تکلیف مان را روشن کنیم

سینمای ایران و بازار کن

پیش از پرداختن به جشنواره فیلم کن و بازار آن و اهمیتی که این رویداد در نقشه سینمای جهان و از آن مهم تر در اقتصاد سینمای جهان دارد، باید تکلیف خودمان را با مساله مهم تری روشن کنیم، آیا سینمای ایران قصد حضور جدی در عرصه های بین المللی فرهنگی و اقتصادی سینمای جهان را دارد؟ پس از گذشت دو دهه فعالیت مستمر در این حوزه و با تمامی فراز و نشیب های تجربه شده، پاسخ مسوولان سینمایی کشور، چه معاونت امور سینمایی و چه مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی مثبت است. آیا صرف مثبت بودن پاسخ و این تصمیم گیری برای ورود به این عرصه کافی است؟ قطعاً خیر.

حضور جهانی در هر دو حوزه فرهنگی و اقتصادی سینما ساز و کار و سیاست های بلندمدت، میان مدت و کوتاه مدتی می طلبد که نشانی از آن در برنامه های نهادهای رسمی سینمایی و در بخش خصوصی دیده نمی شود. نهادهای رسمی مبتلا به روزمرگی و تنها رفع و رجوع مسائل پیش آمده و بخش خصوصی صرفاً متکی به منابع و حمایت های دولتی است و نتیجه بلاتکلیفی وضعیت حضور سینمای ایران در بازارهای جهانی است.

مادام که سیاست های کلان در بالاترین سطح تصمیم گیری اتخاذ نشده و نهادهای صنفی مانند خانه سینما ضرورت حضور جدی بخش خصوصی در این عرصه را درنیابند، وضعیت ما همان آش و همان کاسه خواهد بود. رسانه ها نیز که نقش اساسی در این جریان باید ایفا کنند، به صرف چند تماس ساده تلفنی (و نه حتی کتبی،) با چند دست اندرکار و مسوول سینمایی و انعکاس آن در دو سه روز پس از جشنواره کن بسنده کرده و قصد حضورهای جهانی سینمای ایران تا جشنواره کن بعدی به فراموشی سپرده می شود.

پس ابتدا زمانی کوتاه را در هر دو حوزه دولتی و صنفی اختصاص به موضوع ساده و مهم دهیم. آیا سینمای ایران ضرورتی برای حضور در عرصه های اقتصادی جهان دارد؟ پس از آن کارگروه های مختلف باید به تحقیق و بررسی کارشناسانه در بخش های مختلف دست زده و ضمن آسیب شناسی جدی فعالیت های صورت گرفته، وضعیت فعلی سینمای ایران و امکانات آن جهت حضور جدی در اقتصاد جهانی را ارزیابی کنند.

نقش دولت و معاونت امور سینمایی و بازوی اجرایی آن یعنی بنیاد سینمایی فارابی چه بوده، چه هست و چه باید باشد؟ نهادهای رسمی که از بودجه های عمومی استفاده می کنند (مانند حوزه هنری، کانون، مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، سیمافیلم و انجمن سینمای جوانان ایران) چه نقشی باید ایفا کنند؟ جایگاه بخش خصوصی چیست؟ خانه سینما چه فعالیتی می تواند داشته باشد؟ ده ها پرسش مختلف در این حوزه وجود دارد که جای پرداختن به همه آن در این مقاله کوتاه نیست. اما نکته قابل ذکر در وضعیت فعلی این است؛ سطح انتظارات بسیار فراتر از سطح داشته ها و سرمایه گذاری های صورت گرفته است. آیا تاکنون به مقایسه سطح تکنیکی تولیدات سینمای ایران با سایر کشورها به شکل جدی پرداخته ایم؟ چند نیروی متخصص و با تجربه در عرصه بازاریابی بین المللی سینمای ایران فعالند؟ پاسخ این پرسش برای نگارنده مشخص است و ذکر آن تنها عمق فاجعه وضعیت سینمای ایران را آشکار خواهد کرد، چه هزینه و سرمایه گذاری حداقلی در بخش بازاریابی بین المللی سینمای ایران می شود و آیا با چنین بودجه یی توقع حضور در بازار پررقابت اقتصاد سینما می رود؟

جشنواره فیلم کن و بازار آن و اهمیتی که این رویداد دارد دیگر بر همگان روشن شده و با ذکر همه مصائب بازاریابی جهانی سینمای ایران، چه ارزیابی مثبتی از حضور دست اندرکاران عرضه و پخش فیلم در کن می توان داشت؟ یک مقایسه ساده میان وضعیت سینمای ایران با بسیاری از کشورهای مختلف، غیرجدی بودن فعالیت های کلی حوزه پخش بین المللی فیلم کشورمان را آشکار می کند. بی تردید تک حرکت ها و فعالیت های پراکنده یی که از سوی چند عرضه کننده تولیدات سینمای ایران وجود داشته، به هیچ وجه نیازهای جدی این حوزه را برآورده نمی کند. مادام که حضور و فعالیت های خود را جدی نگیریم، نباید موفقیت و حتی جدی گرفته شدن خود را از دیگران توقع داشته باشیم. اقتصاد فعلی جهان به ویژه در بخش سرگرمی و سینما شوخی بردار نیست و توجه جدی به این حوزه متضمن موفقیت در حوزه های مختلفی است.