مناظره داغ

صدا و سیما و دیگر رسانه‌های مكتوب، روز سوم تیر ۸۶ درست مانند سوم تیر دو سال قبل به موضوعاتی پرداختند كه در صدر شعارهای رئیس جمهور قرار داشت و قالب آنها به موضوع عدالت و معیشت مربوط می‌شد. اما تفاوت این دو روز، در این بود كه در اولین «سوم تیر» فضای شعار و قول و وعده حاكم بود و در «سوم تیر» دو سال بعد، محك علم و عدد و رقم برای بررسی عملكرد. البته سیاستگذاران رسانه‌ای دولت هم همسو با همین جریان، در این روز دست به انتشار عملكرد اقتصادی دولت نهم زده و در خبری

غافلگیر كننده از آمادگی رئیس‌جمهور برای مناظره با ۵۷ اقتصاددان منتقد دولت خبر دادند.

این آمادگی برای پذیرش نقد و پاسخگویی را باید نقطه عطفی در كارنامه دولت نهم به شمار آورد.

حدود یك سال پیش گروهی دیگر از اقتصاددانان كه تنی چند از آنان امضاكنندگان این نامه جدید هم هستند، در نامه‌ای خطاب به رئیس‌جمهوری به طرح انتقاداتی پرداختند كه واكنش دولتمردان به نامه یاد شده چندان با روی خوش همراه نبود.حتی در اولین روزهای انتشار نامه انتقادآمیز ۵۷ اقتصاددان بسیاری از نزدیكان دولت نهم برآشفته شدند و به بیان اظهارنظرهای تند و گاهاً احساسی پرداختند.اما پذیرش انتقاد و درصدد پاسخگویی علمی و منطقی برآمدن از سوی دولتی كه تاكنون به عدم پذیرش و تكذیب نقد متهم بوده است را باید گامی در جهت حركت به سوی خردورزی در آستانه سال سوم عمر دولت دانست.در این میان، تشكل‌های اقتصادی موافق و منتقد دولت نهم هم درصدد پاسخ یا دفاع از انتقادات مطرح شده در نامه مذكور برآمدند. جمعیت ایثارگران انقلاب اسلامی از اولین تشكل‌هایی بود كه برای مناظره با ۵۷ اقتصاددان اعلام آمادگی كرد. حتی الیاس نادران به عنوان دبیر كمیته اقتصادی این جمعیت، در نشست اخبار ۳۰/۲۲ شبكه دوم سیما در شامگاه یكشنبه، دوباره بر این موضوع تاكید كرد. رسانه‌هایی نظیر صدا و سیما و خبرگزاری مهر هم با اعلام آمادگی برای برگزاری مناظره، تلاش كردند تا فضای نقد در جامعه را تحكیم كنند.

بی‌شك پذیرش نقد علمی و منصفانه در جامعه می‌تواند به تدوین الگوی توسعه‌ای كه با درك چالش‌های موجود، به نقطه آرمانی چشم‌انداز ۲۰ ساله هدایت شود، موثر باشد و دولت، رسانه‌ها، تشكل‌های سیاسی و اقتصادی و تك‌تك آحاد مردم در این میان به سهم خود تاثیر داشته باشند. امیدواریم این «مناظره داغ» هرچه زودتر و با حضور نمایندگان رسانه‌های جمعی برگزار شود و به نظر می‌رسد راه برای برگزاری این نشست هموار هم شده باشد.

عصر روز گذشته هم خبری منتشر شد كه می‌تواند به برگزاری هرچه زودتر این مناظره منجر شود. در این خبر آمده بود كه ۵۷ اقتصاددان در نامه‌ای از پیشنهاد مناظره با رئیس‌جمهوری استقبال كرده‌اند. متن كامل این نامه به شرح زیر است:

«سوم تیرماه ۱۳۸۶» برای نویسندگان«نامه ۵۷ استاد اقتصاد»، روز مباركی بود. از یك سو دفتر ریاست محترم جمهوری اعلام كرد كه آماده برگزاری نشستی جهت گفت‌وگوی صمیمانه و مستقیم رئیس جمهوری با منتقدان سیاست‌های اقتصادی دولت است و از سوی دیگر در برنامه گفت‌وگوی خبری اخبار ساعت ۲۲ شبكه دوم سیما، یكی از نمایندگان محترم مجلس كه در سال گذشته واكنشی متفاوت نسبت به نامه اول اقتصاددانان نشان داده بود، این بار خواستار مناظره با نویسندگان نامه دوم شد .

