جمعه, ۸ تیر, ۱۴۰۳ / 28 June, 2024
ارزیابی كیفیت خوراك دام در مزرعه از حواس خود استفاده كنید
![ارزیابی كیفیت خوراك دام در مزرعه از حواس خود استفاده كنید](/web/imgs/16/125/5w87u1.jpeg)
تولید كنندگان كوچك خوراكدام و دامدارانی كه خوراكدام مورد نیاز خود را تهیه میكنند، قادر به داشتن یك آزمایشگاه كنترل كیفی برای خودشان نیستند. با اینحال این افراد میتوانند با استفاده از چند روش ساده و سریع كنترل كیفی مواد غذایی كه در داخل مزرعه قابل اجراست، كیفیت خوب خوراكدام خود را حفظ كنند.
تولید جهانی خوراكدام در سال ۲۰۰۱ میلادی حدود ۱۲۰۰ میلیون تن بوده، كه این مقدار شامل غذای تولیدی در مزارع یا كارخانههای كوچك تولید خوراكدام نمیشود. با فرض براینكه ۵۰% مواد غذایی دیگر هم بهاین صورت تولید میشود، كل مقدار خوراكدام تولیدی برای كلیه حیوانات(شامل خوراك آبزیان و حیوانات خانگی) به ۱۸۰۰ میلیون تن میرسد.
تركیبی از تستهای آزمایشگاهی و آزمایشهای مزرعهای (نسبت به استفاده از هر كدام به تنهایی)، بهترین كنترل كیفی را به ما ارائه میدهد. بعلاوه تكنیكهای ارزیابی خوراكدام در مزرعه باعث كمك به خرید مواد خام و همچنین انتخاب تستهای آزمایشگاهی صحیح میشوند؛ زیرا انجام تستهای آزمایشگاهی نهتنها از نظر اقتصادی مقرون بهصرفه نیست، بلكه زمانبر هم میباشد.
روشهای مزرعهای عمدتاً براساس ارزیابی حسی[i] با استفاده از حواس پنجگانه لامسه، چشایی، بینایی، بویایی و شنوایی است. افزون بر آزمایشهای حسی، آزمایشهای سادهای را هم میتوان در مزرعه انجام داد.
●ارزیابی با حس لامسه
با بكار بردن وسایل ساده میتوان نتایج ساده اما موثری را بدست آورد. با لمس دانههای غلات چه چیزی مشخص میشود؟ ابتدا دست خود را در عمق كیسه حاوی دانهها فرو كنید. اگر دانهها بهصورت مناسب خشك شده باشند، شما هیچ تفاوت دمایی را بین داخل و خارج كیسه احساس نخواهید كرد. اگر میزان رطوبت بالا باشد، دانههایی كه در عمق داخل كیسه قرار دارند نسبت به دانههایی كه در سطح كیسه قرار دارند در زمستان سردتر و در تابستان گرمتر خواهند بود.
یك قاشق تراشهبرنج[ii]، سبوس برنج[iii] یا سبوس روغنكشی شده برنج[iv] را كف دست چپ خود قرار دهید. با انگشتان خود آنرا فشار داده و كف دست بمالید. اگر بسیار زبر و خشن بود ممكن است چنین نتیجهگیری شود كه تقلب صورت گرفته و پوسته شلتوك نكوبیده[v] به آن اضافه شده است. یك مشت پر از تراشه برنج را در دست گرفته و فشار دهید و سپس بهآهستگی انگشتان خود را باز كنید. اگر كیفیت تراشهبرنج خوب باشد اثر فشار انگشتان شما روی آن باقی میماند؛ درحالیكه در موارد تقلبی پس از باز كردن مشت دست این توده فرو خواهد ریخت. از طرف دیگر اگر در غذای آردی[vi] طیور چنین فشردگیهایی دیده شود نشانگر میزان بالای رطوبت است، زیرا اگر سطح رطوبت آن به صورت طبیعی باشد، به سادگی میشكند.
پودر ماهی كه میزان رطوبت آن زیاد باشد، داغ و بسیار تیره رنگ بوده و هنگام لمس انعطافپذیرتر و مرطوب احساس میشود.
