نگاهی به ناآرامی های اخیر صعده, دارفور یمن

ژنرال علی عبدالله صالح رئیس جمهور کشور عربی یمن به تازگی با اعلام ضرب الاجل دو روزه به شورشیان کشورش برای خلع سلاح و تسلیم داوطلبانه به نیروهای امنیتی, عملاً بر آن شد غائله شورش این زیدی مذهب ها را برای همیشه ختم کند

ژنرال علی عبدالله صالح رئیس جمهور کشور عربی یمن به تازگی با اعلام ضرب الاجل دو روزه به شورشیان کشورش برای خلع سلاح و تسلیم داوطلبانه به نیروهای امنیتی، عملاً بر آن شد غائله شورش این زیدی مذهب ها را برای همیشه ختم کند.

وی در یک نطق تلویزیونی خطاب به این شورشیان که پایگاه سنتی شان شهرهای شمالی یمن است، رسماً وعده داد در صورت تسلیم داوطلبانه به آنها اجازه تاسیس یک حزب سیاسی ملی در چارچوب قوانین یمن به شرط دوری از هر گرایش منطقه یی و مذهبی را خواهد داد.

در همین حال و بنا به گفته علی اثنی رئیس سرویس امنیتی دولت یمن از زمان آغاز درگیری ها میان نیروهای امنیتی با شورشیان شیعه این کشور از سال ۲۰۰۴ به این طرف تاکنون ۷۲۷ نفر از دو جناح متخاصم کشته و بیش از پنج هزار نفر دیگر نیز مجروح شده اند. تا همین سال گذشته ریاست این شورشیان را یک روحانی زیدی مذهب به نام حسین بدرالدین الحوثی بر عهده داشت. وی پس از ۹۰ روز مقاومت در کوه های شهر صعده محاصره و کشته شد. پیشتر دولت یمن برای دستگیری او ۵۵ هزار دلار جایزه تعیین کرده بود. پس از کشته شدن وی ریاست این شورشیان را پسرش به نام «عبدالملک الحوثی» عهده دار شده است. او نیز چند روز پیش هنگامی که به قصد گفت وگو با شیخ «عبدالله الاحمر» رئیس مجلس نمایندگان یمن از شهر صعده خارج می شد، موردسوءقصد افراد ناشناس قرار گرفت ولی از این حادثه جان سالم به در برد.

● حسین بدر الدین الحوثی کیست؟

حسین بدرالدین الحوثی فرزند سیدبدرالدین الطباطبایی الحوثی است که گفته می شود نسب شان به امام حسن مجتبی می رسد. وی شش سال پیش از انقلاب یمن در سال ۱۹۵۶ در روستای آل الصیفی واقع در منطقه حیران استان صعده در ۲۴۰ کیلومتری شمال غرب پایتخت یمن به دنیا آمد.

وی تحصیلات ابتدایی خود را در مدارس سنی های شهر تولدش که توسط گروه اخوان المسلمین تاسیس شده بود، به اتمام رساند، سپس وارد دانشکده الهیات دانشگاه صنعا شده و موفق به کسب لیسانس این رشته می شود. وی برای احراز مدرک فوق لیسانس راهی سودان شده و از دانشگاه خارطوم فارغ التحصیل می شود.

حسین بدرالدین در سال ۹۲ وارد عرصه سیاسی شده و حزب الحق را تاسیس کرد. این حزب با ریاست وی و با مشارکت برخی علمای روشنفکر وابسته به قبایل زیدی تشکیل شد. حزب کمونیست یمن که آن زمان در قدرت حاکم سهیم بود به خاطر تمایلش برای ایجاد احزاب سیاسی با رویکرد مذهبی جهت رقابت با حزب مجمع اصلاح طلبان یمن، دشمن سرسخت خود که رویکردی ضداسلامی دارد، به تاسیس این حزب کمک و حمایت بسیاری کرده بود.

او در سال های ۹۳ تا ۹۷ به عنوان نماینده حزب الحق از استان صعده وارد پارلمان یمن شد. با پایان یافتن مدت نمایندگی اش به منظور تشکیل گروه جوانان مومن که بسیاری از روشنفکران مذهب زیدیه نیز در آن حضور داشتند، از نامزدی در انتخابات پارلمانی انصراف داد. در آن سال ها هنوز نمی شد او را فردی متعصب نامید. در مراکز آموزش علوم دینی اش، گروهی از مردم عراق نیز برای شرکت در آن به یمن سفر می کردند.

الحوثی سپس بر آن شد مراکز علوم شرعیه خود را در سراسر یمن برپا کند. در همین زمان بود که دانشجویان عراقی او در ایام محرم و در حسینیه معروف الثقلین به عزاداری می پرداختند. مراسم مذهبی او باعث شد سفارت عراق بارها به «دولت یمن» نسبت به سیاسی بودن مراکز آموزشی الحوثی هشدار دهد اما دولت یمن این هشدارها را فریبکاری های سیاسی دولت وقت عراق اعلام کرد. ولی دولت یمن بعدها مدعی شد که در حسینیه های مختلف مراسم عزاداری حسینی، هواداران الحوثی از تصاویر شخصیت های سیاسی- فکری شیعی استفاده می کردند. الحوثی به عنوان خطیب مسجد همواره شعارهای ضدامریکایی و اسرائیلی سر می داد و این برای دولت ژنرال صالح که به غرب و مخصوصاً امریکا گرایش دارد، قابل تحمل نبود.