ما این دو رویداد را مبارك و برای اصلاح امور مردم بزرگوار این دیار گامی به پیش می‌دانیم. اینگونه بیندیشیم كه هدف نویسندگان نامه اول و دوم در نقد سیاست‌های اقتصادی جاری كشور این بوده است كه نكند سیاست‌مداران كشور با احساس استغنا نسبت به سایر دیدگاه‌ها و با به هیچ انگاری تجارب پر هزینه گذشته این دیار و با نادیده گرفتن انباشت‌های دانش و تجربه بشری، دست به انتخاب‌ها و سیاست‌هایی بزنند یا در تداوم برخی سیاست‌های جاری به گونه‌ای پای بفشارند كه تجارب پرهزینه دیگری بر دوش اقتصاد خسته و بیمار كشور تحمیل كنند. «ما در پاسخ به اطلاعیه دفتر ریاست محترم جمهوری اعلام می‌كنیم، همان گونه كه در دو نامه یاد شده نیز متذكر شدیم، آماده‌ایم تا تمامی ظرفیت فكری و تجارب جمعی خویش را در خدمت تصمیم‌سازی و سیاستگذاری اقتصادی كشور قرار دهیم. ما دانش و تجربه خویش را مدیون این ملتیم و جز بهروزی آنان آرزویی نداریم. بنابراین آماده‌ایم تا در هر مساله‌ای كه دولت محترم مقتضی بداند تجربه و دانش خود را، بدون هیچ چشمداشتی در خدمت اصلاح سیاست‌های اقتصادی قرار دهیم. »

آنها افزودند: بر این اساس، از دعوت ریاست محترم جمهوری استقبال به عمل آورده و برای تبادل نظر در فضای سالم و سازنده آمادگی خود را اعلام می‌داریم. اكنون كه گروهی از اقتصاددانان كشور نظرات خود را به صورت مكتوب و تفصیلی و روشن بیان كرده‌اند، از همكاران اقتصادی دولت محترم انتظار می‌رود پاسخ مكتوب خود را به نظرات مطرح شده در نامه ارائه فرمایند تا نكات اشتراك و افتراق روشن شود و از این طریق زمینه مناسبی برای یك بحث و گفت‌وگوی صریح و سازنده فراهم آید. در پاسخ به درخواست رسانه ملی برای شركت در مناظره حضوری ضمن استقبال از این دعوت یاد آور می‌شویم: از آنجا كه مباحث مطرح شده در نامه اقتصاددانان موضوعات متعدد تخصصی را در بر می‌گیرد كه بررسی علمی هر یك از آنها نیازمند بحث تخصصی و وقت كافی است، لذا پیشنهاد می‌شود پس از دریافت پاسخ مكتوب منتقدان نامه، هر یك از سر فصل‌های نامه اقتصاددانان موضوع بحث یك میز گرد تخصصی قرار گیرد و با دعوت از متخصصان ذی‌ربط، امكان طرح دقیق مسائل و تحلیل علمی آنها فراهم شود.

گروهی از امضاكنندگان نامه چهارم تیرماه ۱۳۸۶»

در همین حال محمد خوش‌چهره، عضو كمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی با اشاره به اعلام آمادگی رئیس‌جمهور برای مناظره با منتقدان اقتصادی دولت تاكید كرد: اگر ظرفیت مناظره میان رئیس‌جمهور و ۵۷ اقتصاددان منتقد عملكرد اقتصادی دولت وجود داشته باشد، گام مثبتی برای مواجهه دولت با منتقدان محسوب خواهد شد.

وی گفت‌وگوی بی‌پرده ۵۷ اقتصاددان با رئیس‌جمهور در شرایطی كه نمایندگانی مناسب و منصف از آنها انتخاب شده و فضا نیز مطلوب باشد به نفع نظام تصمیم‌گیری سیاستگذاری و محافل دانشگاهی و سازندگی اقتصاد دانست.

به گفته وی، در این مناظره باید اثبات شود كه ایده‌های رئیس‌جمهور و عملكرد اقتصادی دولت كاملا درست بوده است چرا كه به اعتقاد اقتصاددانان ایده‌های رئیس‌جمهور در برخی موارد آثار منفی به جا گذاشته است.

نماینده مردم تهران در خانه ملت یكی از موارد مهم در این زمینه را اظهار نظر وزیر رفاه دانست كه می‌گوید: شاخص فقر به خط بقا تغییر خواهد یافت.

وی با اشاره به تلاش دولت‌ها در هر رژیمی و هر زمانی در جهت تولید و اشتغال خاطرنشان كرد: بالا بردن تولید و اشتغال در كشورها یك هدف استراتژیك است زیرا ارتقای سطح رفاه و بهبود سطح زندگی مردم را در پی دارد. این عضو كمیسیون اقتصادی مجلس هدف را ارتقای سطح رفاه و نه عقب گرد در این راستا دانست و یادآور شد: حرف ماركسیست‌ها با نظام سرمایه‌داری هم این بود كه چون سرمایه‌داران استثمار می‌كنند، حق كارگر را نمی‌دهند و او را به سطح حداقل معیشت یا همان خط بقا می‌رسانند، كاملا منكوب است.

این عضو فراكسیون اصولگرایان مستقل افزود: اگر اینگونه اعتقادات مطرح شود، از اهداف عدالت خواهی هیچ نخواهد ماند.

این عضو هیات علمی دانشگاه تهران تصریح كرد: قطعا مناظره و مخصوصا مناظراتی كه یك طرف آن كارشناسان و صاحبنظران علمی، حتی با لحاظ دیدگاه‌های منفی و جناحی و یك طرف دیگر مدیریت اجرایی و تصمیم‌گیر و سیاستگذاری هستند، خروجی آن از منظر افكار عمومی و نتایج معطوف به دو طرف می‌تواند مثبت باشد.

