آثار و فواید گرسنگی در سلوک عارفان

(بدان ای سالک طریق حق!) به آنچه از خواص و فواید جوع و گرسنگی که علمای اخلاق از روایات اخذ کرده اند نظرکن، چرا که آنها برای گرسنگی فواید عظیمه ای ذکر نموده اند که از جمله آنها «صفای …

(بدان ای سالک طریق حق!) به آنچه از خواص و فواید جوع و گرسنگی که علمای اخلاق از روایات اخذ کرده اند نظرکن، چرا که آنها برای گرسنگی فواید عظیمه ای ذکر نموده اند که از جمله آنها «صفای دل» است، زیرا سیری، بخار را در دماغ زیاد می کند و شبه مستی عارض او می شود و دل به سبب آن از جریان در افکار و از سرعت انتقال، گرانی و سنگینی پیدا می کند و باعث کوری قلب می گردد.

و گرسنگی برخلاف آن، سبب صفای قلب و رقت آن می شود و دل را برای دوام فکری که موصل به معرفت باشد، مهیا می سازد و برای آن نوری محسوس ظاهر می گردد، و از رسول خدا(ص) روایت شده است که: «کسی که شکم را گرسنه بدارد، فکر و اندیشه او عظمت می یابد.» (مجمع البحرین، ج۴، ص۳۱۸) و از جمله فواید جوع، شکستن حدت و شدت شهوات و قوا و نیروهایی است که باعث گناهان کبیره مهلکه است، چرا که منشأ بیشتر گناهان کبیره، شهوت کلام و شهوت فرج است و شکستن این شهوت، سبب نجات از مهلکات است، و از جمله فواید گرسنگی، رفع خواب است که خواب، ضایع کننده عمری است که سرمایه تجارت آخرت آدمی است و گرسنگی سبب دوام بیداری است که آن بذر هر خیر و کمک برای شب زنده داری و تهجدی است که باعث رسیدن به مقام محمود می باشد. و از جمله فواید آن، میسر گشتن تمام عبادات است از جهات متعدده که کمترین جهت آن، کمی احتیاج به تخلیه و تحصیل خوراک و کمی ابتلاء به امراض مختلفه است، زیرا معده، خانه امراض، و پرهیز و کم خوردن، سرآمد همه داروها است. (بحارالانوار، ج۶۲، ص۲۱۲) و تمام اینها انسان را محتاج مال و مقام و جاه دنیا می کند، که عوارض دنیوی مال و جاه آن است که هلاکت هلاک شدگان از آنها است.

و از جمله فواید آن تمکن برای بذل مال و اطعام مساکین و صله ارحام و انواع نیکی و زیارت بیت الله و اماکن متبرکه و خلاصه، تمام عبادات مالی است۱. سراینکه خداوند گرسنگی را برای پذیرایی میهمان خود اختیار کرده آن است که نعمتی بهتر و بالاتر از نعمت معرفت و قرب و لقاءنیست و گرسنگی از نزدیک ترین اسباب آنها است۲.

۱- المراقبات، آیه الله میرزا جواد ملکی تبریزی، ص۲۵۹

۲- همان، ص۲۶۶