● اتهامات

تشکیل مخفیانه گروه مسلح جوانان مومن که بنیانگذارش خود حسین بدرالدین بوده و این گروه در حال حاضر توسط پسرش اداره می شود، مهم ترین اتهام وارده به او است. دیگر اتهاماتی که بر حجم پرونده الحوثی و هوادارانش می افزاید، برافراشتن پرچم حزب الله لبنان بر فراز مقر خود و عدم پرداخت مالیات به دولت بوده و هست.

از سوی دیگر برخی تحلیلگران با منتسب کردن الحوثی و گروهش به برخی کشورهای شیعه مذهب منطقه مثل ایران و عراق مدعی اند که آنها تحت حمایت مالی کشورهای یادشده هستند و در اثبات این ادعای خود می گویند الحوثی ماهانه ۲۰۰ دلار به هر یک از اعضای گروهش می پرداخت و هنوز نیز این پول توسط پسرش به اعضا پرداخت می شود. به گفته این تحلیلگران در برهه کنونی لیبی نیز به جرگه این حامیان پیوسته و حتی مقامات لیبی رسماً اعلام کردند به عبدالملک الحوثی و خانواده اش و سایر اعضای گروه مذکور پناهندگی سیاسی می دهند.

اخیراً دولت یمن برای جلوگیری از افزایش روزافزون محبوبیت خانواده الحوثی و شخص حسین بدرالدین مدعی شده او پیش از کشته شدنش ادعای امامت کرده بود.

این دولت با استناد به احادیثی مربوط به زمینه سازان ظهور حضرت مهدی (عج) که در محتوای آن آمده یکی از این زمینه سازان مردی یمن به نام حسن یا حسین است، ادعا کرده بود که الحوثی همان یمانی موعود است حال آنکه خانواده حسین بدرالدین که در ماه های آخر عمرش به شیعه دوازده امامی مشرف شده بود، بارها این ادعا را رد کرده است و بر این باور است که این خدعه و نیرنگ دولت یمن برای کمرنگ کردن محبوبیت حسین بدرالدین است که همچنان در میان زیدی مذهبان فردی مبارز و محترم به شمار می آید.

● خانه دوم بعثی های فراری

پس از حمله نیروهای ائتلاف به عراق، رسانه های امریکایی شایع کردند فرماندهان ارتش صدام به سوریه فرار کرده اند حال آنکه بسیاری از فرماندهان بلندپایه نیروی زمینی و هوایی ارتش عراق به خاطر دوستی صمیمانه و تنگاتنگ علی عبدالله صالح با شخص صدام و خانواده اش، بلافاصله به صنعا (پایتخت یمن) گریختند. بسیاری از افسران فراری ارتش بعث عراق پس از ورود به یمن به عنوان مستشار نظامی ارتش این کشور منصوب شده و فعالیت خود را از دو سال پیش رسماً آغاز کرده اند. به عقیده آگاهان امور منطقه همین امر یکی از عوامل تصمیم دولت یمن برای سرکوب شیعیان بوده است.

به محض ورود این دسته از افسران عراقی به یمن که بعد از اردن دومین پایگاه بعثی های فراری عراق شده، به دستور شخص علی عبدالله صالح برای سکونت این نظامیان بعثی و خانواده هایشان، یک شهرک «در مرکز شهر صنعا» ساخته شده و آنها با توجه به سوابق و تجارب نظامی به مناصبی بالا در ارتش یمن گماشته شدند.

● نگاه کلی

حوادث دو سال اخیر یمن از چند منظر قابل تامل است؛ نخست در برهه کنونی که امریکا به بهانه جنگ علیه تروریسم به دو کشور افغانستان و عراق حمله کرده تا دموکراسی را در این دو کشور مستقر کند احتمال دارد حوادثی که در یمن رخ داده نیز در رسانه های بین المللی رنگ و بوی تروریستی به خود گیرد. باید گفت سوای ایدئولوژی تاسیس گروه جوانان مومن، عمده خواست و تلاش گروه الحوثی توقف اقدام ارتش اسرائیل علیه فلسطینیان است.

به اعتقاد ناظران سیاسی، ژنرال علی عبدالله صالح سعی دارد با استفاده از ادعای انتساب الحوثی به برخی از کشورهای منطقه از فرصت استفاده کرده تا ضمن سرکوب مخالفان داخلی، به نگرانی امریکا برای جنگ با تروریسم پاسخ گوید.

در همین راستا، فهمی هویدی یکی از روزنامه نگاران برجسته جهان عرب در گزارشی (که در روزنامه فرامنطقه یی الشرق الاوسط) به چاپ رسانده ضمن پرداختن به ابعاد مختلف این بحران سیاسی که او از آن به عنوان دارفور یمن یاد می کند، اقدامات الحوثی پدر و پسر را به اقدامات مقتدا صدر در عراق تشبیه می کند که هر دو آنها تلاش می کنند با استفاده از احساسات مردم شیعه از شعارهای سیاسی برای تحکیم موقعیت خود در جامعه و افزایش هواداران استفاده کرده و از این طریق به یکی از ارکان و عناصر اصلی سیاسی جامعه شان تبدیل شوند.

آزاده بابایی نژاد