عماد افروغ، ‌نماینده‌ مردم تهران در مجلس نیز با اشاره به استقبال رئیس جمهوری از انجام مناظره با ۵۷ اقتصاددان، گفت: از شنیدن این خبر خوشحالم، آن را به فال نیك می‌گیرم و به سهم خود دست ریاست محترم جمهوری را به گرمی می‌فشارم. وی اظهار داشت: از روز اول و ابتدای شكل‌گیری دولت نهم گفتیم كه در برابر نقدها فرصتی به دست می‌آید كه بتوان روشمند و اصولی از مواضع خود دفاع كرد.

وی با تأكید بر لزوم استفاده از نقد به عنوان لطف و موهبت خفیه الهی، گفت: پیش از این نیز بحث من این بود كه در برابر تخطئه هم باید سعه صدر نشان داد و حتی نقد دلسوزانه هم شرط نقد نیست و ممكن است نقدی از سر انتقام باشد. به گفته وی، كسی كه می‌خواهد پاسخگو باشد، نقدهای انتقام‌جویانه را به راحتی می‌تواند پاسخ دهد؛ چون از سر بغض، احساس و كینه بیان شده و طبعا وجهه روشمند بودن لازم را ندارد.

عضو كمیسیون فرهنگی مجلس ادامه داد: نفس اینكه آمادگی داشته باشیم و بتوانیم تیم‌های مشخص در دستگاه‌های مختلف ساماندهی كنیم تا به طور روشمند به نقدها پاسخ دهند را بسیار مبارك می‌دانم. افروغ فایده چنین پاسخگویی را محدود به این دولت ندانست و گفت: معتقدم این كار می‌تواند به نهادینه شدن فرهنگ نقد كمك كرده و گامی اساسی در جهت پیشرفت و تعالی كشور باشد. وی با بیان اینكه تاكنون شاهد چنین اقدامی از سوی دولت نبودم، ‌افزود: از زمان شكل‌گیری دولت نهم، برخوردها یا قضایی و هیجانی بوده و یا برخوردهایی بوده كه عده‌ای از مرتبطین و متصلین به دولت از سر قدرت‌طلبی انجام می‌دادند. به گفته وی، رئیس جمهوری حتما باید از كارشناسان رسمی و غیررسمی دلخواه و مدافع برنامه‌های خود دعوت كند، اسناد و مدارك را در اختیار آنها قرار داده و فرصتی به آنها بدهد تا محورهای مندرج در نامه مزبور را مورد بررسی قرار دهند و به طور روشن پاسخی متقن جهت انجام مناظره آماده كنند.

از سوی دیگر، فرشاد مومنی یكی از سرشناس‌ترین منتقدان برنامه‌های اقتصادی دولت نهم كه نام او نیز در میان ۵۷ اقتصاددان نویسنده نامه به رئیس جمهوری دیده می‌شود، از گفت‌وگوی «صریح، صمیمی و مستقیم» با رئیس جمهوری استقبال كرد. مومنی در خصوص اعلام آمادگی رئیس جمهوری برای انجام مناظره با نویسندگان نامه گفت: این اقدام نشان می‌دهد كه به تدریج در دولت بلوغ فكری و سیاسی ظاهر می‌شود، زیرا دولت با اندیشه و مسالمت با این موضوع برخورد كرد. عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی با تاكید بر اینكه من سخنگوی اقتصاددانان نیستم و نظر خود را مطرح می‌كنم، اظهارداشت: ما از این مطلبی كه مطرح شده یعنی گفت‌وگو با اقتصاددانان اگر صحت داشته باشد، استقبال می‌كنیم.

در همین شرایط، الیاس نادران عضو كمیسیون اقتصادی مجلس و دبیر كمیته اقتصادی جمعیت ایثارگران كه در برنامه یكشنبه شب گفت‌وگوی ویژه خبری به بحث و بررسی در باره عملكرد اقتصادی دولت نهم پرداخته بود، برای مناظره با ۵۷ اقتصاددان اعلام آمادگی كرد. عضو هیات علمی دانشگاه با تاكید بر اینكه علاقه ندارد، مباحث فنی اقتصاد را با بستر سیاسی دنبال كند، افزود: از حدود ۵ سال پیش یك نگرانی كه وجود دارد، القای سیاه‌نمایی از طرف برخی كارشناسان اقتصادی است كه از زمان تهیه مبانی نظری برنامه چهارم اقتصادی شروع شده است. نادران نماینده مردم تهران در مجلس افزود: برخی شاخص‌هایی كه اقتصاددانان و كارشناسان منتقد اعلام می‌كنند، سطح رفاه و سطح معیشت مردم است كه دسته‌بندی كرده و مرتب تكرار می‌كنند كه ایران به جز از چند كشور مانند بنگلادش و افغانستان از بقیه كشورهای جهان اوضاع بدتری دارد. وی گفت: حتی در اعلام شاخص‌های اوضاع اقتصادی [رژیم] اسرائیل را به مراتب بهتر از ایران قلمداد كرده‌اند.