به کلاس « سبک زندگی» بیایید

شیوه هایی که در زندگی انتخاب می کنید, در کیفیت سلامت جسمی و روانی تان تاثیر می گذارد

یکی از موضوعاتی که امروزه در بحث سلامت بسیار کاربرد دارد و جزو مباحث رایج روز است، شیوه زندگی است. طبیعتا هر کدام از ما در زندگی‌مان از شیوه‌های خاصی پیروی می‌کنیم که این سبک زندگی است یعنی الگوهای نافذ و مداومی که در زندگی روزانه آن را به کار می‌گیریم. برای مثال در حوزه تغذیه ممکن است از شیوه خاصی پیروی یا در حوزه بهداشتی و سلامت، خواب و حتی ورزش از روش‌هایی خاص استفاده ‌کنیم که یک نوع سبک زندگی است.

سبک‌هایی که در زندگی از آن تبعیت می‌کنیم، تابع مراحل رشدی و شخصیتی ماست. بسیاری اوقات این سبک‌ها از دوران خیلی گذشته مثلا نوجوانی یا کودکی‌مان شروع شده و تداوم پیدا کرده است یا برخی از این سبک‌ها در دوره‌ای از زندگی دارای تغییر خاصی شده‌اند. بنابراین عنوان سبک زندگی به همه ابعاد زندگی برمی‌گردد.

طبیعتا در حوزه سلامت، وقتی به صورت عام در مورد سبک زندگی صحبت می‌کنیم، این نکته را باید به خاطر داشته باشیم که سبک‌های مختلف زندگی تاثیرات متفاوتی در حوزه سلامت ما دارند که به آن «سبک‌های بهداشتی» می‌گوییم. در الگوهای سلامت بهداشتی، ما تابع الگوهایی هستیم که سلامت ما را تحت‌پوشش قرار می‌دهد و این تاثیرات هم از لحاظ جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی ما را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.

افرادی که دنبال شاخص‌های سلامت هستند و می‌خواهند آن را ارتقا دهند، در اولین قدم باید از خود بپرسند من در شیوه زندگی‌ام چه الگوهایی دارم که ابعاد متفاوت سلامت من را دچار آسیب می‌کند؟ و سوال دوم اینکه در حوزه سبک زندگی من چه ابعادی وجود دارد که می‌تواند سلامتم را ارتقا دهد و حالت پیشگیرانه دارد؟ و در نهایت از خود سوال کند آیا می‌توانم در شیوه زندگی‌ام تغییراتی ایجاد کنم که سلامتم را تضمین کند؟ پاسخ دادن به این سوالات به این نیاز دارد که ما با شیوه زندگی سالم آشنا باشیم. طبیعتا وقتی در مورد سلامت جسمی صحبت می‌کنیم، متخصصان گروه پزشکی بنا به مورد، الگوهایی را در حوزه سلامت جسمی مطرح می‌کنند که لازم است از آنها پیروی کنیم. اگر بتوانیم به‌تدریج آنها را در زندگی‌مان جاری کنیم، نتایج مفیدی به دست خواهیم آورد. اما در حوزه سلامت روان‌شناختی نکته مهمی که باید به آن توجه کنیم این است که بعضی از سبک‌های زندگی به حوزه سلامت روان ما آسیب جدی می‌زنند. ما نمی‌توانیم مقوله سلامت را کاملا تفکیک کنیم و مثلا بگوییم این مورد مربوط به سلامت روان است و دیگری مربوط به سلامت جسم و با هم ارتباطی ندارند، بلکه هرگاه عاملی حوزه سلامت روان ما را تحت‌تاثیر قرار دهد، به همان میزان بر سلامت جسمی ما نیز تاثیر می‌گذارد و برعکس این موضوع هم وجود دارد.

در حوزه سلامت روان، باید عوامل بسیار زیادی را در حوزه سبک زندگی‌مان بگنجانیم. در این زمینه می‌توان جنبه‌های پیشگیرانه و عواملی را که باعث ارتقا حوزه سلامت روان می‌شوند، مدنظر قرار دهیم. مثلا یکی از اصولی‌ترین مواردی که در سبک زندگی سالم در رابطه سلامت روان‌شناختی وجود دارد، مساله یادگیری مهارت‌های زندگی است. اینها مهارت‌هایی هستند که به ما در بهبود وضعیت سلامتمان کمک می‌کنند و در جنبه پیشگیرانه‌اش باعث می‌شوند کمتر دچار آسیب‌های روانی و اجتماعی شویم بنابراین اگر می‌خواهیم در حوزه سبک زندگی سالم و در حوزه روان‌شناختی‌اش فعالیتی داشته باشیم و تغییراتی را در سبک زندگی‌مان ایجاد کنیم، پیشنهاد بسیار جدی متخصصان این است که مهارت‌های سبک زندگی را بیاموزیم و با پیگیری این سبک‌ها به مرحله‌ای برسیم که یادگیری این مهارت‌ها و انجام آن به سبک‌های رفتاری‌مان تبدیل شوند.

نکته مهم دیگر که باید به آن توجه کرد، به دست آوردن حس رضایتمندی از انجام فعالیت‌هایی است که در سبک زندگی‌مان آن را به کار می‌گیریم. سبک زندگی ما باید به‌گونه‌ای باشد که با انجام فعالیت‌های روزمره به احساس رضایتمندی از خودمان، محیط و فرایندهای زندگی‌مان برسیم.

طبیعتا افرادی که احساس رضایتمندی بیشتری می‌کنند، سالم‌تر هستند. علاوه بر این، یکی از ویژگی‌های سبک زندگی سالم این است که در زندگی‌مان برنامه‌ریزی برای اوقات فراغتمان داشته باشیم که بتوانیم در آن اوقات به خودمان بیشتر فکر کنیم چون در زندگی امروزی به خاطر فشار کاری و دیگر عوامل استرس‌زای محیطی، زمان کمتری برای پرداختن به این موضوع داریم و متاسفانه وقتی درگیر مسائل کاری‌مان می‌شویم، سلامت خودمان را فراموش می‌کنیم.راهکارهایی وجود دارد که می‌تواند عزت نفس افراد را افزایش دهد یعنی با انجام برخی فعالیت‌ها می‌توانیم به باور بیشتری از توانایی‌هایمان برسیم و در نتیجه اعتماد به‌نفسمان را تقویت کنیم. پیدا کردن این راهکارها خیلی مهم است و با مراجعه به متخصصان این حوزه، می‌توان این راهکارها را شناسایی و عملی کرد.

دکتر مهرداد کاظم‌زاده

روانشناس بالینی، دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان