سفر به شرط تعهد

مسئولیت پذیری در صنعت گردشگری چه اهمیتی دارد

رعایت اصول اخلاقی و هنجاری در تمام زمینه‌های زندگی بشر از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. صنعت گردشگری به عنوان یکی از پدیده‌های مهم عصر حاضر، تاثیرات فراوانی در حوزه‌های فرهنگی ـ اجتماعی، اکولوژیکی و اقتصادی دارد.

گسترش صنعت گردشگری در هر منطقه نیازمند مطالعات گسترده جغرافیایی، فرهنگی و اجتماعی است. بی‌توجهی به مسائل بنیادی و توسعه این صنعت بدون در نظر گرفتن اصول اخلاقی و هنجاری بومی می‌تواند پیامدهای سنگینی را برای جامعه بومی و همچنین صنعت گردشگری به دنبال داشته باشد. طی چند دهه گذشته در برخی از مناطقی که صنعت گردشگری فشار و آسیب‌های گوناگون اجتماعی، فرهنگی و اکولوژیکی وارد کرده است، اعتراضات گسترده و حتی اهانت‌هایی نسبت به این صنعت دیده شده است. گرچه توسعه هر‌پدیده‌ نوینی خواه ناخواه پیامدهای مثبت و منفی را به صورت توام با خود دارد، اما با برنامه‌ریزی صحیح و مطالعات اولیه می‌توان از میزان پیامدهای منفی به میزان زیادی کاسته و به بهبود شرایط امیدوار شد.

رعایت کردن یا نکردن اصول اخلاقی و هنجاری پسندیده در جایگاه‌های گردشگری به طور کلی به چگونگی برخورد و احساس گردشگران، مسئولان و مجریان این صنعت و مردم بومی نسبت به یکدیگر و نسبت به منابع مهم منطقه بستگی دارد. پژوهشگران گردشگری معتقدند برقراری توازن و هماهنگی میان فعالیت‌های تمام گروه‌های شرکت‌کننده در صنعت گردشگری امری بسیار ضروری و مهم است. بر این اساس لازم است شرایط مناسبی فراهم شود تا رضایت و خرسندی برخی از این گروه‌ها نظیر گردشگران یا افراد بومی، تحت تاثیر اشتباهات سایر گروه‌ها چون مسئولان، برنامه‌ریزان و مجریان خدشه‌دار نشده و حس بی‌اعتمادی و بدگمانی پدید نیاورد.

● جامعه میزبان

مقصدهای گردشگری که به عنوان جامعه میزبان در نظر گرفته می‌شوند، مهم‌ترین نقش را در رعایت اصول اخلاقی و هنجاری بازی می‌کنند. مهم‌ترین گروه در جامعه میزبان مسئولان و مجریان گردشگری هستند که برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری را در کشور و بوم خود به عهده دارند. در بسیاری از موارد که گردشگری پیامدهای منفی و آسیب‌های جدی ایجاد کرده است، در واقع مقصر مسئولان و مجریان گردشگری بوده‌اند. در اغلب موارد، اعضای غیرانسانی (منابع طبیعی و تاریخی) بیشتر از اعضای انسانی جامعه تحت‌تاثیر صنعت گردشگری قرار می‌گیرند و صدمات بیشتری را متحمل می‌شوند. توسعه انواع فعالیت‌های گردشگری و ساخت امکانات و زیرساخت‌های مرتبط با این صنعت، نیازمند مطالعات گسترده و از همه مهم‌تر بررسی طرح آمایش سرزمین است. متاسفانه در کشورمان با وجود طرح‌های مختلف جامع، هادی و بسیاری طرح‌های تحقیقاتی دیگر همچنان شاهد ساخت اقامتگاه‌های گردشگری در مناطق مختلف با معماری اشتباه و توسعه فعالیت‌های گردشگری مخرب محیط‌زیست هستیم. ساخت هرگونه امکانات و توسعه هر نوع فعالیت گردشگری حتی برگزاری یک تور کوچک باید با بررسی تمام جوانب یک منطقه صورت گیرد. مشارکت جامعه محلی در تصمیم‌گیری‌ها و برنامه‌ریزی‌های توسعه بسیار کمک‌کننده است. آشنایی این افراد با بوم خود و تسلط به هنجارها و قوانین می‌تواند در کم کردن آسیب‌ها نقش بسزایی داشته باشد.

از دیگر مسئولیت‌های مهم اعضای جامعه میزبان، تغییر نگرش نسبت به گردشگران ورودی است. در بسیاری از جوامع، گردشگران به عنوان یک منبع اقتصادی صرف دیده می‌شوند. متاسفانه چنین دیدگاهی لطمه‌های جبران‌ناپذیری را به توسعه گردشگری در منطقه وارد می‌کند. گردشگرانی که در مقصد مورد سوءاستفاده‌های مالی قرار می‌گیرند و بر اساس آنچه پرداخت می‌کنند، خدمات شایسته‌ای دریافت نمی‌‌کنند، تبلیغات منفی فراوانی را برای مقصد گردشگری پدید می‌آورند. اعضای جامعه میزبان باید به این نکته توجه داشته باشند که همانطور که توسعه گردشگری برای آنان فرصت‌های شغلی متعدد، درآمدزایی و بهبود زیرساخت‌ها را فراهم می‌کند، پدیده‌ای دو سویه است و باید برای گردشگران نیز پدیدآورنده اوقاتی مفرح، لذتبخش و حتی آموزنده باشد. اعضای جامعه میزبان باید دریابند که گردشگران راضی می‌توانند بهترین سفیران تبلیغاتی آنان باشند.

● شاغلان صنعت گردشگری

صنعت گردشگری همانطور که در رفتار با مشتریان از یکسری اصول اخلاقی تبعیت می‌کند، در برخورد با شاغلان این صنعت نیز باید اصول مذکور را مدنظر قرار دهد. برخورداری از حقوق انسانی و هنجاری در مشاغل گردشگری در کنار بهره‌مندی از مزایایی چون بیمه و امنیت شغلی در بهبود نگرش جامعه میزبان به صنعت گردشگری تاثیر فراوانی خواهد داشت و در صورتی که اصول اخلاقی و قوانین اجرایی صحیح در صنعت گردشگری به اجرا درآید، مشاغل مرتبط با این صنعت نیز در زمره مشاغل سالم و قابل قبول قرار‌گرفته و این صنعت به پایداری خواهد رسید.

آذر کمانی