● ارزیابی با حس چشایی
با چشیدن میتوان تازگی خوراك و اجزاء آن را ارزیابی نمود. خوراك و اجزاء خوراكی تازه دارای یك طعم مطلوب میباشند. در طول مدت ذخیره خوراك دام، چربی یا روغن ترشیده شده و باعث بوجود آمدن یك طعم سوختگی غیرمطلوب ناشی از وجود اسیدهای چرب آزاد میشود. خوراكهای مانده دارای یك بوی كهنگی و مزه كپكزدگی میباشند.
با گاز زدن و چشیدن نوالههای روغنی[vii] میتوان تازگی، ترشیدگی، كپكزدگی، كهنگی و هر گونه تقلب را مشخص نمود. در حال حاضر به صورت تقلبی به بیشتر نوالههای روغنی، سبوس برنج، دانه كرچك[viii]، دانه كائوچو[ix]، دانه درخت ابریشم[x] و یا دیگر بذرهای روغنی ارزانتر اضافه میكنند. با مشاهده میكروسكوپی و همچنین جویدن، چشیدن و بررسی رنگ و بوی خوراكدام میتوان بیشتر این تقلبها را مشخص كرد.
یكنفر میتواند با لیسیدن و چشیدن یك نمونه كوچك از پودر ماهی، میزان نمك آنرا معین كند. مزه نمك آن قابل مقایسه با مزه شوری یك ترشی با حدود ۵% نمك و همچنین قابل مقایسه با خوراكهای معمولی است كه ممكن است ۲ تا ۳% نمك داشته باشند.
سبوس برنج یا تراشه برنج كه بهصورت تقلبی به آن پوسته شلتوك نكوبیده اضافه شده باشد، بدون مزه بوده و سوزاننده گلو است بطوریكه باعث میشود شخص بلافاصله آنرا از دهان بیرون اندازد.
با گاز گرفتن و جویدن دانههای غلات و نوالههای روغنی، تعیین میزان رطوبت آنها آسانتر خواهد بود. یك خوراكدام خشك، ترد و سخت بوده و هنگام گاز گرفتن شكننده احساس میشود.
اگر به پودر سائیده شده ماهی[xi] و خرده برنج، بهصورت تقلبی شن و سنگریزه اضافه شده باشد، این خوراك به دندانها صدمه زده و جویدن آنها مشكل است و برای شكستن آنها باید فشار زیادی وارد كنید.
● ارزیابی با حس بینایی
ارزیابی كیفیت خوراكدام با چشم بهترین نوع ارزیابی در بین آزمایشهای حسی است و این نوع ارزیابی كاربردهای وسیعتری هم دارد. یك شخص باتجربه میتواند با آزمایشهای چشمی در مورد كیفیت خوراكها، خصوصاً دانههای غلات، سبوسها، نوالههای روغنی و ماهی با دقت نسبتاً خوب قضاوت كند.
بررسی اجزاء خوراكدام از نظر داشتن رنگهای طبیعی، استحكام و وجود مواد خارجی، رشد كپكها، تجمع مواد خوراكی بهصورت قالبی یا تودهای شكل شدن، وجود شپش و دیگر موارد غیر طبیعی را میتوان از طریق حس بینایی انجام داد. تهیه خوراكدام با استفاده از اجزاء خوراكی فاسد یا غذای كپك زده قالبیشكل شده، منجر به كاهش تولید و مرگ و میر بالا خواهد شد.
دانههای كپكزده خصوصاً در قسمت رأس دانه(قسمت زاینده) تغییر رنگ داده و رنگهای سبز، خاكستری یا سیاه در آنها ایجاد میشود. ذخیره مواد غذایی بهصورت نامناسب و یا طولانیمدت و یا انبار كردن در مكانهایی با رطوبت بالا منجر به تودهای و قالبی شكل شدن این مواد غذایی تقلب بهصورت استفاده از سبوس برنج یا انواع نوالههای روغنی ارزانتر به جای نواله روغنی بادام زمینی؛ و یا بكاربردن سرمیگو، خرچنگ، صدف و مواد دیگر به جای ماهی را میتوان با بررسی دقیق چشمی(بهخوبی بررسی خوراك با میكروسكوپ) تعیین نمود. ماهی سفید به دلیل داشتن مقدار كمتر روغن و حفظ بهتر كیفیت، نسبت به ماهی تیره ارجح است.
