تعقیب یک جانی موذی

پس از ده‌ها سال تأمل، جهان سرانجام به نظر می‌رسد واقعاً به فکر تلاش جدی برای از میان برداشتن یکی از خطرناک‌ترین بیماری‌های خود افتاده است. در حالی که ائتلافی از شرکت‌های بازرگانی، …

پس از ده‌ها سال تأمل، جهان سرانجام به نظر می‌رسد واقعاً به فکر تلاش جدی برای از میان برداشتن یکی از خطرناک‌ترین بیماری‌های خود افتاده است. در حالی که ائتلافی از شرکت‌های بازرگانی، خیریه و اهداکننده‌‌های بزرگ شروع به کار روی یک استراتژی جدید برای مالاریا کرده‌اند، دانشمندان اخیراً دو موفقیت را در شناخت ژن‌های انگل‌هایی که موجب گسترش این بیماری می‌شوند، اعلام کردند. این موفقیت‌ها می‌تواند به راههای جدید و فوری برای مداوای این بیماری که در سال ۵۰۰ میلیون نفر را مبتلا می‌کند، منجر شود.

طرح جهانی مبارزه با مالاریا که مورد حمایت سازمان ملل متحد است می‌خواهد تا سال ۲۰۱۵ به یک رشته هدف‌های بلندپروازانه جامه عمل بپوشاند. این هدف‌ها شامل کاهش موارد ابتلا به مالاریا به میزان ۷۵ درصد نسبت به سال ۲۰۰۰ می‌باشد. این طرح هم‌چنین هدفش رساندن شمار مرگ‌های ناشی از این بیماری به نزدیک صفر در همین مدت است و سرانجام، تقریباً با بلندپروازی می‌خواهد مالاریا را به کلی ریشه‌کن سازد.

متأسفانه تاریخ، پر از هدف‌های شکست ‌خورده سازمان ملل متحد است. کمک‌دهنده‌های بزرگ اخیراً قول حدود ۳ میلیارد دلار کمک به این تلاش را داده‌اند این کافی نیست، اما بدون تردید آغاز خوبی است. هم‌چنین جهان ابزاری راکه برای کنترل این بیماری خطرناک موردنیاز است در اختیار دارد. پیشرفت‌های اخیر در اتیوپی، رواندا و چند کشور دیگر موفقیت ترکیب دارو، اسپری کردن ساختمان‌ها بوسیله حشره‌کش و استقرار پشه‌بندهای آغشته به حشره‌کش را ـ برای جلوگیری از نیش زدن پشه‌ای حامل باکتری مالاریا به مردم در رختخواب‌هایشان ـ نشان داده‌اند.

اما ریشه‌کن کردن بیماری چه؟ این کار نمی‌تواند بدون یک رشته ابزار جدید، مانند یک واکسن مؤثر (که هنوز وجود ندارد) ممکن باشد. اما اخیراً با دو مقاله جداگانه‌ای که در نیچر درباره پیشرفت‌هایی در جهت تولید دارو و واکسن این بیماری چاپ شده است امیدی در این جبهه نیز پدید آمده است.

در یکی از این دو مقاله، گروهی به سرپرستی جین چارلتون از دانشگاه نیویورک نخستین توالی موفقیت‌آمیز ژن پلاسمودیوم و یواکس(۱) را شرح داده‌اند. این باکتری عامل اصلی مالاریا در انسان‌ها در خارج از آفریقا است. این باکتری کمتر از همتای آفریقایی خود پلاسمودیوم فالسی پاروم(۲) مرگبار است،‌ اما به گفته دکتر چارلتون به نحوی چالش بزرگتری برای پژوهشگران بشمار می‌آید چون به آسانی در آزمایشگاه قابل بررسی نیست. در نتیجه تحقیق درباره آن نادیده گرفته شده است. توالی ژن پی‌فالسی پاروم در سال ۲۰۰۲ به سیلی از تحقیق درباره ترکیب ژنتیکی این انگل منجر شد. الیزابت ویترلر از مؤسسه اسکریپز در آمریکا می‌گوید: این کار هم اکنون شناخت‌هایی را موجب شده است که احتمالاً به ساخت داروهای مفید جدید منجر خواهد شد و اضافه می‌کند این درباره پی‌ویواکس نیز صادق است.

با این حال، بعضی چیزهای غیرمنتظره در مقاله دوم نشان می‌دهند هنور ممکن است مشکلاتی وجود داشته باشد. یک گروه به سرپرستی آرناب‌پین از مؤسسه ولکام راست سانگر در نزدیکی کمبریج انگلیس ژن پلاسمودیوم نولسی را به عنوان یک انگل مشهور که موجب مالاریا در میمون‌های آسیایی می‌شود توصیف می‌کند. دکتر پین می‌گوید: این زنجیره همراه با یک بررسی موارد قبلی تشخیص غلط بیماری تایید می‌کند بسیاری از موارد مالاریای انسانی در جنوب شرقی آسیا که به انگل‌های دیگر نسبت داده شده بود در حقیقت پی‌نولسی موجب ‌آنها شده است.یک کشف ناخوشایند دیگر این است که ژن پی‌نولسی حاوی نمونه های انگلی است که گمان می‌رفت به تنظیم سیستم مصونیت بدن کمک می‌کند. این معنایش این است که این انگل ممکن است مانع شناسایی گلبول قرمز خون‌آلوده شود. دکتر دایان‌ورث از دانشگاه هاروارد فکرمی کند «این تقلید مولکولی» ممکت است کمک کند انگل بوسیله میزبانش شناسایی نشود. و این متأسفانه می‌تواند کنترل یا ریشه‌کن کردن بیماری را دشوارتر سازد که معنای آن این است که تحقیق برای ساخت یک واکسن مالاریا و درمان این بیماری با وجود میلیاردها دلار قول کمک داده شده هنوز می‌تواند کار پیچیده‌ای باشد.

۱. PLASMODIM VIVAX

۲. PLASMODIUM FALCIPARUM

منبع: اکونومیست

مترجم: فریدون دولتشاهی