تا 90درصد موارد نیز تا قبل از پنج سالگی بروز پیدا می‌كند. در مجموع تمایل كلی به سوی بهبود خودبه‌خودی بیماری با طی شدن دوران كودكی وجود دارد و تا 13سالگی بیش از نیمی از كودكان مبتلا خودبه‌خود بهبود می‌یابند. گاه طی دوره بلوغ نیز درجاتی ‌از عود خفیف علائم مشاهده می‌شود. البته در موارد بسیار اندكی نیز ممكن است بیماران تا 30 سالگی همچنان علائمی از بیماری از خود نشان ‎دهند. در این میان ‌اگر هر دو والد كودك مبتلا خود سابقه‌ ابتلا به اگزما را داشته باشند، اوضاع به مراتب ‌نامساعدتر خواهد بود. بین 30 تا 50درصد موارد اگزمای شیرخوارگی نیز ممكن است بعدها به ‌آسم یا تب یونجه مبدل شود.
نی‌نی‌بان جدیدترین و بهترین مطالب خود را در تلگرام و از طریق سه کانال «راهنمای بارداری»، «کودک‌یاری» و «سلامت جنسی» در اختیار شما قرار می‌دهد.