● چه زمانی چشمها كفایت نمیكنند؟
بررسی خوراكدام با میكروسكوپ بهتر از آزمایش چشمی آن است. در این مورد خوراكها و اجزاء آنها با یك میكروسكوپ صفحه گسترده[xiii] بررسی میشوند. اینكار عمدتاً برای تعیین تقلبات، اجسام خارجی و ناخالصیها در خوراكهای آسیا شده و اجزاء خوراك دام بكار میرود. تقلبات مختلف مثل استفاده از پوست شلتوك، نیام[xiv]، سنگها، اجسام خارجی و جایگزینی مواد ارزانتر را میتوان بهسادگی بوسیله بررسی آنها با میكروسكوپ تشخیص داد. همانطور كه در جدول ۱ نشان داده شده بر اساس رنگ خوراكها میتوان ایننوع تقلبات را شناسایی كرد.
بررسی رنگ ذرات مواد خوراكی كاربرد محدودی دارد، زیرا فقط یك نظر آزمایشی یا یك احتمال را در مورد یك جزء در یك نمونه ناشناخته ارائه میدهد. با اینحال كاربرد آن برای اجزاء خوراكی شناخته شده معقول است.
میتوان از تكنیكهای میكروسكوپی غذایی برای شناسایی انواع گسترده تقلبات و استفاده از مواد ارزانتر مثل سنگریزه، پوست شلتوك، نیام، دانههای خرد شده و موارد دیگر استفاده كرد. با این روش میتوان وجود پودر مو[xv] یا پودر چرم[xvi] در پودر گوشت و پودر ماهی؛ وجود كنجاله دانه كرچك[xvii] یا كنجاله دانه درخت پنبه[xviii] در كنجاله كنجد و كنجاله آفتابگردان و یا جایگزینی مواد مشابه ارزانتر را تشخیص داد.
●رنگ اجزاء اجزاء احتمالی
سفید سنگ آهك، پودر شیر، فسفات دیكلسیم، نمكهای معدنی دیگر، نشاسته
زرد نخودی[xix] كنجاله سویا، پودر استخوان، آب پنیر خشك شده، دولومیت، سبوس، پوست شلتوك، سنگ فسفات
سیاه ذغال چوب، استخوان ذغال شده، پودر خون، نواله كنجد[xx]، آفتابگردان، بذر درخت پنبه، پودر چرم، پودر گوشت
قهوهای یا مایلبه قرمز پودر خون، پودر گوشت، سبوس ذرت، شلتوك، غلاف برنج
خاكستری دیكلسیم فسفات، سنگ فسفات، پودر مو، پودر چرم، پودر گوشت و استخوان
زرد یا نارنجی ذرات زردرنگ ذرت، كنجاله پنبهدانه بدون پوست، پوسته سویا
انتخابات ریاست جمهوری انتخابات ریاست جمهوری 1403 انتخابات انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم انتخابات 1403 انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۳ مسعود پزشکیان سعید جلیلی ایران قالیباف علیرضا زاکانی پزشکیان
زلزله هواشناسی تهران بارش باران سیل پلیس قتل سوادکوه فضای مجازی سیلاب سازمان هواشناسی محیط زیست
قیمت خودرو حقوق بازنشستگان قیمت طلا دولت سیزدهم خودرو قیمت دلار نهضت ملی مسکن مسکن بازنشستگان قیمت سکه دلار طلا
تلویزیون سینمای ایران جوکر رسانه ملی دفاع مقدس سینما
ماهواره
دونالد ترامپ جو بایدن رژیم صهیونیستی آمریکا روسیه غزه فلسطین جنگ غزه بولیوی ترکیه اوکراین اتحادیه اروپا
پرسپولیس فوتبال استقلال یورو 2024 باشگاه پرسپولیس لیگ برتر تیم ملی فوتبال ایران جام ملت های اروپا کریستیانو رونالدو لیگ برتر ایران جواد نکونام باشگاه استقلال
هوش مصنوعی همراه اول نمایشگاه الکامپ عیسی زارع پور وزیر ارتباطات فناوری ایلان ماسک
رژیم غذایی مغز دیابت سرطان کاهش وزن فشار خون